35 / 1
ذَمُّ الغِشِّ
6792 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: المسلمُ أخو المسلمِ، و لا یَحِلُّ لِمسلمٍ باعَ مِن أخیهِ بَیعا فیهِ عَیبٌ إلّا بَیَّنَهُ لَهُ.(1)
6793 . عنه صلى الله علیه و آله: المُؤمِنُونَ بَعضُهُم لِبَعضٍ نَصَحَةٌ وادُّونَ و إن بَعُدَت مَنازِلُهُم و أبدانُهُم، و الفَجَرَةُ بعضُهُم لِبَعضٍ غَشَشَةٌ مُتَخاوِنُونَ و إنِ اقتَرَبَت مَنازِلُهُم و أبدانُهُم.(2)
6794 . الترغیب و الترهیب عن أبی سباع: اشتَرَیتُ ناقَةً مِن دارِ واثِلةَ ابنِ الأسقَعِ، فَلَمّا خَرَجتُ بها أدرَکَنِی یَجُرُّ إزارَهُ، فقالَ: اشتَرَیتَ؟ قُلتُ: نَعَم، قالَ: اُبَیِّنُ لکَ ما فِیها، قلتُ: و ما فِیها؟ قالَ: إنَّها لَسَمِینَةٌ ظاهِرَةُ الصِّحَّةِ قالَ: أرَدتَ بها سَفرا، أو أرَدتَ بها لَحما؟ قلتُ: أرَدتُ بها الحَجَّ، قالَ: فَارتَجِعْها، فقالَ صاحِبُها: ما أرَدتَ إلى هذا أصلَحَکَ اللّهُ، تُفسِدُ عَلیَّ؟ ! قالَ: إنّی سَمِعتُ رسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله یقولُ: لا یَحِلُّ لِأحَدٍ یَبِیعُ
35 / 1
نکوهش دغلکارى
6792 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: مسلمان، برادر مسلمان است و بر هیچ مسلمانى روا نیست کالاى معیوبى را به برادرش بفروشد، مگر این که او را از آن عیب، آگاه سازد.
6793 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: مؤمنان، با یکدیگر یک‌رنگ و مهربان‌اند، هر چند خانه‌ها و پیکرهایشان از هم دور باشد. و نابکاران با یکدیگر دغلکار و خیانتکارند، هر چند خانه‌ها و پیکرهایشان نزدیک به هم باشد.
6794 . الترغیب و الترهیب -به نقل از ابوسباع -: ناقه‌اى از منزل واثلة بن اَسقَع خریدم. چون آن را بیرون آوردم، [واثله] در حالى که اِزارش به زمین کشیده مى‌شد، خودش را به من رساند و گفت: آن را خریدى؟
گفتم: آرى.
گفت: خصوصیت آن را برایت توضیح مى‌دهم.
گفتم: چه خصوصیتى دارد؟
گفت: شترى چاق و سالم است. سپس پرسید: آیا او را براى سفر مى‌خواهى یا براى گوشتش؟
گفتم: آن را براى سفر حج مى‌خواهم.
گفت: پس آن را پس بده.
صاحب شتر گفت: خدا خیرت دهد! مى‌خواهى کار مرا خراب کنى (معامله را به هم بزنى) ؟
واثله گفت: من از پیامبر خدا شنیدم که مى‌فرمود: «بر هیچ کس روا نیست چیزى
شیئا إلّا بَیَّنَ مافِیهِ، و لا یَحِلُّ لِمَن عَلِمَ ذلکَ إلّا بَیَّنَهُ.(3)
35 / 2
التَّحذیرُ مِنَ الغِشِّ
6795 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: یا صاحِبَ الطَّعامِ، أسفَلُ هذا مِثلُ أعلاهُ؟ مَن غَشَّ المُسلمینَ فلیسَ مِنهُم.(4)
6796 . عنه صلى الله علیه و آله: لیسَ مِنّا مَن غَشَّ مُسلِما أو ضَرَّهُ أو ماکَرَهُ.(5)
6797 . عنه صلى الله علیه و آله: مَن غَشَّ مُسلِما فی شِراءٍ أو بَیعٍ فلیسَ مِنّا، و یُحشَرُ یومَ القِیامَةِ مَع الیَهودِ؛ لأنَّهم أغَشُّ الخَلقِ لِلمُسلِمینَ.(6)
6798 . عنه صلى الله علیه و آله: لیسَ مِنّا مَن غَشَّ مُسلِما.(7)
6799 . سنن أبی داوود عن أبی هریرة: إنّ رسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله مَرَّ بِرَجُلٍ یَبِیعُ طَعاما، فَسَألَهُ: کیفَ تَبِیعُ؟ فَأخبَرَهُ، فَاُوحِیَ إلَیهِ أن أدخِلْ یَدَکَ فیهِ، فَأدخَلَ یَدَهُ فیه فإذا هو مَبلولٌ، فقالَ رسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: لیسَ مِنّا مَن غَشَّ.(8)
6800 . الترغیب و الترهیب عن أبی هریرة: إنَّ رسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله مَرَّ على صُبْرَةِ طَعامٍ، فَأدخَلَ یَدَهُ فیها فَنالَت أصابِعُهُ بَلَلاً، فقالَ: ما هذا یا صاحِبَ الطَّعامِ؟ قالَ: أصابَتهُ السماءُ
را بفروشد، مگر این که هر عیبى دارد، به خریدار بگوید و هر کسِ دیگرى هم از آن عیب‌ها اطّلاع داشته باشد، باید بگوید».
35 / 2
هشدار درباره ی دغلکارى
6795 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: اى صاحب طعام! آیا زیر این هم مانند روى آن است؟ هر که با مسلمانان دغلکارى کند، از آنها نیست.
6796 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از ما نیست کسى که به مسلمانى غش روا دارد یا به او زیان رساند یا به او نیرنگ بزند
6797 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر کس در خریدن یا فروختن با مسلمانى دغلکارى کند، از ما نیست و روز قیامت، با یهود محشور مى‌شود؛ زیرا یهود، دغلکارترینِ مردم نسبت به مسلمانان هستند.
6798 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از ما نیست کسى که با مسلمانى دغلکارى کند.
6799 . سنن أبى داوود – به نقل از ابوهُرَیره -: پیامبر خدا بر مردى گذشت که گندم مى‌فروخت، پرسید: «چند مى‌فروشى؟».
آن مرد، قیمت را به ایشان گفت. به پیامبر صلى الله علیه و آله وحى شد که: «دستت را داخل ظرف گندم فرو ببر».
ایشان، دست خود را در آن فرو برد و دستش مرطوب شد. آن گاه پیامبر خدا فرمود: «از ما نیست کسى که تقلّب کند».
6800 . الترغیب و الترهیب – به نقل از ابو هُرَیره -: پیامبر خدا، بر تلّى از گندم گذشت. دستش را داخل آن فرو بُرد و انگشتانش به رطوبتى خورد. فرمود: «این چیست،
یا رسولَ اللّهِ قالَ: أفَلا جَعَلتَهُ فَوقَ الطَّعامِ حتّى یَراهُ الناسُ؟ ! مَن غَشَّنا فَلَیسَ مِنّا.(9)
6801 . کنز العمّال عن مکحول: مَرّ رسولُ اللّه صلى الله علیه و آله بِرَجُلٍ یَبِیعُ طَعاما قد خَلَطَ جَیِّدا بِقَبِیحٍ، فقالَ له النبیُّ صلى الله علیه و آله: ما حَمَلَکَ على ماصَنَعتَ؟ ! فقالَ: أرَدتُ أن یَنفُقَ! فقالَ لَهُ النبیُّ صلى الله علیه و آله: مَیِّزْ کُلَّ واحِدٍ مِنهُما على حِدَةٍ؛ لیسَ فی دِینِنا غِشٌّ.(10)
6802 . الإمامُ الباقرُ علیه السلام: مَرَّ النبیُّ صلى الله علیه و آله فِی سُوقِ المَدینةِ بطَعامٍ فقالَ لِصاحِبِهِ: ما أرَى طَعامَکَ إلّا طَیِّبا، و سَألَهُ عن سِعرِهِ، فَأوحَى اللّهُ عزوجل إلَیهِ أن یَدُسَّ یَدَیهِ فی الطَّعامِ فَفَعَلَ فَأخرَجَ طَعاما رَدِیّا، فقال لِصاحِبِهِ: ما أراکَ إلّا و قد جَمَعتَ خِیانَةً و غِشّا لِلمُسلِمینَ.(11)
35 / 3
آثارُ الغِشِّ
6803 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: مَن غَشَّ أخاهُ المُسلِمَ نَزَعَ اللّهُ عَنهُ بَرَکةَ رِزقِهِ، و أفسَدَ علَیهِ مَعیشَتَهُ، و وَکَلَهُ إلى نفسِهِ.(12)
6804 . عنه صلى الله علیه و آله: مَن باعَ عَیبا لَم یُبَیِّنْهُ لَم یَزَلْ فی مَقتِ اللّهِ، و لَم تَزَلِ المَلائکةُ تَلعَنُهُ.(13)
6805 . عنه صلى الله علیه و آله: مَن غَشَّ المُسلمینَ حُشِرَ مَعَ الیَهودِ یومَ القِیامَةِ؛ لِأنَّهُم أغَشُّ الناسِ للمُسلِمینَ.(14)
اى فروشنده؟».
گفت: اى پیامبر خدا! باران به آن خورده است.
فرمود: «چرا آن قسمت را رو قرار ندادى تا مردم ببینند؟ هر که با ما تقلّب کند، از ما نیست».
6801 . کنز العمّال – به نقل از مکحول -: پیامبر خدا به مردى که گندم مرغوب و نامرغوبى را با هم مخلوط کرده بود و مى‌فروخت، فرمود: «چرا این کار را کرده‌اى؟».
گفت: مى‌خواستم [جنس نامرغوب] به فروش برسد.
پیامبر صلى الله علیه و آله به او فرمود: «آنها را از هم جدا کن. در دین ما دغلکارى جایى ندارد».
6802 . امام باقر علیه السلام: پیامبر صلى الله علیه و آله در بازار مدینه از کنار بار گندمى عبور کرد. به صاحب آن فرمود: «مى‌بینم گندم خوب و مرغوبى دارى» و از قیمت آن پرسید. پس، خداوند عزوجلبه ایشان وحى فرمود که: «دستت را داخل ظرف فرو بَر».
پیامبر صلى الله علیه و آله این کار را کرد و گندمِ نامرغوبى بیرون آورد. پس به صاحب آن فرمود: «مى‌بینم که با مسلمانان، غلّ و غش مى‌کنى».
35 / 3
پیامدهاى دغلکارى
6803 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر که به برادر مسلمان خود غش روا دارد، خداوند، برکت را از روزى او مى‌گیرد و زندگى‌اش را بر وى تباه مى‌گردانَد و او را به خودش وا مى‌گذارد.
6804 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر کس کالاى معیوبى را بفروشد بدون آن که عیبش را به خریدار گفته باشد، همواره در خشم خدا باشد و فرشتگان، پیوسته نفرینش مى‌کنند.
6805 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر که [در معامله] با مسلمانان دغلکارى کند، روز قیامت با یهود محشور مى‌شود؛ زیرا آنان، دغلکارترینِ مردم نسبت به مسلمانان هستند.
1) کنز العمّال: ج 4 ص 59 ح 9502 عن عقبة بن عامر.
2) الترغیب و الترهیب: ج 2 ص 575 ح 12 عن انس.
3) الترغیب و الترهیب: ج 2 ص 574 ح 10.
4) کنز العمّال: ج 4 ص 60 ح 9512 عن قیس بن أبی غرزة.
5) تحف العقول: ص 42، بحارالأنوار: ج 10 ص 367 ح 4.
6) الأمالی للصدوق: ص 515 ح 707 عن الحسین بن زید عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام، بحارالأنوار: ج 75 ص 284 ح 3.
7) کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 3 ص 273 ح 3986.
8) سنن أبی داوود: ج 3 ص 272 ح 3452.
9) الترغیب و الترهیب: ج 2 ص 571 ح 2.
10) کنز العمّال: ج 4 ص 159 ح 9974.
11) الکافی: ج 5 ص 161 ح 7 عن سعد الاسکاف، بحارالأنوار: ج 22 ص 86 ح 37.
12) ثواب الأعمال: ص 337 ح 1 عن أبی هریرة و عبداللّه بن عبّاس، بحارالأنوار: ج 76 ص 365 ح 30.
13) کنز العمّال: ج 4 ص 59 ح 9501 عن واثلة.
14) کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 3 ص 273 ح 3987.
