3 / 1
فَضلُ صِلَةِ الرَّحِمِ
الکتاب
» أَفَمَن یَعْلَمُ أَنَّمَآ أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ الْحَقُّ کَمَنْ هُوَ أَعْمَى إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُوْلُواْ الْأَلْبَـبِ – الَّذِینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اللهِ وَ لَا یَنقُضُونَ الْمِیثَـقَ – وَ الَّذِینَ یَصِلُونَ مَآ أَمَرَ اللهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ » .(1)
الحدیث
9767.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّ أعجَلَ الخَیرِ ثَوابا صِلةُ الرَّحِمِ .(2)
3 / 2
آثارُ صِلَةِ الرَّحِمِ
9768.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : اِتَّقُوا اللّه َ وصِلُوا الأرحامَ ، فإنّهُ أبقى لَکُم فی الدنیا وخَیرٌ لَکُم فی الآخِرَةِ .(3)
3 / 1
فضیلت صِله رحِم
قرآن
«پس آیا کسى که مى داند آنچه از جانب پروردگارت به تو نازل شده، حقیقت دارد، مانند کسى است که کوردل است؟ تنها خردمندان اند که عبرت مى گیرند ؛ همانان که به پیمان خدا وفادارند و عهد [او] را نمى شکنند ، و آنان بدانچه خدا به پیوستنش فرمان داده ، مى پیوندند و از پروردگارشان مى ترسند و از سختى حساب ، بیم دارند» .
حدیث
9767.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : ثواب صِله رَحِم ، زودتر از ثواب هر کار خیر دیگرى مى رسد .
3 / 2
آثار صِله رحِم کردن
9768.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از خدا بترسید و صِله رَحِم به جاى آورید ؛ زیرا این کار ، مایه پایندگى بیشتر شما در دنیاست و در آخرت براى شما بهتر است .
9769.عنه صلى الله علیه و آله : صِلَةُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فی العُمُرِ ، وتَنفِی الفَقرَ .(4)
9770.عنه صلى الله علیه و آله : مَن سَرَّهُ أن یُبسَطَ لَهُ فی رِزقِهِ ، ویُنسَأ لَهُ فی أجَلِهِ فَلیَصِلْ رَحِمَهُ .(5)
9771.عنه صلى الله علیه و آله : صِلَةُ الرَّحِمِ تَعمُرُ الدِّیارَ ، وتَزیدُ فی الأعمارِ وإن کان أهلُها غیرَ أخیارٍ .(6)
9772.عنه صلى الله علیه و آله : صلةُ الرَّحِمِ تُهَوِّنُ الحِسابَ وتَقِی مِیتَةَ السَّوءِ .(6)
9773.عنه صلى الله علیه و آله : إنّ القَومَ لَیَکونُونَ فَجَرَةً ، ولا یَکونونَ بَرَرَةً فَیَصِلُونَ أرحامَهُم فَتَنْمی أموالُهُم، وتَطُولُ أعمارُهُم ، فکیفَ إذا کانوا أبرارا بَرَرَةً؟!(7)
3 / 3
صِلَةُ الرَّحِمِ وطولُ العُمرِ
9774.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنّ المرءَ لَیَصِلُ رَحِمَهُ وما بَقِیَ مِن عُمُرِهِ إلّا ثلاثةُ أیّامٍ فَیُنسِئُهُ اللّه ُ ثَلاثینَ سنةً ، وإنّ الرجُلَ لَیَقطَعُ الرَّحِمَ وقد بَقِیَ مِن عُمرِهِ ثَلاثونَ سَنَةً فَیُصَیِّرُهُ اللّه ُ إلى ثَلاثةِ أیّامٍ .(8)
9769.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : صِله رحِم ، عمر را افزون مى کند و فقر را از میان مى برَد .
9770.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که خوش دارد روزى اش افزون شود و مرگش به تأخیر افتد ، صله رحِم کند .
9771.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : صِله رحِم ، خانه ها را آباد و عمرها را افزون مى کند ، هر چند به جا آورندگان صله رحم از نیکان نباشند .
9772.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : صله رحم ، حساب [قیامت] را آسان مى کند و از مرگِ بد ، نگه مى دارد .
9773.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مردمان بد کردارى که نیکوکار هم نیستند ، صله رحم به جاى مى آورند و در نتیجه ، دارایى هایشان افزون و عمرهایشان طولانى مى شود ، چه رسد به این که نیکوکار و نیک باشند .
3 / 3
صِله رحم و طول عمر
9774.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : گاهى مى شود از عمر کسى سه روز باقى مانده است ؛ امّا صِله رحِم به جاى مى آورد . پس خداوند ، آن را تا سى سال به تأخیر مى اندازد . و گاه مى شود که از عمر کسى سى سال باقى مانده است ، امّا قطعِ رحِم مى کند، پس خداوند آن را به سه روز ، تبدیل مى کند .
3 / 4
سِرْ سِنَةً صِل رَحَمَکَ
9775.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : سِرْ سَنَةً صِلْ رَحِمَکَ .(9)
9776.عنه صلى الله علیه و آله : اُوصِی الشاهدَ مِن اُمَّتِی والغائبَ مِنهُم ومَن فی أصلابِ الرِّجالِ وأرحامِ النساءِ إلى یومِ القِیامةِ ، أن یَصِلَ الرَّحمَ وإن کانَ مِنهُ على مَسیرَةِ سَنَةٍ ، فإنّ ذلکَ مِن الدِّینِ .(10)
3 / 5
صِلَةُ القاطِعِ
9777.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : صِلْ مَن قَطَعَکَ ، وأحسِنْ إلى مَن أساءَ إلَیکَ ، وقُلِ الحَقَّ ولَو على نفسِکَ .(11)
9778.عنه صلى الله علیه و آله : لا تَقطَعْ رَحِمَکَ وإن قَطَعَتکَ .(12)
9779.الخصال عن أبی ذَرٍّ : أوصانِی رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله … أن أصِلَ رَحِمِی وإن أدبَرَتْ .(13)
3 / 6
التَّحذِیرُ عَن قَطِیعَةِ الرَّحِمِ
الکتاب
» وَ الَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللهِ مِن بَعْدِ مِیثَـقِهِ وَ یَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ اللهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِى الْأَرْضِ أُوْلَئِکَ لَهُمُ اللعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ » .(14)
3 / 4
یک سال راه برو تا صِله رحِم کنى
9775.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : یک سال راه بپیما تا صله رَحِم به جاى آورى .
9776.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : به حاضران و غایبان امّت خود و آنهایى که از امروز تا روز قیامت در پشتِ مردها و زِهدان هاى زنان هستند ، سفارش مى کنم که صِله رحِم به جاى آورند، هر چند [با] خویشاوند [خود] یک سال راه فاصله داشته باشند ؛ زیرا صله رحم ، جزء دین است .
3 / 5
پیوند با خویشاوندى که قطعِ رَحِم کرده است
9777.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : با خویشاوندى که از تو بُریده، پیوند برقرار کن و به آن کس که به تو بدى کرده است، خوبى کن و حق را ، هر چند به زیان خودت بود ، بگو .
9778.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از خویشاوند خود مبُر ، گرچه او از تو ببُرد .
9779.الخصال ـ به نقل از ابو ذر ـ: پیامبر خدا به من سفارش فرمود که . . . با افراد خویشاوندم پیوند داشته باشم ، هر چند او به من پشت کرده باشد .
3 / 6
هشدار درباره قطع رَحِم
قرآن
«و کسانى که پیمان خدا را پس از بستنِ آن مى شکنند و آنچه را خدا به پیوستن آن فرمان داده ، مى گُسلند و در زمین ، فساد مى کنند، بر ایشان لعنت است ؛ و بد فرجامى آن سراى براى ایشان است» .
» فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِن تَوَلَّیْتُمْ أَن تُفْسِدُواْ فِى الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُواْ أَرْحَامَکُمْ – أُوْلَئِکَ الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمَى أَبْصَـرَهُمْ » .(15)
الحدیث
9780.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ثَلاثةٌ لا یَدخُلُونَ الجَنَّةَ : مُدمِنُ خَمرٍ ، ومُدمِنُ سِحرٍ ، وقاطِعُ رَحِمٍ .(16)
9781.عنه صلى الله علیه و آله : إنّ الرحمَةَ لا تَنزِلُ على قَومٍ فیهِم قاطِعُ رَحِمٍ .(17)
9782.عنه صلى الله علیه و آله : إنّ الملائکةَ لا تَنزِلُ على قَومٍ فیهِم قاطِعُ رَحِمٍ .(18)
9783.عنه صلى الله علیه و آله : ما مِن ذَنبٍ أجدَرَ أن یُعَجِّلَ اللّه ُ تعالى لِصاحِبِهِ العُقوبَةَ فی الدنیا مَع ما یَدَّخِرُ لَهُ فی الآخِرَةِ مِن قَطیعَةِ الرَّحِمِ والخِیانَةِ والکَذِبِ .(19)
3 / 7
أقَلُّ ما یُوصَلُ بهِ الرَّحِمُ
9784.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : بُلُّوا(20) أرحامَکُم ولَو بالسَّلامِ .(21)
9785.عنه صلى الله علیه و آله : صِلُوا أرحامَکُم ولو بِالسَّلامِ .(22)
«پس [اى منافقان، !] آیا امید بستید که چون [از خدا]برگشتید (یا : سرپرست مردم شدید) در [روى] زمین فساد کنید و خویشاوندى هاى خود را از هم بگسلید؟ اینان ، همان کسانى اند که خدا ، آنان را لعنت نموده و [گوش دل] ایشان را ناشنوا و چشم هایشان را نابینا کرده است» .
حدیث
9780.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سه گروه به بهشت نمى روند ؛ دائم الخَمر ، جادوگر، و کسى که پیوند خویشاوندى را بِبُرد .
9781.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : رحمت [خداوند] بر مردمى که در میان آنها قطع کننده رحِم باشد ، فرود نمى آید .
9782.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : فرشتگان بر مردمى که در میان آنها کسى قطع رحِم کرده باشد ، فرود نمى آیند .
9783.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ گناهى به اندازه قطع رحِم و خیانت و دروغ ، سزامند آن نیست که خداوند ، علاوه بر کیفر اُخروى ، مرتکب آن را در همین جهان نیز به زودى کیفر دهد .
3 / 7
کمترین مصداق صِله رَحِم
9784.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : صِله اَرحام به جاى آورید ، حتّى با یک سلام .
9785.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : صِله رحِم کنید ، گرچه با یک سلام .
1) الرعد : 19 ـ 21.
2) الکافی: ج 2 ص 152 ح 15 عن أبی عبیدة الحذاء عن الإمام الباقر علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 74 ص 121 ح 83.
3) کنز العمّال : ج 3 ص 357 ح 6911 نقلاً عن عبد بن حمید وابن جریر فی تفسیرهما عن قتادة.
4) قرب الإسناد : ص 75 ح 244 عن مسعدة بن صدقة عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 74 ص 88 ح 2.
5) الخصال : ص 32 ح 112 عن أنس بن مالک ، بحار الأنوار : ج 74 ص 89 ح 5.
6) الأمالی للطوسی : ص 481 ح 1049 عن محمّد بن إبراهیم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 47 ص 163 ح 3.
7) الکافی: ج 2 ص 155 ح 21 عن عبداللّه بن سنان عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 74 ص 125 ح 88.
8) کنز العمّال : ج 3 ص 357 ح 6920 نقلاً عن أبی الشیخ عن ابن عمرو.
9) الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه السلام : ص 355 ، بحار الأنوار : ج 74 ص 103 ح 61.
10) الکافی: ج 2 ص 151 ح 5 عن جابر عن الإمام الباقر علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 74 ص 114 ح 73.
11) کنز العمّال : ج 3 ص 359 ح 6929 نقلاً عن ابن النجار عن الإمام علیّ علیه السلام.
12) الکافی : ج 2 ص 347 ح 6 عن السکونیّ عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 74 ص 137 ح 106.
13) الخصال : ص 345 ح 12 ، بحارالأنوار : ج 74 ص 91 ح 11.
14) الرعد : 25.
15) محمّد : 22 و 23.
16) الخصال : ص 179 ح 243 عن أبی موسى الأشعری ، بحارالأنوار : ج 79 ص 129 ح 15.
17) کنز العمّال : ج 3 ص 367 ح 6978 عن ابن أبی أوفى.
18) کنز العمّال : ج 3 ص 367 ح 6974 عن ابن أبی أوفى.
19) کنز العمّال : ج 3 ص 368 ح 6986 عن أبی بکرة.
20) بلّوا أرحامکم ولو بالسلام . أی : ندوها بالصلة (الصحاح : ج 4 ص 1641).
21) کنز العمّال : ج 3 ص 356 ح 6914 نقلاً عن البزار عن ابن عبّاس.
22) تحف العقول : ص 57 ، بحارالأنوار : ج 77 ص 160 ح 165.
