پژوهشگرانى که تا حدودى با سخنان پُر مغز و عمیق پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام در زمینه هاى مختلف علوم اسلامى آشنا هستند، به خوبى مى دانند که حدیث، در کنار قرآن، توان و ظرفیت لازم را براى پاسخگویى به نیازهاى معنوى انسان ها در همه ی اعصار دارد، البته مشروط به این که توسّط حدیث پژوهان متخصّص، سَره از ناسَره ی آن جدا شود و به درستى تبیین و تفسیر گردد.
حدیث، مادرِ علوم اسلامى
در پیام مقام معظّم رهبرى، آیة الله سیّدعلى خامنه اى، به مناسبت افتتاح «دار الحدیث»، به توان و ظرفیت گسترده ی حدیث براى پاسخگویى در حوزه هاى مختلف علوم اسلامى توجّه داده شده است:
حدیث، مادرِ بسیارى از علوم اسلامى یا همه ی آنهاست و از این روست که عالم و
دین شناس بزرگ، مرحوم کلینى رحمه الله، در مقدّمه کافى شریف، حدیث را برابر با علم دین دانسته است.(1)
این سخن، اشاره است به آنچه کلینى در مقدّمه کتاب الکافى در باره ی انگیزه ی تألیف آن و در پاسخ شخصى که از مؤلّف، درخواست نوشتن چنین کتابى را داشته، آورده است:
… قلتَ إنّک تحبّ أن یکون عندک کتابٌ کافٍ یجمع فیه من جمیع فنون الدین ما یکتفى به المتعلّم و یرجع إلیه المسترشد و یأخذ منه من یرید علم الدین… و قد یسّر الله – و له الحمد – تألیف ما سألتَ.(2)
… و گفتى که دوست دارى کتابى داشته باشى که تمام اقسام علم دین در آن باشد که طالب علم را بى نیاز کند و براى طالب هدایت، مرجع باشد و کسى که خواهان علم دین است، از آن، بهره گیرد… و خداوند را سپاس که تألیف کتابى را که خواستى، میسّر ساخت.
از نگاه مرحوم کلینى، مجموعه احادیثى که وى تنظیم کرده، براى آشنایى با رشته هاى مختلف علوم دینى کفایت مى کند و انتخاب نام «الکافى» براى کتاب توسّط او، به این معنا اشاره دارد که با توجّه به نیازهاى نسبتاً محدود آن عصر، مى توان گفت که کتاب یاد شده، براى دین شناسى کافى بوده است؛ امّا نیازهاى عصر حاضر، قابل مقایسه با آن روز نیست.
1) پیام مقام معظّم رهبرى به مناسبت افتتاح مؤسّسه علمى – فرهنگى دار الحدیث، در تاریخ 22 / 8 / 1374.
2) الکافى: ج 1 ص 8 – 9.
