4 / 1
فَضلُ الشَّهادَةِ
9107.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : فَوقَ کُلِّ ذِی بِرٍّ بِرٌّ حتّى یُقتَلَ الرجُلُ فی سبیلِ اللّه ِ ، فإذا قُتِلَ فی سبیلِ اللّه ِ فلیسَ فَوقَهُ بِرٌّ .(1)
9108.عنه صلى الله علیه و آله : أشرَفُ المَوتِ قَتلُ الشهادَةِ .(2)
4 / 2
حُبُّ الشَّهادَةِ
9109.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : لَوَدِدتُ أ نّی أغزُو فی سَبیلِ اللّه ِ فَأُقتَلُ ، ثُمّ أغزُو فَأُقتَلُ ، ثُمّ أغزُو فَأُقتَلُ .(3)
9110.عنه صلى الله علیه و آله : والذی نَفسِی بِیَدِهِ لَوَدِدتُ أ نّی اُقتَلُ فی سَبیلِ اللّه ِ ثُمّ اُحیا ، ثُمّ اُقتَلُ ثُمّ اُحیا، ثُمّ اُقتَلُ .(4)
4 / 1
فضیلت شهادت
9107.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بالاتر از هر نیکوکارى، نیکوکارى [دیگر] هست، تا آن گاه که مرد در راه خدا کشته شود . پس چون در راه خدا کشته شد، بالاتر از آن، نیکى اى (ارزشى) وجود ندارد .
9108.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : شرافتمندانه ترین مرگ ، شهادت است .
4 / 2
شهادتْ دوستى
9109.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : دوست دارم که در راه خدا بجنگم و کشته شوم ، و بازْ بجنگم و کشته شوم ، و باز هم بجنگم و کشته شوم .
9110.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سوگند به آن که جانم در دست اوست ، دوست دارم که در راه خدا کشته شوم ، و سپس زنده گردم و باز کُشته شوم ، و بار دیگر زنده گردم و بازْ کشته شوم .
4 / 3
الشَّوقُ للشَّهادَةِ
9111.الإمامُ علیٌّ علیه السلام : قلتُ : یا رسولَ اللّه ِ أوَلَیسَ قد قُلتَ لی یَومَ اُحُدٍ حیثُ استُشهِدَ مَنِ استُشهِدَ مِن المسلمینَ ، وحِیزَتْ عنّی الشهادَةُ ، فَشَقَّ ذلکَ عَلَیَّ فقلتَ لی : أبشِرْ فإنَّ الشهادَةَ مِن وَرائکَ ؟ فقالَ لی : إنَّ ذلکَ لکذلکَ ، فکیفَ صَبرُکَ إذا ؟ فقلتُ : یا رسولَ اللّه ِ ، لیسَ هذا مِن مَواطِنِ الصَّبرِ ، ولکنْ مِن مَواطِنِ البُشرى والشُّکرِ !(5)
4 / 4
الشَّهادَةُ وتَکفیرُ الذُّنُوبِ
9112.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : الشهادَةُ تُکَفِّرُ کُلَّ شَیءٍ إلّا الدَّینَ .(6)
9113.عنه صلى الله علیه و آله : أوَّلُ ما یُهَراقُ مِن دمِ الشَّهیدِ یُغفَرُ لَهُ ذَنبُهُ کُلُّهُ إلّا الدَّینَ .(7)
9114.عنه صلى الله علیه و آله : یُغفَرُ للشَّهیدِ کُلُّ ذَنبٍ إلّا الدَّینَ .(8)
4 / 5
عَدَمُ افتِتانِ الشَّهیدِ فی القَبرِ
9115.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن لَقِیَ العَدُوَّ فَصَبَرَ حتّى یُقتَلَ أو یَغلِبَ لَم یُفتَنْ فی قَبرِهِ .(9)
4 / 3
شوق شهادت
9111.امام على علیه السلام : گفتم: اى پیامبر خدا ! مگر در روز اُحد – که تعدادى از مسلمانان شهید شدند و من از شهادت محروم ماندم و این امر بر من ، گران آمد – ، به من نفرمودى : «مژده بادا تو را که شهادت، پیشِ روى توست»؟ پیامبر خدا به من فرمود : «به راستى که همین طور است . حال در آن صورت، شکیبایى تو چگونه خواهد بود؟». گفتم : اى پیامبر خدا! این جا ، جاى شکیبایى نیست ؛ بلکه جاى شادى و شکر است .
4 / 4
شهادت و پاک شدن گناهان
9112.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : شهادت، هر چیزى (گناهى) را پاک مى کند ، مگر قرض را .
9113.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : [با] نخستین قطره خونى که از شهید ریخته مى شود ، همه گناهان او بخشوده مى شود ، مگر قرض .
9114.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همه گناهان شهید بخشوده مى شود، مگر قرض .
4 / 5
مُعذّب نبودن شهید در قبر
9115.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : کسى که با دشمن رو به رو شود و پایدارى ورزد تا کشته شود یا پیروز گردد ، در قبر خود ، مُعذّب نیست .
9116.عنه صلى الله علیه و آله – لَمّا سُئلَ عن عَدَمِ افتِتانِ الشهیدِ فی القَب: کَفى بِبارِقَةِ السُّیوفِ على رَأسِهِ فِتنَةً !(10)
4 / 6
تَمَنِّی الشَّهیدِ
9117.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ما مِن نفسٍ تَموتُ لها عندَ اللّه ِ خَیرٌ یَسُرُّها أ نّها تَرجِعُ إلى الدنیا ، ولا أنَّ لها الدنیا وما فیها ، إلّا الشهیدَ ؛ فإنّهُ یَتَمَنّى أن یَرجِعَ فَیُقتَلَ فی الدنیا ؛ لِما یَرى مِن فَضلِ الشهادَةِ .(11)
9118.عنه صلى الله علیه و آله : ما مِن أحَدٍ یَدخُلُ الجَنَّةَ یُحِبُّ أن یَرجِعَ إلى الدنیا ، وأنّ لَهُ ما على الأرضِ مِن شَیءٍ ، غیرَ الشهیدِ ؛ فإنّهُ یَتَمَنّى أن یَرجِعَ فَیُقتَلَ عَشرَ مَرّاتٍ ، لِما یَرى مِنَ الکَرامَةِ .(12)
9119.عنه صلى الله علیه و آله : ما مِن نفسٍ تَموتُ لها عندَ اللّه ِ خَیرٌ یَسُرُّها أن تَرجِعَ إلى الدنیا ، وأنّ لَها الدنیا وما فیها ، إلّا الشهیدَ ؛ فإنّهُ یَتَمَنّى أن یَرجِعَ إلى الدنیا فَیُقتَلَ مَرَّةً اُخرى لِما یَرى مِن فَضلِ الشهادَةِ .(13)
9120.عنه صلى الله علیه و آله – لجابرِ بنِ عبدِاللّه ِ الأنصاریّ بَعدَ شَهادَةِ: إنّ اللّه َ لَم یُکَلِّمْ أحَدا إلّا مِن وراءِ حِجابٍ ، وکَلَّمَ أباکَ مُواجِها فقالَ لَهُ : سَلْنی اُعطِکَ ! قالَ : أسألُکَ أن تَرُدَّنی إلى الدنیا حتّى اُجاهِدَ مَرَّةً اُخرى فَاُقتَلَ ! فقال : أنَا لا أرُدُّ أحَدَا إلى الدُّنیا سَلِنی غَیرَها، قَالَ : أخبِرِ الأحیاءَ بِما نَحنُ فیهِ مِنَ الثَّوابِ، حَتى یَجتَهِدُوا فِی الجِهادِ لَعَلَّهُم یُقتَلونَ فَیَجیئونَ إلَینا، فَقالَ تَعالى: أنَا رَسُولُکَ إلَى المُؤمِنینَ، فَأنزَلَ : «ولا تَحسَبَنَّ الذینَ قُتِلُوا فِی سَبیلِ اللّه ِ أمواتا»(14) .(15)
9116.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – در پاسخ به سؤالى درباره گرفتار نبودن شهید در قب: درخشش برق شمشیرها بر فراز سرِ او [در میدان جنگ]، براى عذاب وى ، کافى است .
4 / 6
آرزوى شهید
9117.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ کس نیست که پس از مرگ، نزد خداوند از خیر بهره مند باشد و با این حال، خوش داشته باشد که به دنیا بر گردد – گرچه همه دنیا به او داده شود – ، مگر شهید که چون فضیلت شهادت را مى داند ، آرزو مى کند بر گردد تا [بار دیگر]در دنیا کشته شود .
9118.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ کس نیست که به بهشت برود و [در عین حال] دوست داشته باشد به دنیا بر گردد و از آنچه بر روى زمین است، برخوردار شود ، مگر شهید که بر اثر مشاهده کرامت [ِ- شهادت] ، آرزو مى کند بر گردد تا ده بار دیگر ، کشته شود .
9119.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ کس نیست که بمیرد و نزد خداوند از خیرى که بدان خشنود است، برخوردار باشد و [با این حال]دوست داشته باشد به دنیا برگردد – گرچه دنیا و هر چه در آن است، از آنِ او باشد – ، مگر شهید که بر اثر مشاهده فضیلت شهادت ، آرزو مى کند به دنیا بر گردد تا یک بار دیگر ، کشته شود .
9120.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – به جابر بن عبد اللّه انصارى ، پس از شهادت پدرش: خداوند ، با هیچ کس جز از پسِ حجاب، سخن نگفت؛ امّا با پدر تو، رو در رو سخن گفت و به او فرمود «از من بخواه، تا عطایت کنم». پدرت گفت : از تو مى خواهم که مرا به دنیا باز گردانى تا بار دیگر ، جهاد کنم و کشته شوم . خداوند فرمود: «نه . من کسى را به دنیا باز نمى گردانم. از من ، چیز دیگرى بخواه». او گفت: زندگان را از ثوابى که شامل حالِ ماست، باخبر ساز تا در جهاد بکوشند، باشد که کشته شوند و به سوى ما بیایند. خداوند متعال فرمود: «من ، رساننده پیام تو به مؤمنان هستم». آن گاه، این آیه را نازل فرمود: «و هرگز کسانى را که در راه خدا کشته شده اند، مُردگان مپندارند» .
4 / 7
ثَوابُ طَلَبِ الشَّهادَةِ
9121.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن طَلَبَ الشهادَةَ صادِقا اُعطِیَها ، ولَو لَم تُصِبْهُ .(16)
9122.عنه صلى الله علیه و آله : مَن سَألَ اللّه َ الشهادَةَ بصِدقٍ بَلَّغَهُ اللّه ُ مَنازِلَ الشُّهَداءِ وإن ماتَ على فِراشِهِ .(17)
4 / 8
دَورُ النِّیَّةِ فی الشَّهادَةِ
9123.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : کَم مِمَّن أصابَهُ السِّلاحُ لیسَ بشَهیدٍ ولا حَمیدٍ ، وکَم مِمَّن قد ماتَ على فِراشِهِ حَتفَ أنفِهِ عندَ اللّه ِ صِدِّیقٌ شَهیدٌ !(18)
4 / 9
مَن یُحسَبُ مِن الشُّهداء
9124.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن اُرِیدَ مالُهُ بغَیرِ حَقٍّ فَقاتَلَ فقُتِلَ فهُو شَهیدٌ .(19)
9125.عنه صلى الله علیه و آله : مَن قُتِلَ دُونَ أهلِهِ ظُلما فهُو شَهیدٌ ، ومَن قُتِلَ دُونَ مالِهِ ظُلما فهُو شَهیدٌ ، ومَن قُتِلَ دُونَ جارِهِ ظُلما فهُو شَهیدٌ ، ومَن قُتِلَ فی ذاتِ اللّه ِ عَزَّوجلَّ فهُو شَهیدٌ .(20)
4 / 7
ثواب شهادت طلبى
9121.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که به راستى خواهان شهادت باشد ، [ثواب آن] به او داده مى شود ، هر چند به شهادت نرسد .
9122.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که صادقانه از خداوند ، شهادت را مسئلت کند ، خداوندْ او را به جایگاه هاى شهیدان مى رساند ، هر چند در بستر خود بمیرد .
4 / 8
نقش نیّت در شهادت
9123.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بسا کسانى که با جنگْ افزار کشته شوند ، امّا نه شهید باشند و نه قابل ستایش . و بسا کسانى که در بستر خود به مرگ طبیعى بمیرند ، امّا نزد خداوند، صدّیق و شهید به شمار آیند .
4 / 9
کسانى که شهید محسوب مى شوند
9124.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : چنانچه بخواهند مال کسى را به ناحق بگیرند و او [در راه دفاع از آن]بجنگد و کشته شود ، شهید است .
9125.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که در راه دفاع از خانواده خود، به ستم کشته شود، شهید است. هر که در راه دفاع از مال خود، مظلومانه کشته شود، شهید است. هر که در راه دفاع از همسایه خود، به ستم کشته شود، شهید است. هر که به خاطر خداوند عز و جل کشته شود، شهید است .
9126.عنه صلى الله علیه و آله : مَن قاتَلَ دُونَ نفسِهِ حتّى یُقتَلَ فهُو شَهیدٌ .(21)
9127.عنه صلى الله علیه و آله : مَن قُتِلَ دُونَ مَظلِمَتِهِ فهُو شَهیدٌ .(22)
9128.عنه صلى الله علیه و آله : مَن قُتِلَ دُونَ مالِهِ فهُو شَهیدٌ .(23)
9129.عنه صلى الله علیه و آله : قاتِلْ دُونَ مالِکَ حتّى تَحُوزَ مالَکَ أو تُقتَلَ فَتَکُونَ مِن شُهَداءِ الآخِرَةِ .(24)
9130.عنه صلى الله علیه و آله : نِعمَ المِیتَةُ أن یَمُوتَ الرَّجُلُ دُونَ حَقِّهِ .(25) (26)
9131.عنه صلى الله علیه و آله : مَن عَشِقَ فَکَتَمَ وعَفَّ فَماتَ فهُو شَهیدٌ .(27)
9132.عنه صلى الله علیه و آله : الشُّهَداءُ خَمسَةٌ: المَطعُونُ، والمَبطونُ، والغَرِقُ ، وصاحِبُ الهَدْمِ ، والشَّهیدُ فی سَبیلِ اللّه ِ عَزَّوجلَّ .(28)
9133.عنه صلى الله علیه و آله : الطاعونُ شَهادَةٌ لِکُلِّ مُسلمٍ .(29)
9134.الإمامُ علیٌّ علیه السلام عن رسولِ اللّه ِ صلى ال – فی حدیثِ عِیادَتِهِ مَع أصحابِهِ لِعبدِ اللّه ِ: … ومَنِ الشهیدُ مِن اُمَّتی ؟ فقالوا : ألیسَ هُو الذی یُقتَلُ فی سَبیلِ اللّه ِ مُقبِلاً غَیرَ مُدبِرٍ ؟! فقالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : إنَّ شُهَداءَ اُمَّتی إذا لَقلیلٌ !الشهیدُ : الذی ذَکَرتُم ، والطَّعِینُ ، والمَبطونُ ، وصاحِبُ الهَدْمِ والغَرِیقُ ، والمَرأةُ تَموتُ جَمْعا ، قالوا : وکیفَ تَموتُ جَمعا یارسولَ اللّه ِ ؟ قالَ : یَعتَرِضُ وَلَدُها فی بَطنِها .(30)
9126.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که در راه دفاع از جان خود، بجنگد و کشته شود ، شهید است .
9127.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که در راه دفع ستم از خود، کشته شود ، شهید است .
9128.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که در راه دفاع از مالِ خود، کشته شود ، شهید است .
9129.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : در راه دفاع از مال و دارایىِ خود، بجنگ تا آن را به دست آورى یا کشته شوى ، که در این صورت، از شهیدان آخرت خواهى بود .
9130.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : چه خوب مرگى است ، مُردن مَرد در راه دفاع از حقّ خویش !
9131.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که عاشق شود و عشق خود را بپوشانَد و پاک دامنى ورزد و [از اندوه آن]بمیرد ، شهید است .
9132.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : شهیدان ، پنج دسته اند : کسى که به بیمارى طاعون در گذرد، و کسى که بر اثر قولنج بمیرد، و کسى که غرق شود، و کسى که زیر آوار بمانَد ، و کسى که در راه خداوند عز و جل به شهادت برسد .
9133.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : [مرگ با] طاعون، براى هر مسلمانى، شهادت است.
9134.امام على علیه السلام – در نقل داستان عیادت پیامبر خدا و اصحابش از عبد: پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود : «شهید امّت من کیست؟». اصحاب گفتند : مگر همان کسى نیست که در راه خدا مى جنگد و به دشمن پشت نمى کند، تا کشته شود؟ پیامبر خدا فرمود : «در این صورت، شهیدان امّت من اندک اند . شهید، کسى است که شما گفتید و نیز کسى که بر اثر طاعون در گذرد و کسى که بر اثر قولنج بمیرد و کسى که زیر آوار بمانَد یا غرق شود و زنى که جمعا بمیرد» . پرسیدند : اى پیامبر خدا ، «جمعاً بمیرد» ، یعنى چه؟ فرمود: «بچّه اش در شکم او گیر کند [و بمیرد]» .
9135.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن ماتَ على حُبِّ آلِ محمّدٍ ماتَ شَهیدا .(31)
4 / 10
أفضَلُ الشُّهداءِ
9136.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : أفضَلُ الشُّهَداءِ الذین یُقاتِلُونَ فی الصفِّ الأوَّلِ ، فلا یَلفِتُونَ وُجوهَهُم حتّى یُقتَلُوا ، اُولئکَ یَتَلَبَّطُونَ(32) فی الغُرَفِ العُلى مِن الجَنَّةِ ، یَضحَکُ إلَیهِم ربُّکَ ، فإذا ضَحِکَ رَبُّکَ إلى عَبدٍ فی مَوطِنٍ فلا حِسابَ علَیهِ .(33)
4 / 11
ثَوابُ الجَرِیحِ فی سَبیلِ اللّه ِ
9137.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن جُرِحَ فی سَبیلِ اللّه ِ جاءَ یَومَ القِیامَةِ رِیحُهُ کَرِیحِ المِسکِ ولَونُهُ لَونُ الزَّعفَرانِ، علَیهِ طابَعُ الشُّهَداءِ ، ومَن سَألَ اللّه َ الشهادَةَ مُخلِصا أعطاهُ اللّه ُ أجرَ شَهیدٍ وإن ماتَ على فِراشِهِ .(34)
4 / 12
شُهداءُ أهلِ البَیتِ
9138.الإمامُ الحسنُ علیه السلام : لقد حَدَّثَنی [حَبِیبی](35) جَدّی رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله أنّ الأمرَ یَملِکُهُ اثنا عَشَرَ إماما مِن أهلِ بیتِهِ وصَفوَتِهِ، ما مِنّا إلّا مَقتولٌ أو مَسمومٌ .(36)
9135.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که بر دوستىِ آل محمّد علیهم السلام بمیرد ، شهید مُرده است .
4 / 10
برترین شهیدان
9136.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : برترین شهیدان، کسانى هستند که در صف مقدّم مى جنگند و [از دشمن]روى بر نمى گردانند، تا آن که کشته شوند . اینان ، در بالاخانه هاى بهشت مى آرَمَند ، پروردگارشان به روى آنان مى خندد . پس هر گاه پروردگارت در جایى به بنده اى لبخند بزند ، حسابرسى ندارد .
4 / 11
ثواب جانباز راه خدا
9137.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس در راه خدا مجروح شود ، در روز قیامت، بویش همچون بوى مُشک و رنگش مانند رنگ زعفران است و نشانِ شهیدان بر او خواهد بود. و هر کس شهادت را خالصانه از خداوند بخواهد ، خداوند ، اجر شهید به وى مى دهد؛ هر چند در بسترش بمیرد .
4 / 12
شهیدان اهل بیت
9138.امام حسن علیه السلام : جدّ محبوبم پیامبر خدا، به من فرمود که امر امامت را دوازده امام از اهل بیت و برگزیدگان او، به عهده خواهند گرفت . هیچ یک از ما نیست، مگر آن که یا کُشته مى شود یا مسموم .
1) الکافی : ج 2 ص 348 ح 4 عن السکونیّ عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 74 ص 60 ح 25.
2) الدعوات : ص 242 ح 680 ، بحار الأنوار : ج 100 ص 8 ح 4.
3) صحیح مسلم : ج 3 ص 1496 ح 103 عن أبی هریرة.
4) کنز العمّال : ج 4 ص 295 ح 10564 عن أبی هریرة.
5) نهج البلاغة : الخطبة 156 ، بحارالأنوار : ج 32 ص 241 ح 191.
6) کنز العمّال : ج 4 ص 397 ح 11098 نقلاً عن الشیرازی فی الألقاب عن ابن عمرو.
7) کنز العمّال : ج 4 ص 399 ح 11109 عن سهل بن حنیف.
8) کنز العمّال : ج 4 ص 399 ح 11110 عن ابن عمرو.
9) کنز العمّال : ج 4 ص 313 ح 10662 عن أبی أیّوب.
10) کنز العمّال : ج 4 ص 407 ح 11138 عن راشد بن سعد.
11) صحیح مسلم : ج 3 ص 1498 ح 108 عن أنس بن مالک.
12) صحیح مسلم : ج 3 ص 1498 ح 109 عن أنس بن مالک.
13) کنز العمّال : ج 4 ص 290 ح 10542 عن أنس.
14) آل عمران : 169.
15) مستدرک الوسائل: ج 11 ص 12 ح 12290 نقلاً عن القطب الراوندى فى لبّ اللباب.
16) صحیح مسلم : ج 3 ص 1517 ح 156 عن أنس بن مالک.
17) صحیح مسلم : ج 3 ص 1517 ح 157 عن سهل بن حنیف.
18) کنز العمّال : ج 4 ص 419 ح 11200 عن أبی ذرّ.
19) کنز العمّال : ج 4 ص 420 ح 11202 عن ابن عمر.
20) کنز العمّال : ج 4 ص 425 ح 11237 نقلاً عن ابن النجار عن ابن عبّاس.
21) کنز العمّال : ج 4 ص 425 ح 11236 عن ابن عبّاس.
22) کنز العمّال : ج 4 ص 420 ح 11205 عن سوید بن مقرِّن.
23) کنز العمّال : ج 4 ص 419 ح 11197 عن ابن عمر.
24) کنز العمّال : ج 4 ص 415 ح 11174 عن مخارق.
25) کنز العمّال : ج 4 ص 420 ح 11209 عن سعد.
26) راجع: وسائل الشیعة : ج 11 ص 91 باب 46.
27) کنز العمّال : ج 4 ص 420 ح 11203 عن ابن عبّاس.
28) صحیح مسلم : ج 3 ص 1521 ح 164 عن أبی هریرة.
29) صحیح مسلم : ج 3 ص 1522 ح 166 عن أنس بن مالک.
30) دعائم الإسلام : ج 1 ص 226 ، بحار الأنوار : ج 81 ص 245 ح 30.
31) العمدة : ص 54 ح 52 عن جریر بن عبداللّه البجلی ، بحار الأنوار : ج 68 ص 137 ح 76.
32) یَتَلَبَّطون : بفتح الیاء والتاء واللام وتشدید الباء، معناه یتمرّغون. (النهایة: ج 4 ص 226).
33) کنز العمّال : ج 4 ص 401 ح 11120 عن نعیم بن همار.
34) کنز العمّال : ج 4 ص 408 ح 11144 عن معاذ.
35) ما بین المعقوفین أثبتناه من بحار الأنوار.
36) کفایة الأثر : ص 162 عن هشام بن محمّد عن أبیه ، بحار الأنوار : ج 27 ص 217 ح 18.
