2 / 1
دَرْءُ الحُدودِ
9845.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ادْرَؤوا الحُدودَ عنِ المسلِمینَ ما اسْتَطَعْتُم ، فإنْ وَجَدتُم للمسلِمِ مَخْرَجا فَخَلّوا سبیلَهُ ؛ فإنَّ الإمامَ لَأنْ یُخْطِئَ فی العَفوِ خَیرٌ مِن أنْ یُخْطئَ فی العُقوبَةِ .(1)
9846.عنه صلى الله علیه و آله : ادْفَعوا الحُدودَ عَن عِبادِ اللّه ِ ما وَجَدْتُم لَهُ مَدْفَعا .(2)
9847.عنه صلى الله علیه و آله : ادْرَؤوا الحُدودَ بالشُّبُهاتِ .(3)
2 / 2
إقامةُ الحُدودِ
9848.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إقامَةُ حَدٍّ مِن حُدودِ اللّه ِ خَیرٌ مِن مَطَرِ أربَعینَ لَیلةً فی بِلادِ اللّه ِ .(4)
2 / 1
دور کردن حدود (مجازات هاى شرعى)
9845.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : تا جایى که مى توانید، حدود (مجازات هاى شرعى) را از مسلمانان دور کنید. اگر براى مسلمان [ـِ گناهکار]محمل ومفرّى یافتید، او را آزاد کنید ؛ زیرا اگر امام در بخشودنْ خطا کند، بهتر است تا این که در کیفر دادنْ گرفتار خطا شود.
9846.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : تا زمانى که مى توانید گریزگاهى پیدا کنید ، از جارى ساختن حدود بر بندگان خدا، خوددارى ورزید.
9847.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : کیفرها را با شبهات، دور کنید.(5)
2 / 2
اجراى حدود
9848.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : جارى کردن یک حد از حدود الهى، بهتر است از چهل شب بارشِ باران در سرزمین هاى خدا .
9849.عنه صلى الله علیه و آله : حَدٌّ یُقامُ فی الأرضِ أزْکى مِن عِبادَةِ سِتّینَ سَنةً .(6)
9850.عنه صلى الله علیه و آله : أقِیلوا الکِرامَ عَثَراتِهِم ، إلّا فی حَدٍّ من حُدودِ اللّه ِ .(7)
2 / 3
تعطیلُ الحدودِ
9851.المقنع : اُتی رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله برجُلٍ کبیرِ البَطْنِ عَلیلٍ قد زَنى ، فأتى رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله بِعُرْجونٍ فیِه مِائةُ شِمْراخٍ فضَرَبَهُ ضَربَةً واحِدَةً ، فکانَ الحَدَّ ، وکَرِهَ أنْ یُبْطِلَ حَدّا مِن حُدودِ اللّه ِ .(8)
2 / 4
لا یَنبَغی الشَّفاعَةُ فی الحُدود
9852.رسول اللّه صلى الله علیه و آله ـ لاُسامةَ ـ: یا اُسامةُ ، لا تَشْفَعْ فی حَدٍّ .(9)
9853.عنه صلى الله علیه و آله : أیُّما رجُلٍ حالَتْ شَفاعَتُهُ دُونَ حَدٍّ مِن حُدودِ اللّه ِ ، لَم یَزَلْ فی سَخَطِ اللّه ِ حتّى یَنْزِعَ .(10)
2 / 5
لا یَمِینَ فی حَدٍّ
9854.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : لا شَفاعَةَ ولا کفالَةَ ولا یَمینَ فی حَدٍّ .(11)
9849.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بر پا شدن یک حدّ [ـِ الهى]در روى زمین، پاکیزه تر از عبادت شصت سال است.
9850.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از لغزش هاى کریمان در گذرید، مگر آن جا که پاى حدّى از حدود خدا در میان باشد.
2 / 3
اجرا نکردن حدود
9851.المقنع: مرد شکم گُنده بیمارى را که زنا کرده بود، نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آوردند. پیامبر خدا ، یک چوب خوشه خرما آورد که صد سرْ شاخه داشت، و به عنوان حدّ، یک ضربه بر او نواخت ؛ زیرا خوش نداشت که حدّى از حدود خدا را تعطیل کند.
2 / 4
ناروایىِ شفاعت در حدود
9852.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ خطاب به اُسامه ـ: اى اُسامه! در کار حد ، وساطت مکن.
9853.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس با وساطت خود ، مانع جارى شدن حدّى از حدود الهى شود، پیوسته در خشم الهى به سر مى برَد تا آن که وساطتش را پس بگیرد.
2 / 5
در حد ، جاى سوگند نیست
9854.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : در حد (اجراى مجازات شرعى ) ، نه وساطت پذیرفته است، نه کفالت ، و نه سوگند .
2 / 6
النَّهیُ عَن تَعدّی الحُدودِ
الکتاب
«الطَّـلَـقُ مَرَّتَانِ فَإِمْسَاکُ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحُ بِإِحْسَـنٍ وَلَا یَحِلُّ لَکُمْ أَن تَأْخُذُواْ مِمَّآ ءَاتَیْتُمُوهُنَّ شَیْئاً إِلَا أَن یَخَافَآ أَلَا یُقِیمَا حُدُودَ اللهِ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَا یُقِیمَا حُدُودَ اللهِ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْهِمَا فِیمَا افْتَدَتْ بِهِ تِلْکَ حُدُودُ اللهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا وَمَن یَتَعَدَّ حُدُودَ اللهِ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الظَّــلِمُونَ» .(12)
«یَـأَیُّهَا النَّبِىُّ إِذَا طَـلَّقْتُمُ النِّسَآءَ فَطَـلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَ أَحْصُواْ الْعِدَّةَ وَ اتَّقُواْ اللهَ رَبَّکُمْ لَا تُخْرِجُوهُنَّ مِن بُیُوتِهِنَّ وَلَا یَخْرُجْنَ إِلَا أَن یَأْتِینَ بِفَـحِشَةٍ مُّبَیِّنَةٍ وَ تِلْکَ حُدُودُ اللهِ وَ مَن یَتَعَدَّ حُدُودَ اللهِ فَقَدْ ظَـلَمَ نَفْسَهُ لَا تَدْرِى لَعَلَّ اللهَ یُحْدِثُ بَعْدَ ذَ لِکَ أَمْرًا» .(13)
» وَمَن یَعْصِ اللهَ وَرَسُولَهُ وَیَتَعَدَّ حُدُودَهُ یُدْخِلْهُ نَارًا خَــلِدًا فِیهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُّهِینٌ » .(14)
الحدیث
9855.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ تعالى حَدَّ لَکُم حُدودا فلا تَعْتَدُوها .(15)
9856.عنه صلى الله علیه و آله : یُؤتى بوالٍ نَقَصَ مِن الحَدِّ سَوطا فیقولُ : ربِّ رَحمَةً لعِبادِکَ ، فیقالُ لَهُ : أنتَ أرحَمُ بهِم مِنّی؟! فیُؤمَرُ بهِ إلى النّارِ ، ویُؤتى بمَن زادَ سَوطا فیقولُ : لیَنْتَهوا عَن مَعاصیکَ! فیُؤمَرُ بهِ إلى النّارِ .(16)
2 / 6
نهى از تجاوز کردن از حدود
قرآن
«طلاق [ـِ رجعى]دو بار است. پس از آن، یا باید [زن را]به خوبى نگاه داشت ، یا به شایستگى آزاد کرد . و براى شما روا نیست از آنچه به آنان داده اید، چیزى بازستانید، مگر آن که [طرفین] در به پا داشتن حدود خدا ، بیمناک باشند. پس اگر بیم دارید که آن دو، حدود خدا را بر پاى نمى دارند، در آنچه [زن براى آزاد کردن خود] فدیه دهد، گناهى بر ایشان نیست. این است حدود [احکام] الهى . پس، از آن تجاوز مکنید. و کسانى که از حدود [احکام]الهى تجاوز کنند، آنان ، همان ستمکاران اند» .
«اى پیامبر! چون زنان را طلاق مى دهید، در [زمان بندىِ] عدّه آنان ، طلاقشان دهید و حساب آن عدّه را نگه دارید، و از خدا، پروردگارتان ، بترسید. آنان را از خانه هایشان بیرون مکنید و [خود نیز] بیرون نروند، مگر آن که مرتکب کار زشت آشکارى شده باشند. این است احکام الهى. و هر کس، از مقرّرات خدا [پاى] فراتر نهد، قطعاً به خودش ستم کرده است. نمى دانى . شاید خدا پس از این، پیشامدى پدید آورد» .
«و هر کس، از خدا و فرستاده او نافرمانى کند و از حدود مقرّر او تجاوز نماید، وى را درون آتشى مى برد که همواره در آن خواهد بود و عذابى خفّت آور خواهد داشت» .
حدیث
9855.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند ، براى شما حدودى معیّن کرده است . از آنها تجاوز نکنید.
9856.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : [در روز قیامت] حاکمى را که یک تازیانه از حدْ کاسته است، مى آورند. او مى گوید : پروردگارا! از روى دلسوزى به بندگانت، این کار را کردم. خداوند به او مى فرماید : «آیا تو به آنان، از من دلسوزترى؟!». آن گاه، دستور داده مى شود که او را در آتش افکنند . سپس کسى را مى آورند که یک تازیانه بیشتر زده است. او نیز مى گوید : براى آن تازیانه اى بیشتر زدم تا از گناهانت باز ایستند! پس فرمان مى رسد که او را نیز در آتش افکنند.
2 / 7
دَورُ إقامةِ الحدِّ فی تَکفِیرِ الذَّنبِ
9857.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن أذْنَبَ ذَنبا فاُقیمَ علَیهِ حَدُّ ذلکَ الذَّنبِ فهُو کَفّارَتُهُ .(17)
9858.عنه صلى الله علیه و آله : لا یَمُرُّ السَّیفُ بذَنبٍ إلّا مَحاهُ .(18)
9859.عنه صلى الله علیه و آله : الرَّجْمُ کَفّارَةُ ما صَنَعْتَ .(19)
9860.عنه صلى الله علیه و آله : مَن أذنَبَ ذَنبا فی الدُّنیا فعُوقِبَ بهِ ، فاللّه ُ أعْدَلُ أنْ یُثنّی عُقوبَتَهُ على عَبدِهِ .(20)
2 / 8
النَّهیُ عَن إهانَةِ المَحدودِ
9861.کنز العمّال عن خالد بن الجلاج عن أبیه : أمرَ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله برَجْمِ رجُلٍ ، فقالوا : إنَّهُ الخَبیثُ ، قالَ : لا تَقولوا : الخَبیثُ ، فواللّه ِ لَهُو أطْیَبُ عِندَ اللّه ِ مِن رِیحِ المِسْکِ .(21)
9862.تنبیه الخواطر : لمّا رَجمَ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله الرّجُلَ فی الزِّنا قالَ رجُلٌ لصاحِبهِ : هذا قَعَصَ کَما یَقْعصُ الکَلبُ ، فمَرَّ النّبیُّ صلى الله علیه و آله معَهُما بجِیفَةٍ فقالَ : انْهَشا مِنها ، قالا : یا رسولَ اللّه صلّى اللّه ُ علیکَ نَنْهَشُ جِیفَةً؟! قالَ : ما أصَبْتُما مِن أخیکُما أنْتَنُ مِن هذهِ .(22)
9863.صحیح مسلم عن عمران بن حصین : إنّ امْرأةً مِن جُهَیْنَةَ أتَتْ نبیَّ اللّه ِ صلى الله علیه و آله وهِی حُبْلى مِن الزِّنا ، فقالتْ : یا نَبیَّ اللّه ِ ، أصَبْتُ حَدّا فأقِمْهُ علَیَّ! فدَعا نَبیُّ اللّه ِ صلى الله علیه و آله وَلِیَّها ، فقالَ : أحسِنْ إلَیها ، فإذا وَضَعتْ فأتِنی بها ، ففَعلَ ، فأمَرَ بها نَبیُّ اللّه ِ صلى الله علیه و آله فشُکّتْ علَیها ثِیابُها ، ثُمَّ أمَرَ بها فرُجِمَتْ ، ثُمَّ صلّى علَیها . فقالَ لَه عُمرُ : تُصَلّی علَیها یا نَبیَّ اللّه وقد زَنَتْ ؟! فقالَ : لَقد تَابَتْ تَوبَةً لو قُسِمَتْ بینَ سَبعینَ مِن أهلِ المَدینَةِ لَوَسِعَتْهُم ، وهَل وَجَدْتَ تَوبَةً أفْضَلَ مِن أنْ جادَتْ بنَفْسِها للّه ِ تعالى؟!(23)
2 / 7
تأثیر اجراى حدود در پاک کردن گناه
9857.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که گناهى کند و حدّ آن گناه بر او جارى شود، همان ، کفّاره اوست.
9858.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : شمشیر، بر هیچ [جرم و] گناهى نمى گذرد، مگر این که آن را پاک مى کند.
9859.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سنگسار شدن، کفّاره گناهى است که تو کرده اى.
9860.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که در دنیا گناهى مرتکب شود و به سبب آن، مجازات گردد، خداوند ، دادگرتر از آن است که بنده خود را دوباره [در آخرت] کیفر دهد.
2 / 8
نهى از اهانت کردن به شخص حد خورده
9861.کنز العمّال ـ به نقل از خالد بن جلاج ، از پدرش ـ: پیامبر خدا دستور داد مردى را سنگسار کردند. [پس از اجراى حد ،] مردم گفتند : او آدم پلیدى است . پیامبر فرمود : «نگویید پلید است ؛ زیرا به خدا سوگند که او [اینک] نزد خداوند، از رایحه مُشک، خوش بوتر است».
9862.تنبیه الخواطر: پیامبر خدا ، مرد زناکارى را سنگسار کرد . مردى به رفیق خود گفت : او مثل سگ ، کشته شد. پیامبر صلى الله علیه و آله با آن دو، بر لاشه مردارى گذشتند . به آنان فرمود: «با دندان خود، تکّه اى از این لاشه را بر کَنید». گفتند : اى پیامبر خدا! درود خدا بر تو باد! مردارى را گاز بزنیم؟! فرمود : «آنچه از برادرتان برگرفتید، گندیده تر از این لاشه است».
9863.صحیح مسلم ـ به نقل از عمران بن حصین ـ: زنى که از زِنا آبستن شده بود، خدمت پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و گفت: اى پیامبر خدا! من ، سزاوار حد شده ام. آن را بر من ، جارى کن. پیامبر صلى الله علیه و آله سرپرست آن زن را احضار کرد و فرمود : «با او مدارا کن تا وضع حمل کند. آن گاه، او را نزد من بیاور». آن مرد ، چنین کرد. پس پیامبر خدا دستور داد جامه آن زن را رویش کشیدند و او را پوشاندند. سپس فرمود سنگسارش کردند و آن گاه، بر وى نماز خواند. عمر گفت: اى پیامبر خدا! بر این زنِ زناکار ، نماز مى خوانى؟! پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود : «هر آینه ، او چنان توبه اى کرد که اگر توبه اش میان هفتاد نفر از مردم مدینه تقسیم شود، همه را در برمى گیرد . آیا توبه اى برتر از این دیده اى که به خاطر خداوند متعال، خودش را فدا کرد ؟!».
1) کنز العمّال : ج 5 ص 309 ح 12971 عن عائشة.
2) کنز العمّال : ج 5 ص 309 ح 12974 عن أبی هریرة.
3) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 74 ح 5146 ؛ کنز العمّال : ج 5 ص 309 ح 12972 عن ابن عبّاس.
4) کنز العمّال : ج 6 ص 8 ح 14599 عن ابن عمر ؛ الکافی : ج 7 ص 174 ح 1 نحوه.
5) یعنى: با پیش آمدن شبهه و تردید در استحقاق حد ، از اجراى آن ، خوددارى کنید.
6) مستدرک الوسائل : ج 18 ص 9 ح 21843.
7) دعائم الإسلام : ج 2 ص 465 ح 1649.
8) المقنع : ص 433.
9) کنز العمّال : ج 3 ص 270 ح 6497 نقلاً عن ابن سعد عن جعفر بن محمّد عن أبیه.
10) کنز العمّال : ج 16 ص 38 ح 43837 عن أبی الدرداء.
11) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 74 ح 5146.
12) البقرة : 229.
13) الطلاق : 1.
14) النساء : 14.
15) الأمالی للمفید : ص 159 ح 1.
16) عوالی اللآلی : ج 2 ص 153 ح 427.
17) کنز العمّال : ج 4 ص 307 ح 12964 نقلاً عن ابن النجار عن ثابت.
18) کنز العمّال : ج 5 ص 308 ح 12969 عن أنس.
19) کنز العمّال : ج 5 ص 308 ح 12970 عن الشرید بن سوید.
20) کنز العمّال : ج 5 ص 307 ح 12965 عن الإمام علی علیه السلام.
21) کنز العمّال : ج 5 ص 397 ح 13409.
22) تنبیه الخواطر : ج 1 ص 116.
23) صحیح مسلم : ج 3 ص 1324 ح 24.
