قرآن
«آن سراى آخرت را براى کسانى قرار مى دهیم که در زمین، خواستار برترى و فساد نیستند، و فرجام، از آنِ پرهیزگاران است».
حدیث
85. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله – در باره آیه شریف:«آن سراى آخرت را براى کسانى قرار مى دهیم که خواستار برترى و فساد نیستند» -:
[یعنى] گردنکشى در زمین [و جامعه] و گرفتن به ناحق.
86. الأمالى، طوسى – به نقل از عبد الله بن مسعود -:
محبوب ما و پیامبر ما صلی الله علیه و آله – که پدر و مادرم و جانم فدایش باد – یک ماه پیش از مرگش، خبر رحلتش را به ما داد و چون زمان فراق نزدیک شد، ما را در اتاقى جمع کرد و نگاهى به ما انداخت و چشمانش پر از اشک شد و سپس فرمود: «خوش آمدید! خداوند، شما را زنده بدارد! خداوند، شما را حفظ کند! خداوند، شما را نصرت دهد! خداوند، به شما نفع برساند! خداوند، شما را هدایت فرماید! خداوند، شما را توفیق بخشد! خداوند، شما را به سلامت دارد! خداوند، شما را بپذیرد! خداوند، به شما روزى دهد! خداوند، شما را رفعت بخشد!
شما را به پروامندى از خداوند، سفارش مى کنم، و به خداوند نیز سفارش شما را مى کنم، و آشکارا به شما هشدار مى دهم که در میان بندگان خدا و در زمین او، بر خدا برترى نجویید؛ چرا که خداوند متعال، به من و به شما فرموده است: «آن سراى آخرت را براى کسانى قرار مى دهیم که در زمین، خواستار برترى و فساد نیستند و فرجام، از آنِ پرهیزگاران است» و نیز فرموده است: «آیا جایگاه متکبّران، در دوزخ نیست؟»».
87. المناقب، ابن شهرآشوب – به نقل از زادان، در بیان سیره امیر مؤمنان علیه السلام -:
ایشان در بازارها تنها مى گشت و گم شده را راه نمایى مى نمود و به ناتوان کمک مى کرد. از فروشنده و بقّال مى گذشت و قرآن را برایش مى گشود و این آیه را مى خواند: «آن سراى آخرت را براى کسانى قرار مى دهیم…» تا آخر آیه.
88. امام على علیه السلام – در خطبه معروف به شِقشِقیّه -:
و آن گاه که خلافت را به دست گرفتم، جمعى پیمان شکستند و گروهى از دین، بیرون شدند و عدّه اى کجرَوى پیشه کردند، گویا این سخن خداى سبحان را نشنیده بودند که مى فرماید: «آن سراى آخرت را براى کسانى قرار مى دهیم که در زمین، خواستار برترى (سرکشى) و فساد نیستند، و فرجام، از آنِ پرهیزگاران است».
آرى، به خدا سوگند که آن را شنیدند و نیک دریافتند؛ امّا دنیا در دیدگان آنان، زیبا جلوه نمود و زر و زیور آن، چشمانشان را خیره کرد.
89. امام على علیه السلام:
آدمى را از این که بند کفشش نیکوتر از بند کفش دوستش باشد، خوش مى آید و [بدین سبب،] مشمول این سخن خداوند مى شود که: «آن سراى آخرت را براى کسانى قرار مى دهیم که در زمین، خواستار برترى (سرکشى) و فساد نیستند، و فرجام، از آنِ پرهیزگاران است».
90. امام صادق علیه السلام – در باره آیه شریف: «در زمین، خواستار عُلُوّ و فساد نیستند» -:
مراد از «عُلُوّ»، برترى است، و مراد از «فساد»، زنان (زنبارگى و فساد جنسى).
91. تفسیر القمّى – به نقل از حفص بن غیاث -:
امام صادق علیه السلام فرمود: «اى حفص! دنیا در نزد من به منزله مُردار است، که در صورت اضطرار، از آن مى خورم.
اى حفص! خداوند متعال مى داند که بندگان چه خواهند کرد و به کجا ره سپار خواهند شد. پس به سبب علم قبلى اى که در باره آنان دارد، به هنگام اعمال بدشان، با آنها بردبارى مى ورزد. بنا بر این، حُسن تعقیب (عجله نکردن در مجازات) از جانب کسى که بیمِ از دست رفتن [و فرار مجرم] را ندارد، تو را نفریبد».
امام علیه السلام سپس این آیه را تلاوت کرد: «آن سراى آخرت را براى کسانى قرار مى دهیم که در زمین، خواستار برترى (سرکشى) و فساد نیستند، و فرجام، از آنِ پرهیزگاران است» و شروع به گریستن کرد و فرمود: «به خدا سوگند که با این آیه، آرزوها بر باد رفت».
92. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
هر کس خواستار آخرت است، زیور دنیا را وا نهد، و هر کس چنین کند، به راستى که از خداوند، حیا کرده است.
93. امام على علیه السلام:
خوشا به حال بى رغبتان به دنیا و مشتاقان آخرت! اینان، گروهى هستند که زمین را فرش خود، خاک آن را بستر، و آبش را عطر خویش، و قرآن را جامه ی زیرین و دعا را جامه رویینشان ساختند(1) و آن گاه مسیح وار از دنیا بُریدند.
94. امام على علیه السلام:
نشانه کسى که خواهان پاداش آخرت است، زُهدورزىِ او به زرق و برق این دنیاى گذراست. بدانید که زهدِ زهدورزِ به این دنیا، چیزى از آنچه خداوند در دنیا قسمت او کرده است، نمى کاهد، هرچند به آن بى میل باشد، و آزمندىِ شخص آزمند به زرق و برق زندگى دنیایى، چیزى در آن، [افزون بر آنچه خداوند در دنیا قسمت او کرده است،] بر او نمى افزاید، هرچند حرص بورزد. زیان دیده، کسى است که از بهره آخرتش محروم گردد.
95. امام على علیه السلام:
همانا آخرت را اهلى است که جان هایشان از فخرفروشى به اهل دنیا باز ایستاده است. [آنان،] نه در باره دنیا به رقابت بر مى خیزند، نه به لذّت ها و خوشى هاى آن شادمان مى شوند، و نه از ناخوشى هاى آن اندوهگین مى گردند.
96. الکافى – به نقل از على بن عیسى، از یکى از امامان اهل بیت علیهم السلام -:
خداوند متعال با موسى علیه السلام به نجوا سخن گفت و در نجوایش به او فرمود: «… اى موسى! فرزندان دنیا و اهل آن، مایه فتنه (فریب و گم راهىِ) یکدیگرند و هر یک، آنچه را که [از دنیا] دارد، در نظرش زیبا جلوه مى کند؛ ولى مؤمن، کسى است که آخرت در نظرش آراسته و زیبا گردیده است و پیوسته به آن مى نگرد، بى آن که از توجّه به آن خسته شود. عشق به آخرت، میان او و لذّت زندگى مانع گشته و او را در سحرگاهان به تکاپو [و عبادت] کشانده است، همانند سوارى که به سوى مقصدش مى راند و شبش را به اندوه و روزش را به غمناکى سپرى مى کند. خوشا به حال او، که اگر پرده کنار برود، چه شادمانى ها که خواهد دید!».
97. امام باقر علیه السلام: فرزندان آخرت، آنان اند که ایمان دارند و عمل مى کنند و زُهدپیشه اند، و اهل دانش و فقه اند و مرد اندیشه و عبرت آموزى و آزمون اند و از یاد خدا خسته نمى شوند.
98. امام على علیه السلام – در بیان حدیث معراج پیامبر صلی الله علیه و آله -: خداى متعال فرمود: «… اى احمد! همانا اهل خیر و اهل آخرت، کم رو و پُرحیایند، حماقتشان اندک و سودشان بسیار است، کمتر نیرنگ مى زنند، مردم از آنان در آسایش اند، نفْس هایشان از آنان در رنج است، گفتارشان سنجیده است، محاسبه ی نفْس مى کنند و بر آن خُرده مى گیرند، چشمانشان مى خوابد و دل هایشان نمى خوابد، دیدگانشان گریان است و دل هایشان به یاد خداست، آن گاه که مردم از غافلان نوشته مى شوند، آنان از ذاکرانْ قلمداد مى شوند، در آغاز هر نعمتى حمد مى گویند و در آخرش شکر به جا مى آورند، دعاى آنان به درگاه خداوند، بالا مى رود و سخنشان [به نزد او] شنیده مى شود، فرشتگان به آنان شاد مى شوند و دعایشان در زیر حجاب ها مى گردد، [چون] پروردگار دوست دارد که سخنشان را بشنود – چنان که مادر، فرزند را دوست مى دارد -، چشم بر هم زدنى از او باز نمى مانند، علاقه اى به پرخورى و پرگویى و جامه زیاد ندارند، مردم در نظر آنان مردگان اند و خداوند در نظرشان زنده و کریم است، پشت کنندگان را از روى کَرَم فرا مى خوانند و روى آورندگان را مهربانى مى افزایند، و دنیا و آخرت در نزد آنان، یکى شده است».
99. امام على علیه السلام – در بیان حدیث معراج پیامبر صلی الله علیه و آله -:
خداوند عز و جل فرمود: «… اى احمد! همانا اهل آخرت، از آن هنگام که پروردگارشان را شناختند، غذایى خوش از گلویشان پایین نرفت و از آن هنگام که گناهانشان را شناختند، هیچ مصیبتى آنان را به خود مشغول نساخت. بر گناهان خویش مى گریند، نفْس هایشان را به رنج مى افکنند و آنها را آسوده نمى گذارند. آسایش اهل بهشت، در مردن است و آخرت، آسایشگاه عبادت پیشگان است. مونس آنان، اشک هایشان است که بر گونه هایشان سرازیر مى شود، و همنشینى آنان، با فرشتگانى است که در راست و چپ آنان قرار گرفته اند، و راز و نیازشان با خداوند شکوهمندى است که بر فراز عرشِ خویش است».
1) معناى عبارت: «قرآن را جامه زیرین قرار دادند» این است که قرآن، به خاطر زیاد قرائت شدنش، همچون جامه زیرین که به بدن چسبیده، چسبیده به تن آنهاست و «دعا را جامه رویین (لباسِ رو) ساختند» نیز به این معناست که دعا، همانند زره، از بدن آنها محافظت مى کند.
