قرآن
(در حقیقت، خداوند، حال قومى را تغییر نمى دهد تا آنان حال خود را تغییر دهند).
حدیث
104. امام باقر علیه السلام ـ در پاسخ پرسش از این سخن خداوند عز و جل: (و در زمین، پس از اصلاح آن، فساد مکنید) ـ: زمین [و جامعه] تباه بود و خداوند عز و جل آن را به واسطه ی پیامبرش اصلاح کرد. پس فرمود: (و در زمین، پس از اصلاح آن، فساد مکنید).
105. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: من از سه چیز بر شما مى ترسم و این سه چیز، تحقّق خواهند یافت: لغزش عالم، ستیزه کردن منافق به وسیله ی قرآن، و دنیایى که به روى شما گشوده مى شود.
106. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: من براى امّتم بعد از خود، از سه چیز بیمناکم: این که قرآن را برخلاف مقصود آن، تفسیر کنند، یا از لغزش عالم پیروى کنند، یا به چنان مال و ثروتى برسند که دچار سرکشى و سرمستى شوند. راه خارج شدن از این سه گرفتارى را هم به شما مى گویم. امّا قرآن: به محکمات آن عمل کنید و به متشابهاتش ایمان آورید. امّا عالم: منتظر بازگشتش [از لغزش و باز آمدن به مسیر درست] بمانید و از لغزش او پیروى نکنید. امّا مال: برون شدن از آن، به گزاردن شکر نعمت است و پرداخت حقّش.
107. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: بیشترین ترس من براى امّتم پس از من، یکى مردى است که قرآن را نابه جا تفسیر کند و دیگر، مردى که خود را به این کار (تفسیر قرآن)، (1) سزاوارتر از دیگرى بداند.
108. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: ترس من براى شما، از این است که دین را سبُک بشمارید، حُکم را [با رشوه گرفتن] بفروشید، پیوندهاى خویشى را ببُرید، با قرآنْ چونان مَزامیر (سرودهاى مذهبى) رفتار کنید وآن کسِ خود را که برترینِ شما در دیندارى نیست، پیشواى (پیشاپیش) خود قرار دهید.
109. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: من بر امّتم از دو چیز مى ترسم: قرآن و شیر. (2) امّا شیر، چون [به خاطر آن] در جستجوى روستاها و مزارع بر مى آیند و از هوس ها، پیروى مى کنند و نمازها را فرو مى گذارند؛ و امّا قرآن، چون منافقان، آن را فرا مى گیرند و به وسیله ی آن با مؤمنان، ستیزه مى کنند.
110. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: بیشترین ترس من براى امّتم از لغزش هاى عالمان، جانبدارى داوران و تفسیرهاى نادرست [از قرآن] است.
111. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: بدترین چیزى که از آن بر امّتم مى ترسم، سه چیز است: لغزش عالم، یا مجادله کردن منافق به وسیله ی قرآن، یا دنیایى که گردن هاى شما را قطع مى کند. پس، از دنیا بر خود بترسید.
112. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: هر کس از افراد امّتم از چهار چیز در امان بمانَد، بهشت، از آنِ اوست: از آلودگى به دنیا، پیروى هوس، شکم پرستى، و شیفتگى جنسى.
113. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: اى امّت! من براى شما در آنچه نمى دانید، نمى ترسم؛ بلکه بنگرید که به آنچه مى دانید، چگونه عمل مى کنید.
114. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: بیشترین چیزهایى که امّتم به واسطه ی آنها به دوزخ مى روند، دو میان تهى است: شکم و فَرْج.
115. مستدرک الوسائل ـ به نقل از اَنَس ـ: بر پیامبر صلی الله علیه وآله وارد شدم. دیدم بر بوریایى خوابیده و آن بوریا بر پهلوى ایشان، رد انداخته است. فرمود: «کس دیگرى هم با تو هست؟».
گفتم: خیر.
فرمود: «بدان که اَجَلم نزدیک شده و اشتیاق من به دیدار پروردگارم و به دیدار برادرانم و پیامبران پیش از خود، شدّت یافته است».
سپس فرمود: «هیچ چیز در نزد من، محبوب تر از مرگ نیست و مؤمن را بدون دیدار خداوند، آسودگى نیست» و سپس گریست.
گفتم: چرا گریه مى کنى؟
فرمود: «چگونه گریه نکنم، در حالى که مى دانم پس از من، چه بر سرِ امّتم خواهد آمد؟».
گفتم: اى پیامبر خدا! پس از شما، چه بر سرِ آنان مى آید؟!
فرمود: «هوس هاى (/ فرقه ها و گرایش هاى) گوناگون، بُریدن پیوندهاى خویشى، عشق به مال و مقام، و بدعت گذارى».
116. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: سه چیز است که از آنها بر امّتم پس از خود مى ترسم: گم راهى پس از شناخت، فتنه هاى گم راه کننده، و هَوَسرانى در خوراک و میل جنسى.
117. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: ترسناک ترین چیزى که از آنها بر امّتم مى ترسم، سه چیز است: هوس هاى (گرایش هاى) انحرافى، پیروى از خواسته هاى شکم و فَرْج، و خودپسندى.
118. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: ترسناک ترین چیزى که از آن بر امّتم، پس از خود مى ترسم، این درآمدهاى حرام است و شهوت نهفته و ربا.
119. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: ترسناک ترین چیزى که از آنها بر امّتم مى ترسم، سه چیز مُهلک است: فرمانبَرى از بخل، هوسِ پیروى شده، و شیفتگى هر صاحب رأیى به رأى خویش.
120. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: من در حقیقت، از سه چیز براى امّت خود بیمناکم: فرمانبَرى از بخل، پیروى از هوس، و پیشواى گم راه.
121. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: خوفناک ترین چیزى که از آن بر امّتم مى ترسم، هوس و آرزوى دراز است؛ زیرا هوس، از حق، باز مى دارد و آرزوى دراز، آخرت را از یاد مى بَرَد.
122. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: بدترین چیزى که از آن بر شما مى ترسم، دو ویژگى است: یکى دنباله روىِ هوس، و دیگرى آرزوى دراز. دنباله روىِ هوس، از حق، منحرف مى گردانَد و هر که از حقْ منحرف شود، در واقع، پیرو هوس است. و آرزوى دراز هم دنیادوستى است.
123. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: بیشترین ترس من براى امّتم، شکم بارگى و پُرخوابى و تنبلى و ضعف یقین است.
124. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: خوفناک ترین چیزهایى که از آنها بر امّتم مى ترسم، زن و شراب است.
125. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: خوفناک ترین چیزى که از آن بر امّتم مى ترسم، عمل قوم لوط است. پس هر گاه مردان به مردان و زنان به زنان روى آوردند، امّت من باید منتظر عذاب باشد.
126. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: نابودى امّت من، در سه چیز است: در عَصَبیّت [قبیله اى و نژادى]و قَدَریگرى، (3) و روایت کردن از فرد غیر موثّق.
127. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: سه چیز است که این امّت از آنها سالم نمانده است: حسادت، گمان، و بدبینى.
128. امام على علیه السلام: پیامبر خدا صلی الله علیه وآله فرمود: «هر گاه امّتم پانزده کار انجام دهند، بلا بر آنان فرود مى آید».
گفته شد: آنها کدام اند، اى پیامبر خدا؟
فرمود: «هر گاه غنایم، تیولِ گروهى خاص گردد؛ امانت، غنیمت تلقّى شود؛ زکات [دادن]، زیان شمرده شود؛ مرد از زنش فرمانبَرى و از مادرش نافرمانى کند؛ به دوستش نیکى و با پدرش بدرفتارى کند؛ صداها در مسجدها بلند شود؛ پیشواى مردم، پست ترینِ آنان باشد؛ به مرد از بیمِ گزند او احترام بگذارند؛ شراب نوشیده شود؛ ابریشم بپوشند؛ کنیزکان خُنیاگر و سازها رواج یابند؛ و آخر این امّت، اوّل آن را لعنت کند. در این هنگام، باید منتظر باد سرخ یا فرو شدن در کام زمین یا مسخ شدن باشند».
129. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: هر گاه امّتم شش چیز را روا بشمارند، نابود مى شوند: هر گاه لعن کردن یکدیگر در میانشان رواج یابد، شراب بنوشند، ابریشم بپوشند، کنیزکان خُنیاگر برگیرند، و مردان به مردان و زنان به زنان، بسنده کنند.
130. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: هر گاه در میان امّتم ده چیز (4) پدیدار گردد، خداوند، آنان را به ده چیز مبتلا مى کند: هر گاه زکات ندهند، دام ها مى میرند هر گاه صدقه ندهند، بیمارى ها بسیار مى شود. هر گاه ربا بخورند، لغزش ها فزونى مى گیرد. هر گاه پادشاهانْ ستم کنند، خداوند عز و جل آنان را به دشمنْ گرفتار مى کند. هر گاه به ناحقّ قضاوت کنند، برکت ها مى رود. هر گاه از حدود خدا تجاوز کنند، خداوند عز و جل قتل را بر آنان چیره مى گرداند. و هر گاه ترازو را کم بگذارند، خداوند، کاستى (/ معلولیّت) را بر آنان مسلّط مى کند.
131. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: این امّت، پیوسته در خیر است و دست خدا بر سرِ اوست، تا زمانى که قاریان آن (عالمان دین)، از امیرانش جانبدارى نکنند و نیکان آن، نابه کارانش را به نیکى نستایند و خوبان آن، از بدانش حمایت نکنند. پس هر گاه چنین کردند، خداوند متعال، دستش را از سرِ آنان برمى دارد و سپس ستمگرانشان را بر آنان مسلّط مى گردانَد و آن ستمگران، آنان را سخت شکنجه مى کنند و به فقر، گرفتارشان مى سازند و دل هایشان را از وحشت، پُر مى کنند.
132. امام على علیه السلام: دادگرى خدا، پیوسته بر سرِ این امّت، گسترده است، تا زمانى که قاریان آنان (عالمان دین)، به حاکمانشان نگرایند و تا زمانى که نیکان آنان، گنهکارانشان را نهى کنند. اگر چنین نکنند، سپس فریاد کمک خواهى سر دهند و بگویند: «معبودى جز خداى یگانه نیست»، خداوند در عرش خویش مى فرماید: «دروغ مى گویید. شما در این سخن، صادق نیستید».
133. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: هر گاه امّت من با تکبّر راه رفتند و شاه زادگان ایران و روم، خدمتکارِ آنان شدند، بَدان ایشان بر خوبانشان مسلّط مى گردند.
134. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: هر گاه امّت من به خواهش درخوست کننده اش گوش نداد و متکبّرانه راه رفت، پروردگارم به عزّتش سوگند خورده و فرموده است: «به عزّتم سوگند که به تحقیق، آنان را به واسطه ی یکدیگر، عذاب مى کنم!».
135. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: اگر امّت من دغلى (/ خیانت) پیشه نمى کردند، هیچ دشمنى بر آنان چیره نمى شد.
136. مسند ابن حنبل ـ به نقل از شدّاد بن اَوس ـ: پیامبر خدا صلی الله علیه وآله فرمود: «بر امّتم از شرک و شهوت پنهانى مى ترسم».
من گفتم: اى پیامبر خدا! آیا امّتت پس از تو مشرک مى شوند؟
فرمود: «آرى؛ امّا آنان، خورشید و ماه و سنگ و بتى نمى پرستند؛ بلکه در اعمالشان ریا مى کنند. شهوت پنهانى هم این است که هر یک از آنان، صبح خود را با روزه آغاز مى کند؛ امّا [در بین روز] با شهوتى از شهواتش رو به رو مى شود و روزه اش را رها مى کند».
137. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: من بر امّتم از چیزى جز ضعف یقین نمى ترسم.
138. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: اى گروه بازرگانان! شما عهده دار چیزى شده اید که امّت هاى گذشته بر اثر آن، به هلاکت افتادند: پیمانه و ترازو.
139. المستدرک على الصحیحین ـ به نقل از ابو هُرَیره ـ: پیامبر خدا صلی الله علیه وآله فرمود: «به زودى، امّت من به درد امّت ها گرفتار خواهند شد».
گفتند: اى پیامبر خدا! درد امّت ها چه دردى است؟
فرمود: «کُفران نعمت و سرمستى از نعمت ها و تفاخر به بیشتر داشتن و فزون خواهى در دنیا و کینه توزى و حسدورزى نسبت به یکدیگر، تا جایى که سرکشى سر بردارد».
140. امام على علیه السلام: هیچ نعمت و زندگى خوشى به زوال نیامد، مگر به سبب گناهانى که مردم مرتکب شدند. خداوند هرگز به بندگان ستم نمى کند.
141. امام على علیه السلام: این امّت، تا زمانى که جامه ی غیر عرب (جامه ی فاخر) نپوشند و خوراک غیرِ عرب (خوراک اَشرافى) نخورند، همواره در خوبى به سر خواهند بُرد. پس هر گاه چنین کردند، خداوند، آنان را به خوارى مى افکنَد.
142. امام على علیه السلام: کمتر پیش مى آید که کسى، خود را به مردمى همانند سازد و از آنان نشود.
143. امام زین العابدین علیه السلام: خداوند، امّتى را که در آن بَربَط (5) نواخته شود، خوش بخت نمى کند.
144. امام باقر علیه السلام ـ به نقل از پدرانش علیهم السلام ـ: خداوند عز و جل به پیامبرى از پیامبران، وحى فرمود که: «به قومت بگو جامه ی دشمنان مرا نپوشند و خوراکِ دشمنان مرا نخورند و خود را به شکلِ دشمنان من درنیاورند؛ زیرا اگر چنین کنند، اینها نیز همانند آنان، دشمن من خواهند بود».
145. امام رضا علیه السلام ـ در نامه اى که در پاسخ پرسش هاى محمّد بن سنان نوشت ـ: خداوند، قتل نفس را حرام کرده است؛ زیرا در روا شمردن آن ـ اگر روا شده بود ـ، تباهى و نابودى بشر و تباهىِ تدبیر است….
خداوند متعال، زنا را حرام کرده است؛ زیرا در آن، مفاسدى از قبیل قتلِ نفس و از بین رفتن نَسَب و وانهادن تربیت فرزندان و تباه شدن ارث و میراث و مفاسدى از این دست است.
خداوند عز و جل تهمت زدن به زنان پاک دامن را حرام کرده است؛ چون موجب از میان رفتن نَسَب ها و نفى فرزند و باطل شدن ارث و میراث و وانهادن تربیت و از بین رفتن شناخت ها و گناهان بزرگ و دیگر عوامل منجر به تباهى بشر مى شود.
1) واژه ی «أمر» (در متن عربى حدیث) را مى توان به معناى «کار» و یا به معناى «امارت» و «پیشوایى امّت» گرفت.
2) ابن اثیر مى گوید: «از همین باب است حدیث به زودى، اهل لَبَن از امّت من، هلاک خواهد شد». حربى مى گوید: «به گمانم مراد ایشان، این است که: از شهرها و از نماز جماعت، فاصله خواهند گرفت و به جایگاه هاى [تولید] شیر در چراگاه ها و بادیه ها مى روند». خلاصه، منظور، این است که مسلمانان، دوباره به بادیه ها و روستاها باز خواهند گشت و مَدنیّت خویش را از دست خواهند داد.
3) کسانی که معتقدند خیر و شر در دست خودِ ماست و می گویند تقدیری در میان نیست و بر این باورند که قادر به هدایت و ضلالت اند و این امر، در اختیار انسان است و اگر بخواهند، به راه راست می روند و اگر بخواهند، در گم راهی قدم می گذارند. ر. ک: دانش نامه ی عقاید اسلامی: ج 9 ص 47 (عدالت خداوند / بخش دوم / فصل هشتم: نقش قضا و قدر در افعال انسان / مراد تز قدریّه).
4) در نسخه ی اصل، به همین صورت (ده چیز) آمده است، در حالى که اینها هفت چیز هستند.
5) بَربَط، سازى است شبیه عود.
