2 / 1
المالُ مالُ اللّه ِ
الکتاب
«وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لَا یَجِدُونَ نِکَاحًا حَتَّى یُغْنِیَهُمُ الله مِن فَضْلِهِ وَ الَّذِینَ یَبْتَغُونَ الْکِتَـبَ مِمَّا مَلَکَتْ أَیْمَـنُکُمْ فَکَاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِیهِمْ خَیْرًا وَ ءَاتُوهُم مِّن مَّالِ الله الَّذِى ءَاتَاکُمْ وَ لَا تُکْرِهُواْ فَتَیَـتِکُمْ عَلَى الْبِغَآءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا لِّتَبْتَغُواْ عَرَضَ الْحَیَوةِ الدُّنْیَا وَ مَن یُکْرِههُّنَّ فَإِنَّ الله مِن بَعْدِ إِکْرَ هِهِنَّ غَفُورٌ رَّحِیمٌ».(1)
الحدیث
10342.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : یا أیُّهَا النّاسُ ، ابتاعوا أنفُسَکُم مِنَ اللّه ِ مِن مالِ اللّه ِ ، لَیسَ لِامرِئٍ شَیءٌ.(2)
10343.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ مالَ اللّه ِ تَعالى لَمَسؤولٌ ومُنطىً.(3)
2 / 1
دارایى ، از آنِ خداست
قرآن
«و کسانى که [وسیله] زناشویى نمى یابند، باید عفّت ورزند تا خداوند ، آنان را از فضل خویش بى نیاز گرداند. و از میان غلامانتان، کسانى که در صددند با قرارداد کتبى ، خود را آزاد کنند، اگر در آنان خیرى [و توانایى پرداخت مال] مى یابید، قرار بازخرید آنها را بنویسید، و از آن مالى که خدا به شما داده است ، به ایشان بدهید [تا تدریجاً خود را آزاد کنند] و کنیزان خود را – در صورتى که تمایل به پاک دامنى دارند – براى این که متاع زندگى دنیا را بجویید، به زنا وادار مکنید ؛ و هر کس آنان را به زور وادار کند، در حقیقت، خدا پس از اجبار نمودن ایشان، [نسبت به آنها] آمرزنده مهربان است».
حدیث
10342.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : اى مردم! با مال خدا ، جان هاى خود را از خدا بخرید ، که هیچ کس را چیزى نیست.
10343.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا مال خداى متعال است که از آن ، بازخواست مى گردد و اعطا مى شود.
2 / 2
حُرمَةُ مالِ المُسلِمِ
10344.رسول اللّه صلى الله علیه و آله ـ حینَ نَظَرَ إلَى الکَعبَةِ ـ: مَرحَبا بِالبَیتِ ما أعظَمَکَ! وما أعظَمَ حُرمَتَکَ عَلَى اللّه ِ! وَاللّه ِ لَلمُؤمِنُ أعظَمُ حُرمَةً مِنکَ! لِأَنَّ اللّه َ حَرَّمَ مِنکَ واحِدَةً ومِنَ المُؤمِنِ ثَلاثَةً : مالَهُ ، ودَمَهُ ، وأن یُظَنَّ بِهِ ظَنَّ السّوءِ.(4)
10345.عنه صلى الله علیه و آله ـ فی حَجَّةِ الوَداعِ ـ: إنَّ المُؤمِنَ عَلَى المُؤمِنِ حَرامٌ عِرضُهُ ومالُهُ ونَفسُهُ ؛ حُرمَةٌ کَحُرمَةِ هذَا الیَومِ.(5)
10346.عنه صلى الله علیه و آله : المُؤمِنُ حَرامٌ کُلُّهُ : عِرضُهُ ، ومالُهُ ، ودَمُهُ.(6)
10347.عنه صلى الله علیه و آله : حُرمَةُ مالِ المُؤمِنِ کَحُرمَةِ دَمِهِ.(7)
10348.عنه صلى الله علیه و آله : لا یَحِلُّ لِامرِئٍ أن یَأخُذَ مالَ أخیهِ بِغَیرِ حَقِّهِ ؛ وذلِکَ لِما حَرَّمَ اللّه ُ مالَ المُسلِمِ عَلَى المُسلِمِ.(8)
10349.عنه صلى الله علیه و آله : لا یَحِلُّ لِامرِئٍ أن یَأخُذَ عَصا أخیهِ بِغَیرِ طیبِ نَفسِهِ ، وذلِکَ لِشِدَّةِ ما حَرَّمَ اللّه ِ مِن مالِ المُسلِمِ عَلَى المُسلِمِ.(9)
10350.الإمام الصادق علیه السلام : إنَّ رَسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله وَقَفَ بِمِنى حینَ قَضى مَناسِکَها فی حَجَّةِ الوَداعِ فَقالَ : أیُّهَا النّاسُ ، اسمَعوا ما أقولُ لَکُم وَاعقِلوهُ عَنّی : أیُّ یَومٍ أعظَمُ حُرمَةً ؟ قالوا : هذَا الیَومُ. قالَ : فَأَیُّ شَهرٍ أعظَمُ حُرمَةً ؟ قالوا : هذَا الشَّهرُ. قالَ : فَأَیُّ بَلَدٍ أعظَمُ حُرمَةً ؟ قالوا : هذَا البَلَدُ. قالَ : فَإِنَّ دِماءَکُم وأموالَکُم عَلَیکُم حَرامٌ کَحُرمَةِ یَومِکُم هذا فی شَهرِکُم هذا فی بَلَدِکُم هذا إلى یَومِ تَلقَونَهُ فَیَسأَلُکُم عَن أعمالِکُم ، ألا هَل بَلَّغتُ ؟ قالوا : نَعَم. قالَ : اللّهُمَّ اشهَد! ألا مَن کانَت عِندَهُ أمانَةٌ فَلیُؤَدِّها إلى مَنِ ائتَمَنَهُ عَلَیها ؛ فَإِنَّهُ لا یَحِلُّ دَمُ امرِئٍ مُسلِمٍ ولا مالُهُ إلّا بِطیبِ نَفسِهِ ، ولا تَظلِموا أنفُسَکُم ، ولا تَرجِعوا بَعدی کُفّاراً.(10)
2 / 2
احترام داشتن مال مسلمان
10344.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ هنگام نگریستن به کعبه ـ: زهى این خانه و بزرگىِ آن را! چه سترگ است حرمت تو نزد خداوند! به خدا سوگند که احترام مؤمن ، بیش از توست ؛ زیرا خدا از تو یک چیز را داراى حریم ساخته و از مؤمن ، سه چیز را : مالش ، خونش ، و این که به وى گمان بد رود.
10345.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ در حجّة الوداع ـ: آبرو و مال و جان مؤمن بر مؤمن حرام است و حرمتش ، همانند حرمت این روز است.
10346.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مؤمن ، یکسره احترام دارد : آبرویش ، مالش ، و خونش.
10347.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : احترام مال مؤمن ، همانند احترام خون اوست.
10348.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ کس را روا نیست که به ناحق ، مال برادر [مؤمن] خود را وا گیرد ؛ و این از آن روست که خداوند ، مال مسلمان را براى مسلمان [دیگر] در حریم قرار داده است.
10349.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ کس را نرسد که [حتّى] عصاى برادر [مؤمن] خود را بدون رضایت وى برگیرد ؛ و این به سبب آن است که خداوند ، مال مسلمان را براى مسلمان [دیگر] ، داراى حرمت فراوان قرار داده است.
10350.امام صادق علیه السلام : همانا پیامبر صلى الله علیه و آله در حجّة الوداع در مِنا زمانى که مناسکش را به پایان رسانید ، توقّف نمود و فرمود : «اى مردم! آنچه را مى گویم ، بشنوید و آن را از من وا گیرید و نگاه دارید. کدام روز ، برترین حرمت را دارد؟». گفتند : همین امروز. فرمود: «کدام ماه برترین حرمت را دارد؟». گفتند: همین ماه. فرمود: «کدام سرزمین ، برترین حرمت را دارد؟». گفتند: همین سرزمین. فرمود: «همانا خون ها و مال هاتان نزد یکدیگر حرمت دارد ، همانند حرمت همین روز در همین ماه در همین سرزمین ؛ تا آن گاه که خدا را ملاقات مى کنید و او درباره کارهاتان از شما بازخواست مى فرماید. هلا آیا پیام را به شما ابلاغ کردم؟». گفتند : آرى. فرمود: «بار خدایا! گواه باش. هلا که هر کس امانتى نزد خود دارد ، آن را بدان کس که وى را بر آن امین شمرده ، باز گرداند ؛ زیرا خون و مال مسلمان ، جز به رضایت وى [بر دیگران] حلال نیست. به خویشتن ستم نورزید و پس از من به کفر باز مگردید».
10351.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : لا یَأخُذَنَّ أحَدُکُم مَتاعَ أخیهِ لاعِبا ولا جادّا ، ومَن أخَذَ عَصا أخیهِ فَلیَرُدَّها.(11)
10352.مسند ابن حنبل عن أبی حرّة الرقاشیّ عن عمّه : کُنتُ آخِذاً بِزِمامِ ناقَةِ رَسولِ اللّه ِ صلى الله علیه و آله فی أوسَطِ أیّامِ التَّشریقِ أذودُ عَنهُ النّاسَ ، فَقالَ : یا أیُّهَا النّاسُ ، أتَدرونَ فی أیِّ شَهرٍ أنتُم ، وفی أیِّ یَومٍ أنتُم ، وفی أیِّ بَلَدٍ أنتُم؟ قالوا : فی یَومٍ حَرامٍ وشَهرٍ حَرامٍ وبَلَدٍ حَرامٍ. قالَ : فَإِنَّ دِماءَکُم وأموالَکُم وأعراضَکُم عَلَیکُم حَرامٌ کَحُرمَةِ یَومِکُم هذا فی شَهرِکُم هذا فی بَلَدِکُم هذا إلى یَومِ تَلقَونَهُ. ثُمَّ قالَ : اِسمَعوا مِنّی تَعیشوا : ألا لا تَظلِموا ، ألا لا تَظلِموا! ألا لا تَظلِموا ! إنَّهُ لایَحِلُّ مالُ امرِىٍء ) مُسلِمٍ ) إلّا بِطیبِ نَفسٍ مِنهُ.(12)
10353.مسند ابن حنبل عن جابر : إنَّ رَسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله وأصحابَهُ مَرّوا بِامرَأَةٍ فَذَبَحَت لَهُم شاةً وَاتَّخَذَت لَهُم طَعاما ، فَلَمّا رَجَعَ قالَت : یا رَسولَ اللّه ِ ، إنَّا اتَّخَذنا لَکُم طَعاماً فَادخُلوا فَکُلوا ، فَدَخَلَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله وأصحابُهُ وکانوا لا یَبدَؤونَ حَتّى یَبتَدِئَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله ، فَأَخَذَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله لُقمَةً فَلَم یَستَطِع أن یُسیغَها ، فَقالَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله : هذِهِ شاةٌ ذُبِحَت بِغَیرِ إذنِ أهلِها.(13)
10351.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرگز هیچ یک از شما نباید کالاى برادر [مؤمن] خود را ، خواه به شوخى و خواه به جِد ، برگیرد ؛ و هر که [حتّى] عصاى برادر [مؤمن] خود را بگیرد ، باید آن را باز پس دهد.
10352.مسند ابن حنبل ـ به نقل از ابو حرّه رقاشى ، از عمویش ـ: در میانه ایّام تشریق ، زمام ماده شتر پیامبر خدا را در دست گرفته بودم و مردم را از وى کنار مى زدم. ایشان فرمود: «اى مردم! آیا مى دانید در چه ماه و چه روز و چه سرزمینى هستید؟». گفتند : در روز و ماه و سرزمین حرام. فرمود : «همانا خون ها و مال ها و آبروهاتان نزد یکدیگر حرمت دارد ، همانند حرمت این روز در این ماه در این سرزمین ، تا روزى که خداوند را دیدار کنید». سپس فرمود : «از من بشنوید تا از زندگانى بهره برید. هلا ستم نورزید ؛ هلا ستم نورزید ؛ هلا ستم نورزید! هر آینه مال مسلمان [بر دیگران] ، جز به رضایت وى حلال نیست».
10353.مسند ابن حنبل ـ به نقل از جابر ـ: پیامبر خدا و یارانش بر زنى گذشتند. وى براى ایشان گوسفندى ذبح کرد و غذایى فراهم ساخت. چون پیامبر صلى الله علیه و آله باز گشت ، آن زن گفت : اى پیامبر خدا! براى شما غذایى فراهم آورده ایم. درون بیا و بخور. پیامبر خدا و یارانش داخل شدند. آنان لب به غذا نگشودند تا پیامبر صلى الله علیه و آله آغاز فرمود. پیامبر خدا لقمه اى برگرفت ؛ لیکن نتوانست آن را فرو برَد. سپس فرمود : «این گوسفند به رضایت صاحب آن ، ذبح نشده است».
2 / 3
حُرمَةُ مالِ المُعاهَدِ
10354.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ألا مَن ظَلَمَ مُعاهَدا ، أوِ انتَقَصَهُ ، أو کَلَّفَهُ فَوقَ طاقَتِهِ ، أو أخَذَ مِنهُ شَیئا بِغَیرِ طیبِ نَفسٍ ، فَأَنَا حَجیجُهُ یَومَ القِیامَةِ !(14)
2 / 4
حُقوقُ المالِ
الکتاب
«الَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَآئِمُونَ – وَ الَّذِینَ فِى أَمْوَ لِهِمْ حَقٌّ مَّعْلُومٌ».(15)
» وَ بِالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ – وَ فِى أَمْوَ لِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّآئِلِ وَ الْمَحْرُومِ «.(16)
» وَهُوَ الَّذِى أَنشَأَ جَنَّــتٍ مَّعْرُوشَـتٍ وَغَیْرَ مَعْرُوشَـتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُکُلُهُ وَالزَّیْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَـبِهًا وَغَیْرَ مُتَشَـبِهٍ کُلُواْ مِن ثَمَرِهِ إِذَآ أَثْمَرَ وَءَاتُواْ حَقَّهُ یَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ «.(17)
2 / 3
احترام داشتن مال نامسلمانى که با مسلمانان پیمان دارد
10354.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هلا که هر کس به نامسلمانِ پیمان دارنده اى ستم کند یا حقّش را ضایع سازد یا فراتر از توانش بر وى بار نهد یا بدون رضایتش چیزى از او بستاند ، در روز قیامت ، من خود با وى در مى افتم.
2 / 4
حقوقِ دارایى
قرآن
«همان کسانى که بر نمازشان پایدارى مى کنند و همانان که در اموالشان حقّى معلوم است «.
«و در سحرگاهان [از خدا] طلب آمرزش مى کردند ، و در اموالشان براى نیازخواه و محروم ، حقّى [معیّن] بود».
«و اوست کسى که باغ هایى با داربست و بدون داربست، و خرمابُن و کشتزار با میوه هاى گوناگون آن، و زیتون و انار، شبیه به یکدیگر و غیر شبیه پدید آورد. از میوه آن ـ چون ثمر داد ـ بخورید، و حقّ [بینوایان از] آن را روز بهره بردارى از آن بدهید ؛ ولى زیاده روى مکنید که او اسرافکاران را دوست ندارد».
الحدیث
10355.مسند ابن حنبل عن أنس : أتى رَجُلٌ مِن بَنی تَمیمٍ رَسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله فَقالَ : یا رَسولَ اللّه ِ ، إنّی ذو مالٍ کَثیرٍ ، وذو أهلٍ ووَلَدٍ وحاضِرَةٍ ، فَأَخبِرنی کَیفَ اُنفِقُ ، وکَیفَ أصنَعُ ؟ فَقالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : تُخرِجُ الزَّکاةَ مِن مالِکَ ؛ فَإِنَّها طُهرَةٌ تُطَهِّرُکَ ، وتَصِلُ أقرِباءَکَ ، وتَعرِفُ حَقَّ السّائِلِ وَالجارِ وَالمِسکینِ.(18)
2 / 5
حَبسُ الحُقوقِ
10356.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن حَبَسَ عَن أخیهِ المُسلِمِ شَیئا مِن حَقِّهِ ، حَرَّمَ اللّه ُ عَلَیهِ بَرَکَةَ الرِّزقِ إلّا أن یَتوبَ.(19)
10357.عنه صلى الله علیه و آله : لَم یَمنَعوا الزَّکاةَ إلّا مُنِعُوا القَطرَ مِنَ السَّماءِ.(20)
2 / 6
اِستِصلاحُ المالِ
10358.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مِنَ المُروءَةِ استِصلاحُ المالِ.(21)
10359.عنه صلى الله علیه و آله ـ فی صِفَةِ العَقلِ ـ: وأمَّا الرَّزانَةُ : فَیَتَشَعَّبُ مِنهَا اللُّطفُ وَالحَزمُ… وَاستِصلاحُ المالِ.(22)
حدیث
10355.مسند ابن حنبل ـ به نقل از انس ـ: مردى از بنى تمیم نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و گفت: اى پیامبر خدا ! من مالى بسیار دارم و صاحب خانواده و فرزندان و خاندانم. مرا آگاه فرما که چگونه انفاق کنم و چه سان رفتار نمایم؟ پیامبر خدا فرمود : «زکات را از مالت بیرون ساز ؛ که زکات ، [مایه] پاکى توست. نیز با خویشاوندانت پیوند داشته باش و حقّ نیازخواه و همسایه و بینوا را بدان».
2 / 5
پرداخت نکردن حقوق
10356.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که از برادر مسلمانش چیزى از حقّ وى را دریغ کند ، خداوند ، برکت روزى را از وى دریغ مى فرماید تا آن گاه که توبه نماید.
10357.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مردم از پرداخت زکات خوددارى نمى کنند ، مگر آن که بارش آسمان از ایشان دریغ مى گردد.
2 / 6
نگهدارى درست اموال
10358.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از نشانه هاى مردانگى ، نگاهدارى درست از مال است.
10359.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ در بیان نشانه هاى عقل ـ: و امّا وقار ، لطف ورزى و دوراندیشى و… درست نگاه داشتنِ مال ، از آن ریشه مى گیرد.
2 / 7
حِفظُ المالِ
10360.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن قُتِلَ دونَ مالِهِ فَهُوَ بِمَنزِلَةِ شَهیدٍ.(23)
2 / 8
مَسؤولِیَّةُ الاُمَّةِ إزاءَ إقامَةِ الحُقوقِ
10361.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : کَیفَ تُقَدَّسُ اُمَّةٌ لا تَأخُذُ لِضَعیفِها مِن شَدیدِها حَقَّهُ وهُوَ غَیرُ مُتَعتَعٍ ؟!(24)
10362.عنه صلى الله علیه و آله : لا قُدِّسَت اُمَّةٌ لا یُقضى فیها بِالحَقِّ ، فَیَأخُذَ ضَعیفُها حَقَّهُ مِن قَوِیِّها غَیرَ مُتَعتَعٍ.(25)
2 / 7
نگهدارىِ مال
10360.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : کسى که براى حفظ مالش کُشته شود ، به منزله شهید است.
2 / 8
مسئولیت جامعه براى اداى حقوق
10361.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : چگونه مى توان جامعه اى را به پاکى ستود که حقّ ضعیفش را از نیرومندش نمى ستانَد ، بى آن که فرد ضعیف در اضطراب و نگرانى به سر بَرد؟!
10362.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : به پاکى ستوده نمى شود جامعه اى که در آن ، به حق حکم نمى شود تا ضعیفش [بتواند] بدون اضطراب ، حقّ خود را از نیرومندش بستاند.
1) النور : 33.
2) کنز العمّال : ج 6 ص 386 ح 16180 نقلاً عن الباوردی وابن السکن والخرائطی فی مکارم الأخلاق عن تمیم بن یزید بن أبی قتادة العدوی وح 16179 نقلاً عن شُعب الإیمان والدیلمی وابن النجّار عن أنس ولیس فیه «من مال اللّه…».
3) المستدرک على الصحیحین : ج 4 ص 363 ح 7930 عن محمّد بن عطیّة عن أبیه.
4) مشکاة الأنوار : ص 149 ح 357 ، بحار الأنوار: ج 67 ص 71 ح 39 ؛ المعجم الکبیر : ج 11 ص 31 ح 10966 عن ابن عبّاس نحوه.
5) مسند ابن حنبل : ج 6 ص 170 ح 17543 عن سفیان بن وهب الخولانی.
6) المؤمن : ص 72 ح 199 عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار: ج 77 ص 160 ح 164.
7) سنن الدارقطنی : ج 3 ص 26 ح 94 عن عبد اللّه.
8) مسند ابن حنبل : ج 9 ص 154 ح 23666 عن أبی حمید الساعدی.
9) السنن الکبرى : ج 9 ص 601 ح 19645.
10) الکافی : ج 7 ص 273 ح 12 عن أبی اُسامة زید الشحّام ، بحار الأنوار : ج 21 ص 381 ح 8 ؛ صحیح البخاری: ج 2 ص 619 ح 1652 عن ابن عبّاس وص 620 ح 1654 عن أبی بکرة وکلاهما نحوه.
11) سنن أبی داوود : ج 4 ص 301 ح 5003 عن عبد اللّه بن السائب ابن یزید عن أبیه عن جدّه.
12) مسند ابن حنبل : ج 7 ص 376 ح 20720.
13) مسند ابن حنبل : ج 5 ص 124 ح 14791.
14) سنن أبی داوود : ج 3 ص 171 ح 3052 عن صفوان بن سلیم عن عدّة من أبناء أصحاب رسول اللّه صلى الله علیه و آله عن آبائهم دِنْیَة.
15) المعارج : 23 و 24.
16) الذاریات : 18 و 19.
17) الأنعام : 141.
18) مسند ابن حنبل: ج 4 ص 273 ح 12397.
19) کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 4 ص 15 ح 4968 عن الحسین بن زید عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 76 ص 335 ح 1 وج 104 ص 293 ح 2.
20) الکافی : ج 2 ص 373 ح 1 عن الإمام الباقر علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 73 ص 367 ح 2 وص 376 ح 13 ؛ سنن ابن ماجة : ج 2 ص 1333 ح 4019 عن عبد اللّه بن عمر.
21) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 166 ح 3616 ، بحار الأنوار : ج 103 ص 4 ح 9 ؛ الفردوس : ج 4 ص 212 ح 6642 عن أنس.
22) تحف العقول : ص 17 ، بحار الأنوار : ج 1 ص 118 ح 11.
23) الکافی : ج 7 ص 296 ح 2 عن أبی بصیر عن الإمام الباقر علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 100 ص 23 ح 18 ؛ صحیح البخاری : ج 2 ص 877 ح 2348 عن عبد اللّه بن عمرو.
24) السنن الکبرى : ج 6 ص 157 ح 11514 عن ابن بریدة عن أبیه.
25) حلیة الأولیاء : ج 6 ص 128 عن عبد اللّه بن عمرو.
