3 / 1
أسماءُ المَدینَةِ
9254.تاریخ أصبهان عن ابن عُمَر : ما طَلَعَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله عَلَى المَدینَةِ قافِلاً مِن سَفَرٍ قَطُّ إلّا قالَ : یا طَیبَةُ ، یا سَیِّدَةَ البُلدانِ .(1)
9255.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ عَزَّوجَلَّ أمَرَنی أن اُسَمِّیَ المَدینَةَ طَیبَةَ .(2)
9256.صحیح البخارى عن أبی حُمَید : أقبَلنا مَعَ النَّبِیِّ صلى الله علیه و آله مِن تَبوکٍ حَتّى أشرَفنا عَلَى المَدینَةِ ، فَقالَ : هذِهِ طابَةُ .(3)
9257.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ تَعالى سَمَّى المَدینَةَ طابَةَ .(4)
9258.عنه صلى الله علیه و آله : لِلمَدینَةِ عَشَرَةُ أسماءٍ ، هِیَ : المَدینَةُ ، وطَیبَةُ ، وطابَةُ ، ومِسکینَةُ ، وجَبارٌ ، ومَحبورَةُ ، ویَندَدُ ، ویَثرِبُ .(5)
3 / 1
نام هاى مدینه
9254.تاریخ أصبهان ـ به نقل از ابن عمر ـ: هرگز پیامبر صلى الله علیه و آله در بازگشت از هیچ سفرى، بر مدینه مُشرِف نشد، مگر آن که فرمود: «اى طَیْبه (پاک)! اى سَرور شهرها!».
9255.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند عز و جل مرا فرمان داد که مدینه را «طَیْبه (پاک)» بنامم.
9256.صحیح البخارى ـ به نقل از ابو حُمَید ـ: همراه پیامبر صلى الله علیه و آله از تبوک آمدیم. چون به مدینه رسیدیم، فرمود: «این، طابه (پاک) است».
9257.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداى متعال، مدینه را «طابه (پاک)» نامیده است.
9258.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مدینه ، ده نام(6) دارد: مدینه، طَیْبه، طابه، مِسکینه، جَبار، مَحبوره، یَندَد ، و یثرب.
3 / 2
خَصائِصُ المَدینَةِ
9259.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : لِکُلِّ نَبِیٍّ حَرَمٌ ، وحَرَمِیَ المَدینَةُ .(7)
9260.صحیح مسلم عن سَهل بن حُنَیف: أهوى رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله بِیَدِهِ إلَى المَدینَةِ، فَقالَ: إنَّها حَرَمٌ آمِنٌ .(8)
9261.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّ إبراهیمَ حَرَّمَ مَکَّةَ ودَعا لَها ، وحَرَّمتُ المَدینَةَ کَما حَرَّمَ إبراهیمُ مَکَّةَ ، ودَعَوتُ لَها فی مُدِّها وصاعِها مِثلَ ما دَعاإبراهیمُ علیه السلام لِمَکَّةَ .(9)
9262.عنه صلى الله علیه و آله : اللّهُمَّ إنَّ إبراهیمَ حَرَّمَ مَکَّةَ فَجَعَلَها حَرَمًا ، وإنّی حَرَّمتُ المَدینَةَ حَرامًا ما بَینَ مَأزِمَیها(10) ، أن لا یُهراقَ فیها دَمٌ ، ولا یُحمَلَ فیها سِلاحٌ لِقِتالٍ ، ولا تُخبَطَ فیها شَجَرَةٌ إلّا لِعَلفٍ . اللّهُمَّ بارِک لَنا فی مَدینَتِنا ،اللّهُمَّ بارِک لَنا فی صاعِنا ، اللّهُمَّ بارِک لَنا فی مُدِّنا ، اللّهُمَّ بارِک لَنا فی صاعِنا ، اللّهُمَّ بارِک لَنا فی مُدِّنا ، اللّهُمَّ بارِک لَنا فی مَدینَتِنا ، اللّهُمَّ اجعَل مَعَ البَرَکَةِ بَرَکَتَینِ . والَّذی نَفسی بِیَدِهِ ما مِنَ المَدینَةِ شِعبٌ ولا نَقبٌ إلّا عَلَیهِ مَلَکانِ یَحرُسانِها حَتّى تَقدَموا إلَیها .(11)
3 / 2
ویژگى هاى مدینه
9259.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر پیامبرى را حرمى است و حرم من، مدینه است.
9260.صحیح مسلم ـ به نقل از سهل بن حُنَیف ـ: پیامبر خدا ، با دست خویش به مدینه اشاره کرد و فرمود: «آن، حرمى ایمن است».
9261.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : ابراهیم، مکّه را گرامى داشت و براى آن دعا کرد. من نیز مدینه را گرامى داشتم و حرمت نهادم، آن گونه که ابراهیم ، مکّه را حرمت نهاد. من براى مُد و صاعِ(12) مدینه دعا کردم، آن گونه که ابراهیم براى مکّه دعا کرد.
9262.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خدایا! ابراهیم، مکّه را حرمت نهاد و آن را حرم قرار داد. من نیز مدینه را، محدوده دو تنگه آن را حرمت مى نهم، تا خونى در آن ریخته نشود و در آن، سلاح براى جنگ، همراه برداشته نشود و گیاه آن جز براى علوفه دام ، چیده نشود. خدایا! مدینه را بر ما مبارک گردان. خدایا! صاع (پیمانه) ما را پُربرکت گردان. خدایا! مدینه ما را پُربرکت گردان. خدایا! با یک برکت، دو برکت قرار بده. سوگند به آن که جانم در دست اوست، هیچ درّه و شکافى در مدینه نیست، مگر آن که دو فرشته مأمور نگهبانى از آنان اند، تا وارد آن شوید.
9263.عنه صلى الله علیه و آله : المَدینَةُ حَرَمٌ ما بَینَ عائِرٍ إلى کَذا ، مَن أحدَثَ فیها حَدَثًا أو آوى مُحدِثًا فَعَلَیهِ لَعنَهُ اللّه ِ والمَلائِکَةِ والنّاسِ أجمَعینَ ، لا یُقبَلُ مِنهُ صَرفٌ ولا عَدلٌ .(13)
9264.عنه صلى الله علیه و آله : المَدینَةُ مُهاجَری ومَضجَعی فِی الأَرضِ ، حَقٌّ عَلى اُمَّتی أن یُکرِموا جیرانی مَا اجتَنَبُوا الکَبائِرَ .(14)
9265.صحیح البخاری عن أنَس : إنَّ النَّبِیَّ صلى الله علیه و آله کانَ إذا قَدِمَ مِن سَفَرٍ فَنَظَرَ إلى جُدُراتِ المَدینَةِ أوضَعَ راحِلَتَهُ ، وإن کانَ عَلى دابَّةٍ حَرَّکَها مِن حُبِّها .(15)
9266.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : اللّهُمَّ إنَّ إبراهیمَ خَلیلَکَ وعَبدَکَ ونَبِیَّکَ دَعاکَ لِأَهلِ مَکَّةَ ، وأنَا مُحَمَّدٌ عَبدُکَ ونَبِیُّکَ ورَسولُکَ أدعوکَ لِأَهلِ المَدینَةِ مِثلَ ما دَعاکَ بِهِ إبراهیمُ لِأَهلِ مَکَّةَ ، نَدعوکَ أن تُبارِکَ لَهُم فی صاعِهِم ومُدِّهِم وثِمارِهِم ، اللّهُمَّ حَبِّب إلَینَا المَدینَةَ کَما حَبَّبتَ إلَینا مَکَّةَ .(16)
9267.عنه صلى الله علیه و آله : المَدینَةُ قُبَّةُ الإِسلامِ ، ودارُ الإِیمانِ ، وأرضُ الهِجرَةِ ، ومُبَوَّأُ الحَلالِ والحَرامِ .(17)
9268.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ الإِیمانَ لَیَأرِزُ إلَى المَدینَةِ کَما تَأرِزُ الحَیَّةُ إلى جُحرِها .(18)
9269.عنه صلى الله علیه و آله : اُفتُتِحَتِ القُرى بِالسَّیفِ ، وافتُتِحَتِ المَدینَةُ بِالقُرآنِ .(19)
9270.صحیح البخاری عن زَید بن ثابِت : رَجَعَ ناسٌ مِن أصحابِ النَّبِیِّ صلى الله علیه و آله مِن اُحُدٍ ، وکانَ النّاسُ فیهِم فِرقَتَینِ ، فَریقٌ یَقولُ : اُقتُلهُم ، وفَریقٌ یَقولُ : لا ، فَنَزَلَت : «فَما لَکُم فِی المُنافِقینَ فِئَتَینِ»(20) . وقالَ : إنَّها طَیبَةُ تَنفِی الخَبَثَ کَما تَنفِی النّارُ خَبَثَ الفِضَّةِ .(21)
9263.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مدینه، حرم است از «عائر» تا فلان جا . هر کس در آنْ قتلى مرتکب شود، یا قاتلى را پناه دهد، لعنت خدا و فرشتگان و همه مردم بر او باد! از او هیچ توبه و فدیه اى پذیرفته نمى شود.
9264.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مدینه، هجرتگاه و آرامگاه من در زمین است. بر امّت من است که همسایگانم را تا وقتى که از گناهان کبیره پرهیز مى کنند، احترام کنند.
9265.صحیح البخارى ـ به نقل از اَنَس ـ: هر گاه پیامبر صلى الله علیه و آله از سفر مى آمد و نگاهش به دیوارهاى مدینه مى افتاد، از شوق مدینه، وسایلش را بر زمین مى نهاد و اگر سواره بود، مَرکب خود را حرکت مى داد.
9266.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خدایا! ابراهیم، دوست و بنده و پیامبر توست و براى اهل مکّه از تو خواست. من، محمّد، بنده و پیامبر و فرستاده تواَم و براى اهل مدینه از تو مى خواهم، مثل آنچه ابراهیم براى اهل مکّه خواست. از تو را مى خواهیم که صاع و مُد (پیمانه) و میوه آنان را برکت دهى. خدایا! مدینه را محبوب ما گردان، آن چنان که مکّه را محبوب ما ساختى.
9267.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مدینه، گنبد اسلام و خانه ایمان و سرزمین هجرت و جایگاه حلال و حرام است.
9268.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : ایمان به مدینه باز مى گردد، آن گونه که مار به لانه خود باز مى گردد.
9269.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : آبادى ها با شمشیر فتح شد؛ ولى مدینه با قرآن فتح شد.
9270.صحیح البخارى ـ به نقل از زید بن ثابت ـ: گروهى از اصحاب پیامبر صلى الله علیه و آله ، از اُحُد باز گشتند و مردم درباره آنان ، دو دسته شدند. گروهى مى گفتند : «آنها را بکشید» و گروهى مى گفتند : «نکشید» . پس، این آیه نازل شد : «شما را چیست که درباره منافقان، دوگروهید؟» و [پیامبر صلى الله علیه و آله] فرمود: «مدینه ، پاک است و پلیدى ها را مى زداید، آن گونه که آتش، چرک هاى نقره را مى زداید».
3 / 3
فَضلُ المُقامِ فِی المَدینَةِ
9271.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : المَدینَةُ خَیرٌ مِن مَکَّةَ .(22)
9272.عنه صلى الله علیه و آله : رَمَضانُ بِالمَدینَةِ خَیرٌ مِن ألفِ رَمَضانَ فیما سِواها مِنَ البُلدانِ ، وجُمُعَةٌ بِالمَدینَةِ خَیرٌ مِن ألفِ جُمُعَةٍ فیما سِواها مِنَ البُلدانِ .(23)
9273.عنه صلى الله علیه و آله : مَنِ استَطاعَ أن یَموتَ بِالمَدینَةِ فَلیَفعَل، فَإِنّی أشفَعُ لِمَن ماتَ بِها .(24)
3 / 4
آدابُ المَدینَةِ
9274.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : الصَّلاةُ فی مَسجِدِ قُباءَ کَعُمرَةٍ .(25)
9275.عنه صلى الله علیه و آله : مَن خَرَجَ حَتّى یَأتِیَ هذَا المَسجِدَ ـ مَسجِدَ قُباءَ ـ فَصَلّى فیهِ کانَ لَهُ عِدلُ عُمرَةٍ .(26)
9276.عنه صلى الله علیه و آله : مَن تَوَضَّأَ فَأَسبَغَ الوُضوءَ ، ثُمَّ عَمَدَ إلى مَسجِدِ قُباءَ لا یُریدُ غَیرَهُ ولَم یَحمِلهُ عَلَى الغُدُوِّ إلَا الصَّلاةُ فی مَسجِدِ قُباءَ فَصَلّى فیهِ أربَعَ رَکَعاتٍ یَقرَأُ فی کُلِّ رَکعَةٍ بِاُمِّ القُرآنِ کانَ لَهُ مِثلُ أجرِ المُعتَمِرِ إلى بَیتِ اللّه ِ .(27)
3 / 3
فضیلت اقامت در مدینه
9271.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مدینه، بهتر از مکّه است.
9272.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : یک رمضان در مدینه بودن، بهتر از بودن هزار رمضان در شهرهاى دیگر است و یک جمعه در مدینه بودن، بهتر از بودن هزار جمعه در شهرهاى دیگر است.
9273.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : کسى که مى تواند در مدینه بمیرد، چنین کند. من براى کسى که در مدینه بمیرد، شفاعت مى کنم.
3 / 4
آداب مدینه
9274.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : نماز در مسجد قُبا، مانند یک عمره است.
9275.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس بیرون آید تا به این مسجد (مسجد قُبا) بیاید و در آن نماز بخواند، پاداشى برابر عمره دارد.
9276.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس وضو بگیرد و خوب وضو بگیرد و سپس به قصد مسجد قُبا بیرون آید و جز آن را قصد نکند و انگیزه اى از این آمدن ، جز نماز گزاردن در مسجد قُبا نداشته باشد و در آن، چهار رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت، سوره حمد را بخواند، پاداشى همچون پاداش کسى دارد که براى عمره به خانه خدا رفته است.
9277.تاریخ المدینة عن جابِر : إنَّ النَّبِیَّ صلى الله علیه و آله صَلّى فی مَسجِدِ الخَرِبَةِ ، ومَسجِدِ القِبلَتَینِ ، وفی مَسجِدِ بَنی حَرامٍ الَّذی بِالقاعِ .(28)
3 / 5
مَسجِدُ النَّبِیِّ صلى الله علیه و آله
9278.الإمام الصادق علیه السلام : إنَّ رَسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله بَنى مَسجِدَهُ بِالسَّمیطِ(29) ، ثُمَّ إنَّ المُسلِمینَ کَثُروا فَقالوا : یا رَسولَ اللّه ِ ، لَو أمَرتَ بِالمَسجِدِ فَزیدَ فیهِ ، فَقالَ : نَعَم ، فَأَمَرَ بِهِ فَزیدَ فیهِ . وبَناه بِالسَّعیدَةِ(30) . ثُمَّ إنَّ المُسلِمینَ کَثُروا فَقالوا : یا رَسولَ اللّه ِ، لَو أمَرتَ بِالمَسجِدِ فَزیدَ فیهِ ، فَقالَ : نَعَم ، فَأَمَرَ فَزیدَ فیهِ ، وبَنى جِدارَهُ بِالاُنثى والذَّکَرِ . ثُمَّ اشتَدَّ عَلَیهِمُ الحَرُّ فَقالوا : یا رَسولَ اللّه ِ ، لَو أمَرتَ بِالمَسجِدِ فَظُلِّلَ ، فَأَمَرَ بِهِ فَاُقیمَت فیهِ سَوارٍ مِن جُذوعِ النَّخلِ ، ثُمَّ طُرِحَت عَلَیهِ العَوارِضُ والخَصَفُ والإِذخِرِ ، فَعاشوا فیهِ حَتّى أصابَتهُمُ الأَمطارُ ، فَجَعَلَ المَسجِدُ یَکِفُ عَلَیهِم ، فَقالوا : یا رَسولَ اللّه ِ ، لَو أمَرتَ بِالمَسجِدِ فَطُیِّنَ ، فَقالَ لَهُم رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : لا ، عَریشٌ کَعَریشِ موسى ، فَلَم یَزَل کَذلِکَ حَتّى قُبِضَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله . وکانَ جِدارُهُ قَبلَ أن یُظَلَّلَ قامَةً ، فَکانَ إذا کانَ الفَیءُ ذِراعًا وهُوَ قَدرُ مَربِضِ عَنزٍ صَلَّى الظُّهرَ ، وإذا کانَ ضِعفَ ذلِکَ صَلَّى العَصرَ .(31)
9277.تاریخ المدینة ـ به نقل از جابر ـ: پیامبر صلى الله علیه و آله در مسجد خَرِبه، مسجد قِبلتین (دو قبله) و مسجد بنى حرام ـ که در دشت بود ـ ، نماز خواند.
3 / 5
مسجد پیامبر
9278.امام صادق علیه السلام : پیامبر خدا ، [دیوار] مسجد خویش را با خشت هاى چیده شده همانند ساخت. چون مسلمانان افزایش یافتند ، گفتند: اى پیامبر خدا ! کاش فرمان بدهى بر مسجد بیفزایند! فرمود: «باشد» و دستور داد بر آن افزودند و آن را با یک خشت و نیمْ خشت بنا کرد. باز هم، مسلمانان افزایش یافتند و گفتند: اى پیامبر خدا! کاش دستور بدهى مسجد را بزرگ کنند! فرمود: «باشد» و دستور داد آن را بزرگ کردند و دیوار آن را با خشت هاى به طول و عرض چیده شده، بنا کرد. سپس گرما بر آنان شدّت یافت. گفتند: اى پیامبر خدا! کاش دستور مى دادى سایه بانى بر مسجد مى زدند! [پیامبر صلى الله علیه و آله] دستور داد تا ستون هایى از تنه درخت خرما بر پا کردند و سپس چوب هاى پهن، شاخ و برگ خرما و اِذخِر(32) بر آن افکندند و در آن به سر بردند، تا آن که باران ها به آنان رسید و از مسجد بر آنان مى چکید. گفتند: اى پیامبر خدا ! کاش فرمان دهى مسجد را گِل اندود کنند! فرمود: «نه؛ بلکه سایه بانى همچون سایه بان موسى» و چنین بود، تا آن که پیامبر خدا از دنیا رفت. دیوار مسجد، پیش از آن که سایه بان بر آن بزنند، به اندازه قامت بود. هر گاه که سایه به اندازه یک ذراع ـ که به اندازه آغل بُز بود ـ مى رسید، [پیامبر صلى الله علیه و آله] نماز ظهر را مى خواند. وقتى سایه دو برابر آن مى شد، نماز عصر را مى خواند.
9279.صحیح البخاری عن أنَس : قَدِمَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله المَدینَةَ ، وأمَرَ بِبِناءِ المَسجِدِ ، فَقالَ : یا بَنِی النَّجّارِ ، ثامِنونی ، فَقالوا : لا نَطلُبُ ثَمَنَهُ إلّا إلَى اللّه ِ ، فَأَمَرَ بِقُبورِ المُشرِکینَ فَنُبِشَت ، ثُمَّ بِالخِرَبِ فَسُوِّیَت ، وبِالنَّخلِ فَقُطِعَ ، فَصَفُّوا النَّخلَ قِبلَةَ المَسجِدِ .(33)
9280.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : لَو بُنِیَ مَسجِدی هذا إلى صَنعاءَ کانَ مَسجِدی .(34)
9281.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ خَیرَ ما رُکِبَت إلَیهِ الرَّواحِلُ مَسجِدی هذا ، والبَیتُ العَتیقُ .(35)
9282.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّما یُسافَرُ إلى ثَلاثَةِ مَساجِدَ : مَسجِدِ الکَعبَةِ ، ومَسجِدی ، ومَسجِدِ إیلیاءَ(36) .(37)
9283.عنه صلى الله علیه و آله : مَن خَرَجَ عَلى طُهرٍ ، لا یُریدُ إلّا مَسجِدی هذا لِیُصَلِّیَ فیهِ کانَ بِمَنزِلَةِ حَجَّةٍ .(38)
9284.عنه صلى الله علیه و آله : صَلاةٌ فی مَسجِدی تَعدِلُ ألفَ صَلاةٍ فیما سِواهُ مِنَ المَساجِدِ ، إلَا المَسجِدَ الحَرامَ .(39)
9285.عنه صلى الله علیه و آله : صَلاةٌ فی مَسجِدی هذا خَیرٌ مِن ألفِ صَلاةٍ فیما سِواهُ ، إلَا المَسجِدَ الحَرامَ .(40)
9286.عنه صلى الله علیه و آله : صَلاةٌ فی مَسجِدی تَعدِلُ عِندَ اللّه ِ عَشَرَةَ آلافِ صَلاةٍ فی غَیرِهِ مِنَ المَساجِدِ ، إلَا المَسجِدَ الحَرامَ ؛ فَإِنَّ الصَّلاةَ فیهِ تَعدِلُ مِائَةَ ألفِ صَلاةٍ .(41)
9279.صحیح البخارى ـ به نقل از اَنَس ـ: پیامبر صلى الله علیه و آله به مدینه آمد و دستور ساختن مسجد داد و فرمود: «اى بنى نجّار! قیمت آن را براى من حساب کنید». گفتند: بهاى آن را جز از خدا نمى خواهیم. پس [پیامبر صلى الله علیه و آله] دستور داد گور مشرکان را کندند، ویرانه ها و ناهموارى ها را هموار کردند، نخل ها را بُریدند و آنها را در سمت قبله مسجد چیدند.
9280.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : اگر این مسجد من تا صنعا ساخته مى شد، باز مسجد من بود.
9281.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترین مقصدى که [مردمْ] مَرکب ها را به سوى آن سوار مى شوند، این مسجد من و خانه خداست.
9282.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : [سزاوار است] تنها به سوى سه مسجد مسافرت شود: مسجد کعبه، مسجد من ، و مسجد ایلیا [در شهر بیت المقدّس].
9283.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس با طهارتْ بیرون آید و قصدى جز آمدن به این مسجدِ مرا نداشته باشد تا در آن نماز بخواند، [این کارش] مانند گزاردن یک حجّ است.
9284.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : یک نماز در مسجد من، برابر با هزار نماز در مساجد دیگر است، بجز مسجد الحرام.
9285.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : یک نماز در این مسجد من، بهتر از هزار نماز در غیر آن است، مگر مسجد الحرام.
9286.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : نماز در مسجد من، برابر با ده هزار نماز در مساجد دیگر است، مگر مسجد الحرام که نماز در آن، با صد هزار نماز، برابرى مى کند.
9287.عنه صلى الله علیه و آله : صَلاةُ الرَّجُلِ فی بَیتِهِ بِصَلاةٍ . . . وصَلاتُهُ فی مَسجِدی بِخَمسینَ ألفَ صَلاةٍ ، وصَلاتُهُ فِی المَسجِدِ الحَرامِ بِمِائَةِ ألفِ صَلاةٍ .(42)
9288.عنه صلى الله علیه و آله : مَن صَلّى فی مَسجِدی أربَعینَ صَلاةً لا یَفوتُهُ صَلاةٌ ، کُتِبَت لَهُ بَراءَةٌ مِنَ النّارِ ، ونَجاةٌ مِنَ العَذابِ ، وبَرِئَ مِنَ النِّفاقِ .(43)
9287.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : نماز شخص در خانه اش، برابر همان یک نماز است، … نمازش در مسجد من، برابر پنجاه هزار نماز است و نمازش در مسجد الحرام، برابر صد هزار نماز است.
9288.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس در مسجدِ من چهل نماز بخواند، بى آن که حتّى یک نماز از او فوت شود، براى او برائت از دوزخ و نجات از عذاب نوشته مى شود و از نفاق هم پاک مى گردد .
توضیحى درباره توسعه مسجد پیامبر
مسجد پیامبر صلى الله علیه و آله مانند مسجد الحرام، توسعه هاى مکرّرى را شاهد بوده است . نخستین توسعه به دست مبارک سازنده آن ،(44) پیامبر اکرم، در سال هفتم هجرى قمرى صورت گرفت . سپس عمر، به سال 17 ق ، و عثمان به سال 29 ق ، هر یک اندکى از سمت غرب و شمال، به مسجد افزودند .(45) عثمان از سمت قبله (جنوب مسجد) نیز چند ستون به مسجد افزود و براى مسجد ، محراب ساخت . در سال 88 ق، عمر بن عبد العزیز به هنگام ولایتش بر مدینه از سوى ولید بن عبد الملک ، شش ستون در شرق و غرب و چهارده ستون در شمال مسجد افزود. سپس مهدى عبّاسى در سال 161 ق، ناحیه شمالى مسجد را توسعه داد .(46) در زمان سلاطین عثمانى نیز ترمیم و تعمیراتى انجام گرفت و سلطان عبد المجید عثمانى، بیشترین توسعه و تعمیر و تزیین را انجام داد . اقدامات او از سال 1265 ق ، تا آخر دوره سلطنتش (1277 ق) استمرار داشت .(47) در زمان معاصر و در سال هاى 1370 و 1406 ق، توسعه هاى پهناورى را از همه سوى مسجد بجز سمت قبله شاهد بوده ایم که مساحت مسجد را چند برابر کرده
است و علاوه بر این ، مساحتى هم در بیرون مسجد براى نماز،(48) مسطّح و سنگ فرش شده است.یادآور مى شویم که جریان احکام فقهىِ ویژه مسجد پیامبر صلى الله علیه و آله ، در این زیادت ها، مورد تردید فقهاست .(49) گفتنى است که مسجد النبى، دو بار طعمه حریق شده است : نخست در سال 654 ق، در زمان خلافت المستعصم باللّه عباسى که به تدریج تعمیر شد ، و دوم، در سال 886 ق، که تمام مسجد بجز حُجره شریف پیامبر صلى الله علیه و آله و گنبد، سوخت و به دستور سلطان مَملوکىِ مصر، ملک قایْتباى ، آن را از نو ساختند . این تجدید بنا در سال 888 ق، پایان یافت و در ضمن آن، مسجد از جهت مشرق، اندکى توسعه یافت .(50)
1) تاریخ أصبهان : ج 2 ص 234 الرقم 1545.
2) المعجم الکبیر : ج 2 ص 236 ح 1987 عن جابر.
3) صحیح البخاری : ج 2 ص 662 ح 1773.
4) صحیح مسلم : ج 2 ص 1007 ح 1385 عن جابر بن سمرة.
5) تاریخ المدینة لابن شبّة : ج 1 ص 162 عن زید بن أسلم . جاء فی هذا الحدیث ثمانیة أسماء ، وذکر صاحب «تاریخ المدینة» بعد هذا الحدیث حدیثًا آخر عن عبداللّه بن جعفر بن أبی طالب وفیه اسمان آخران للمدینة ، هما : «الدار» و«الإیمان» ، ثمّ قال بعده : «فاللّه أعلم أهما تمام العشرة الأسماء التی فی الحدیث الأوّل أم لا».
6) ظاهرا راوى نخست حدیث و یا ناقلان بعدى ، فقط هشت نام را ذکر کرده اند.
7) مسند ابن حنبل : ج 1 ص 682 ح 2923 عن ابن عبّاس.
8) صحیح مسلم : ج 2 ص 1003 ح 479.
9) صحیح البخاری : ج 2 ص 749 ح 2022 عن عبداللّه بن زید.
10) المَأْزِمُ : المضیق فی الجبال حتّى یلتقی بعضها ببعض ویتّسع ما وراءه (لسان العرب : ج 12 ص 17).
11) صحیح مسلم: ج 2 ص 1001 ح 1374 عن أبی سعید مولى المهریّ.
12) مُد و صاع، پیمانه و واحد وزن در عربى اند.
13) صحیح البخاری : ج 2 ص 662 ح 1771 عن الإمام علیّ علیه السلام وراجع : الکافی : ج 4 ص 565 ح 6 عن الإمام الصادق علیه السلام عنه صلى الله علیه و آله.
14) المعجم الکبیر : ج 20 ص 205 ح 470 عن معقل بن یسار.
15) صحیح البخاری : ج 2 ص 666 ح 1787.
16) مسند ابن حنبل : ج 8 ص 384 ح 22693 عن أبی قتادة وراجع: الخرائج والجرائح : ج 1 ص 49 ح 66.
17) المعجم الأوسط : ج 5 ص 380 ح 5618 عن أبی هریرة.
18) صحیح البخاری : ج 2 ص 663 ح 1777 عن أبی هریرة ؛ عوالی اللآلی : ج 1 ص 429 ح 122 ، بحارالأنوار : ج 52 ص 135.
19) شُعب الإیمان : ج 2 ص 145 ح 1407 عن عائشة.
20) النساء : 88.
21) صحیح البخاری : ج 4 ص 1676 ح 4313.
22) المعجم الکبیر : ج 4 ص 288 ح 4450 عن رافع بن خدیج.
23) المعجم الکبیر : ج 1 ص 372 ح 1144 عن بلال بن الحارث.
24) مسند ابن حنبل : ج 2 ص 363 ح 5438 عن ابن عمر.
25) سنن الترمذی : ج 2 ص 145 ح 324 عن اُسید بن ظهیر الأنصاری.
26) سنن النسائی : ج 2 ص 37 عن سهل بن حنیف ؛ کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 229 ح 686 نحوه.
27) المعجم الکبیر : ج 19 ص 146 ح 319 عن کعب بن عجرة.
28) تاریخ المدینة لابن شبّة : ج 1 ص 68.
29) أراد بالسَّمیط: لبنة لبنة، کما جاءت به الروایة وکذلک یستفاد من اللغة ، لأنّ فیها : الآجُرّ القائم بعضُه فوق بعض (مجمع البحرین: ج 2 ص 879).
30) أراد بالسعیدة : لبنة ونصف . وبالاُنثى والذکر : لبنتان متخالفتان (مجمع البحرین: ج 2 ص 879).
31) الکافی : ج 3 ص 295 ح 1 عن عبداللّه بن سنان عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 19 ص 119 ح 3.
32) نوعى گیاهِ خشک سبز، گورگیاه (فرهنگ لاروس).
33) صحیح البخاری : ج 2 ص 661 ح 1769.
34) کنز العمّال : ج 12 ص 237 ح 34832 نقلاً عن أخبار المدینة للزبیر بن بکّار.
35) مسند ابن حنبل : ج 5 ص 123 ح 14788 عن جابر بن عبداللّه.
36) إیلیاء : اسم مدینة بیت المقدِس (معجم البلدان : ج 1 ص 293).
37) صحیح مسلم : ج 2 ص 1015 ح 1397 عن أبی هریرة.
38) التاریخ الکبیر : ج 8 ص 379 الرقم 3389 عن سهل بن حُنیف.
39) الکافی : ج 4 ص 556 ح 10 عن جمیل بن درّاج عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 99 ص 382 ح 13 ؛ سنن الدارمی : ج 1 ص 351 ح 1390 عن أبی هریرة.
40) صحیح البخاری: ج 1 ص 398 ح 1133 عن أبی هریرة ؛ تهذیب الأحکام : ج 6 ص 15 ح 33 عن جمیل بن درّاج عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 99 ص 241 ح 8.
41) ثواب الأعمال : ص 50 ح 1 عن مسعدة بن صدقة عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 83 ص 369 ح 30.
42) سنن ابن ماجة : ج 1 ص 453 ح 1413 عن أنس بن مالک.
43) مسند ابن حنبل : ج 4 ص 311 ح 12584 عن أنس بن مالک.
44) أخبار مدینة الرسول ، ابن النجّار : ص 70.
45) وفاء الوفا : ج 2 ص 481.
46) وفاء الوفا : ج 2 ص501 و 502 ، 535 و 536 ، 521، تاریخ الطبرى : ج 6ص 435.
47) مرآة الحرمین : ج 1 ص 465 ـ 468.
48) عمارة و توسعة المسجد النبوى عبر التاریخ : ص 165 و 202.
49) العروة الوثقى : ج 1 ص 767 مسئله 11.
50) ر.ک : وفاء الوفا : ج 2 ص 598 ـ 605 ، 633 و 644.
