4 / 1
مَضارُّ الاختلافِ
9626.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ما اخْتَلَفَتْ اُمَّةٌ بَعدَ نَبِیّها إلّا ظَهرَ أهْلُ باطِلِها على أهْلِ حقِّها .(1)
9627.عنه صلى الله علیه و آله : لا تَخْتَلفوا ، فإنَّ مَن کانَ قَبْلَکُمُ اخْتَلَفوا فَهلَکوا .(2)
9628.عنه صلى الله علیه و آله : لا تَخْتَلِفوا فتَخْتَلِفَ قُلوبُکُم .(3)
9629.عنه صلى الله علیه و آله : أذَهَبتُم مِن عِندی جَمیعا وجِئْتُم مُتَفَرِّقینَ؟! إنّما أهْلَکَ مَن کانَ قَبْلَکُمُ الفُرقَةُ .(4)
4 / 2
الاختلافُ عُقوبَةٌ إلهیّةٌ
الکتاب
» قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَن یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عَذَابًا مِّن فَوْقِکُمْ أَوْمِن تَحْتِ أَرْجُلِکُمْ أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعًا وَیُذِیقَ بَعْضَکُم بَأْسَ بَعْضٍ انظُرْ کَیْفَ نُصَرِّفُ الْأَیَـتِ لَعَلَّهُمْ یَفْقَهُونَ » .(5)
4 / 1
پیامدهاى اختلاف
9626.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ امّتى پس از پیامبر خود ، گرفتار اختلاف نشد ، مگر آن که باطل گرایانِ آن ، بر حق خواهانش پیروز گشتند .
9627.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : با هم اختلاف نکنید ، که پیشینیان شما دچار اختلاف شدند و نابود گشتند.
9628.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بایکدیگر ناسازگارى مکنید ، که دل هایتان ناسازگار و پراکنده مى شود .
9629.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از نزد من، یک پارچه رفتید و پراکنده برگشتید ؟! پیشینیان شما را همین تفرقه نابود کرد .
4 / 2
اختلاف، کیفرى الهى
قرآن
«بگو: «او تواناست که از بالاىِ سرتان یا از زیر پاهایتان ، عذابى بر شما بفرستد یا شما را گروه گروه ، به هم اندازد [و دچار تفرقه سازد] و عذاب بعضى از شما را به بعضى [دیگر] بچشانَد» . بنگر که چگونه آیات [خود]را گوناگون بیان مى کنیم تا شاید آنان بفهمند» .
الحدیث
9630.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنّی صَلَّیتُ صَلاةَ رَغْبَةٍ ورَهْبَةٍ وسألتُ ربّی ثَلاثا ، فأعطانی اثنَتَینِ ومَنَعنی واحِدَةً ؛ سألتُهُ أنْ لا یَبْتَلیَ اُمَّتی بالسِّنینَ ففَعَلَ ، وسألتُهُ أنْ لا یُظْهِرَ علَیهِم عَدُوَّهُم ففَعَلَ ، وسألتُهُ أنْ لا یَلْبِسَهُم شِیَعا فأبى علَیَّ .(6)
4 / 3
تفسیرُ «اختلافُ اُمَّتی رحمةٌ»
9631.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : اخْتِلافُ اُمّتی رَحمَةٌ .(7)
9632.معانی الأخبار عن عبد المُؤمِن الأنصاریّ : قلت للإمامِ الصّادقِ علیه السلام : إنّ قَوما رَوَوا أنَّ رسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله قالَ : «إنّ اخْتِلافَ اُمَّتی رَحمَةٌ»؟ فقالَ : صَدَقوا . قلتُ : إنْ کانَ اخْتِلافُهُم رَحمَةً فاجْتِماعُهُم عَذابٌ؟ قالَ : لَیس حیثُ ذَهَبْتَ وذَهَبوا ، إنَّما أرادَ قولَ اللّه ِ عز و جل : «فلَولا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِى الدِّینِ «(8) ، فأمَرَهُم أنْ یَنْفِروا إلى رسولِ اللّه ِ صلى الله علیه و آله ویَخْتَلِفوا إلَیهِ فیَتَعلّموا ثُمَّ یَرْجِعوا إلى قَومِهِم فیُعَلّموهُم ، إنّما أرادَ اخْتِلافَهُم مِن البُلْدانِ ، لا اخْتِلافا فی دِینِ اللّه ِ ، إنّما الدِّینُ واحِدٌ .(9)
4 / 4
تَفسیرُ الجَماعةِ والفُرقةِ
9633.رسول اللّه صلى الله علیه و آله ـ وقد سُئلَ : ما جَماعَةُ اُمَّتِکَ ؟ ـ: مَن کانَ على الحقِّ و إنْ کانوا عَشرَةً .(10)
حدیث
9630.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : من نماز بیم و امید گزاردم و سه چیز از پروردگارم طلبیدم که دو تاى آنها را به من داد و یکى دیگر را نداد. از خداوند خواستم امّت مرا به قحطى گرفتار نکند ، پذیرفت . خواستم دشمنشان را بر آنان چیره نگردانَد ، پذیرفت. خواستم که جامه پراکندگى بر آنان نپوشاند، نپذیرفت.
4 / 3
معناى «اختلاف امّت من ، رحمت است»
9631.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : اختلاف امّت من، رحمت است .(11)
9632.معانى الأخبار ـ به نقل از عبد المؤمن انصارى ـ: به امام صادق علیه السلام گفتم : عدّه اى روایت مى کنند که پیامبر خدا فرموده : «اختلاف امّت من، رحمت است» . امام علیه السلام پاسخ داد: «راست مى گویند» . گفتم : اگر اختلاف آنان رحمت است ، پس اتّحاد ایشان ، عذاب است ؟ فرمود : «معناى این حدیث ، آن گونه نیست که تو و آنان فهمیده اید ؛ بلکه منظور پیامبر، این سخن خداوند عز و جل است که : «چرا از هر گروهى از ایشان ، جماعتى کوچ نمى کنند تا دانشِ دین بیاموزند ؟» . خداوند به آنان فرمان داد که از هر سو نزد پیامبر صلى الله علیه و آله بروند و پیش او ، آمد و شد کنند و آموزش ببینند و سپس، نزد مردم خود برگردند و تعلیمات دین را به آنها نیز بیاموزند . منظور پیامبر صلى الله علیه و آله ، آمد و شدِ آنها از شهرهایشان بود ، نه اختلاف در دین خدا . دین، البتّه یکى است» .
4 / 4
معناى جماعت و جدایى
9633.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ در پاسخ این پرسش که : جماعت امّتت کیست ؟ ـ: کسانى که بر حق باشند ؛ هر چند از ده نفر فراتر نروند .
1) کنز العمّال : ج 1 ص 183 ح 929 عن عمر.
2) کنز العمّال : ج 1 ص 177 ح 894 عن ابن مسعود.
3) کنز العمّال : ج 1 ص 177 ح 895 عن البراء.
4) کنز العمّال : ج 1 ص 181 ح 920 عن سعد.
5) الأنعام : 65.
6) کنز العمّال : ج 11 ص 174 ح 31098 عن أنس بن مالک.
7) کنز العمّال : ج 10 ص 136 ح 28686 نقلاً عن نصر المقدسی فی الحجّة والبیهقی فی رسالة الأشعریّة.
8) التوبة : 122.
9) معانی الأخبار : ص 157 ح 1 ، بحارالأنوار : ج 1 ص 227 ح 19.
10) معانی الأخبار : ص 154 ح 2 ، بحارالأنوار : ج 2 ص 265 ح 22.
11) یکى از معانى اختلاف، در عربى ، «آمد و شد» است و امام صادق علیه السلام حدیث پیامبر صلى الله علیه و آله را به همین معنا تفسیر کرده است.
