2 / 1
التَّحذیرُ مِن تَرکِهِ
8872.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ما مِن عَبدٍ یَدَعُ الحَجَّ لِحاجَةٍ مِن حَوائِجِ الدُّنیا ، إلّا رَأَى المُحَلِّقینَ قَبلَ أن یَقضِیَ تِلکَ الحاجَةَ .(1)
2 / 2
تارِکُ الحَجِّ
الکتاب
«فِیهِ ءَایَتٌ بَیِّنَتٌ مَّقَامُ إِبْرَ هِیمَ وَمَن دَخَلَهُ کَانَ ءَامِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَمَن کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِىٌّ عَنِ الْعَلَمِینَ» .(2)
الحدیث
8873.رسول اللّه صلى الله علیه و آله – فی وَصِیَّتِهِ لِعَلِیٍّ علیه السلام -: یا عَلِیُّ ، کَفَرَ بِاللّه ِ العَظیمِ مِن هذِهِ الاُمَّةِ عَشَرَةٌ : … ومَن وَجَدَ سَعَةً فَماتَ ولَم یَحُجَّ(3) (4)
2 / 1
هشدار درباره ترک حج
8872.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ بنده اى نیست که حج را به خاطر کارى از کارهاى دنیا ترک کند ، مگر آن که حاجیانِ سر تراشیده را خواهد دید [که از حج برگشته اند]، پیش از آن که آن کارش را انجام داده باشد .
2 / 2
ترک کننده حج(5)
قرآن
«در آن، نشانه هایى روشن است؛ [از جمله] مقام ابراهیم است و هر که وارد آن شود، در امان است. و براى خدا، حجّ آن خانه، بر عهده مردم است؛ [البته بر]کسى که بتواند به سوى آن راه یابد. و هر که کفر ورزد، یقیناً خداوند از جهانیان ، بى نیاز است» .
حدیث
8873.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – در سفارش به على علیه السلام -: اى على! از این امّت ، ده گروه به خداوند بزرگ ، کافر شده اند: … [یکى هم]کسانى که توانگرند، ولى بى آن که به حج بروند، از دنیا مى روند.
8874.عنه صلى الله علیه و آله – مِمّا أوصى بِهِ عَلِیًّا علیه السلام -: یا عَلِیُّ ، تارِکُ الحَجِّ وهُوَ مُستَطیعٌ کافِرٌ یَقولُ اللّه ُ تَبارَکَ وتَعالى : «وللّه عَلَى النّاسِ حِجُ البَیتِ مَنِ استَطاعَ إلَیهِ سَبیلا ً ومَن کَفَرَ فَإِنَّ اللّه َ غَنِیٌّ عَنِ العالَمینَ» . یا عَلِیُّ ، مَن سَوَّفَ الحَجَّ حَتّى یَموتَ بَعَثَهُ اللّه ُ یَومَ القِیامَةِ یَهودِیًّا أو نَصرانِیًّا .(6)
8875.عنه صلى الله علیه و آله : مَن مَلَکَ زادًا وراحِلَةً تُبَلِّغُهُ إلى بَیتِ اللّه ِ ولَم یَحُجَّ فَلا عَلَیهِ أن یَموتَ یَهودِیًّا أو نَصرانِیًّا ، وذلِکَ أنَّ اللّه َ یَقولُ فی کِتابِهِ : «وللّه ِِ عَلَى النّاسِ حِجُّ البَیتِ مَنِ استَطاعَ إلَیهِ سَبیلا ً» .(7)
8876.عنه صلى الله علیه و آله : مَن لَم یَمنَعهُ عَنِ الحَجِّ حاجَةٌ ظاهِرَةٌ ، أو سُلطانٌ جائِرٌ ، أو مَرَضٌ حابِسٌ ، فَماتَ ولَم یَحُجَّ فَلیَمُت إن شاءَ یَهودِیًّا وإن شاءَ نَصرانِیًّا .(8)
8877.عنه صلى الله علیه و آله : أیُّهَا النّاسُ ، إنَّ اللّه َ فَرَضَ الحَجَّ عَلى مَنِ استَطاعَ إلَیهِ سَبیلا ً ، ومَن لَم یَفعَل فَلیَمُت عَلى أیِّ حالٍ شاءَ یَهودِیًّا أو نَصرانِیًّا أو مَجوسِیًّا ، إلّا أن یَکونَ بِهِ مَرَضٌ حابَسَهُ ، أو مَنعٌ مِن سُلطانٍ جائِرٍ . ألا لا نَصیبَ لَهُ فی شَفاعَتی ، ولا یَرِدُ حَوضی ، ألا هَل بَلَّغتُ ؟(9)
8874.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – در سفارش به على علیه السلام -: اى على! آن که در حال استطاعتْ حج را ترک کند، کافر است . خداى – تبارک و تعالى – مى فرماید : «براى خداست حجّ آن خانه ، بر عهده مردم است ؛ [بر]کسى که بتواند به سوى آن ، راه یابد ، و هر کس کفر ورزد ، یقینا خداوند از جهانیان ، بى نیاز است» . اى على! هر کس ، حج را آن قدر به تأخیر بیندازد تا مرگش فرا رسد ، خداوند در روز قیامت ، او را یهودى یا نصرانى بر مى انگیزد .
8875.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس ره توشه و مَرکَبى داشته باشد که او را به خانه خدا برساند، ولى به حج نرود، فرقى نیست که یهودى بمیرد یا نصرانى (مسلمان نمى میرد) . این ، بدان جهت است که خداوند در قرآن مى فرماید : «براى خدا ، حجّ آن خانه، بر عهده مردم است؛ [بر]هر کس که مى تواند به سوى آن ، راه یابد» .
8876.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : کسى که حاجتى آشکار یا حاکمى ستمگر یا بیمارى بازدارنده اى او را از حج باز ندارد ، ولى بى آن که حج انجام دهد، از دنیا برود، مى خواهد یهودى بمیرد و مى خواهد نصرانى بمیرد (مسلمان نمى میرد) .
8877.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : اى مردم ! خداوند ، حج را بر کسى که قدرت و راهى بر آن داشته باشد، واجب ساخت. هر کس انجام ندهد، به هر حالى که مى خواهد ، بمیرد: یهودى، مسیحى یا مَجوس، مگر آن که بیمارى اى داشته باشد که او را باز دارد، یا حاکم ستمگرى مانع شود. آگاه باشید که او را در شفاعت من ، بهره اى نیست و بر حوض من ، وارد نمى شود . هش دار! آیا رساندم؟
2 / 3
التَّحذیرُ مِن تَعطیلِ حَجِّ البَیتِ
8878.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : لَو تَرَکَ النّاسُ الحَجَّ عامًا واحِدًا ما نوظِروا .(10)
8879.عنه صلى الله علیه و آله : إذا تَرَکَت اُمَّتی هذَا البَیتَ أن تَؤُمَّهُ لَم تُناظَر .(11)
2 / 3
هشدار درباره تعطیل شدن حجّ خانه خدا
8878.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : اگر یک سال ، همه مردم ، حج رفتن را ترک کنند ، به آنان مهلت داده نخواهد شد (کیفر مى شوند) .
8879.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر گاه امّتم ، قصد آمدن به زیارت خانه خدا را ترک کنند ، به آنان ، مهلت داده نخواهد شد .
1) الدرّ المنثور : ج 1 ص 509 ؛ کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 220 ح 2226 عن الإمام الباقر علیه السلام و ص 420 ح 2863 عن أبی حمزة الثمالیّ عن الإمام الباقر علیه السلام.
2) آل عمران : 97.
3) وفی تفسیر النعمانی عن أمیرالمؤمنین علیه السلام : الکفر المذکور فی کتاب اللّه تعالى خمسة وجوه : منها کفر الجحود ، ومنها کفر فقط – والجحود ینقسم على وجهین – ومنها کفر الترک لما أمر اللّه تعالى به ، ومنه کفر البراءة ، ومنها کفر النعیم . . . وأمّا الوجه الثالث من الکفر ، فهو کفر الترک لما أمرهم اللّه به ، وهو من المعاصی (راجع: بحار الأنوار : ج 93 ص 60).
4) الخصال : ص 450 ح 56 عن محمّد أبی مالک عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام.
5) منظور، حَجّة الإسلام است ؛ که بر شخص مستطیع ، یک بار واجب است.
6) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 368 ح 5762.
7) سنن الترمذی : ج 3 ص 176 ح 812 عن الحارث عن الإمام علیّ علیه السلام.
8) سنن الدارمی : ج 1 ص 455 ح 1733 عن أبی اُمامة ؛ الکافی : ج 4 ص 268 ح 1 و ص 269 ح 5 عن ذریح المحاربیّ عن الإمام الصادق علیه السلام.
9) تنبیه الغافلین : ص 554 ح 898 عن عبدخیر عن الإمام علیّ علیه السلام.
10) جامع الأحادیث للقمّی : ص 113.
11) دعائم الإسلام : ج 1 ص 289.
