27 / 1
التَّحذیرُ مِنَ الظُّلمِ
الکتاب
«أَلَمْ تَرَ إِلَى اَلَّذِی حَاجَّ إِبْراهِیمَ فِی رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اَللّهُ اَلْمُلْکَ إِذْ قالَ إِبْراهِیمُ رَبِّیَ اَلَّذِی یُحْیِی وَ یُمِیتُ قالَ أَنَا أُحْی وَ أُمِیتُ قالَ إِبْراهِیمُ فَإِنَّ اَللّهَ یَأْتِی بِالشَّمْسِ مِنَ اَلْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ اَلْمَغْرِبِ فَبُهِتَ اَلَّذِی کَفَرَ وَ اَللّهُ لا یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلظّالِمِینَ».(1)
«وَ أَمَّا اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ فَیُوَفِّیهِمْ أُجُورَهُمْ وَ اَللّهُ لا یُحِبُّ اَلظّالِمِینَ».(2)
«وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ اِفْتَرى عَلَى اَللّهِ کَذِباً أَوْ کَذَّبَ بِآیاتِهِ إِنَّهُ لا یُفْلِحُ اَلظّالِمُونَ».(3)
«وَ راوَدَتْهُ اَلَّتِی هُوَ فِی بَیْتِها عَنْ نَفْسِهِ وَ غَلَّقَتِ اَلْأَبْوابَ وَ قالَتْ هَیْتَ لَکَ قالَ مَعاذَ اَللّهِ إِنَّهُ رَبِّی أَحْسَنَ مَثْوایَ إِنَّهُ لا یُفْلِحُ اَلظّالِمُونَ».(4)
27 / 1
هشدار درباره ی ستمگرى
قرآن
«آیا از [حالِ] آن کس که چون خدا به او پادشاهى داده بود، [و بدان مى‌نازید و] با ابراهیم درباره ی پروردگارش محاجّه مى‌کرد، خبر نیافتى؟ آن گاه که ابراهیم گفت: «پروردگار من، همان کسى است که زنده مى‌کند و مى‌میراند». گفت: «من [هم] زنده مى‌کنم و مى‌میرانم». ابراهیم گفت: «خدا [ىِ من]، خورشید را از خاور برمى‌آورَد تو آن را از باختر برآور». پس آن کس که کفر ورزیده بود، مبهوت ماند. و البته خداوند، قوم ستمکار را هدایت نمى‌کند».
«و امّا کسانى که ایمان آورده‌اند و کارهاى شایسته کرده‌اند، [خداوند] مزدشان را به تمامى به آنان مى‌دهد. و خداوند، بیدادگران را دوست نمى‌دارد».
«و کیست ستمکارتر از آن کس که بر خدا دروغ ببندد یا آیات او را تکذیب کند؟ ! بى تردید، ستمکاران، رستگار نمى‌شوند» .
«و آن [بانو] که وى (یوسف) در خانه‌اش بود، خواست از او کام گیرد، و درها را [پیاپى] چفت کرد و گفت: «بیا که از آنِ توام!». [یوسف] گفت: «پناه بر خدا! او پروردگار من است. به من جاى نیکو داده است. قطعاً ستمکاران، رستگار نمى‌شوند»».
«هذا خَلْقُ اَللّهِ فَأَرُونِی ما ذا خَلَقَ اَلَّذِینَ مِنْ دُونِهِ بَلِ اَلظّالِمُونَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ».(5)
«لِیَجْعَلَ ما یُلْقِی اَلشَّیْطانُ فِتْنَةً لِلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ اَلْقاسِیَةِ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ اَلظّالِمِینَ لَفِی شِقاقٍ بَعِیدٍ».(6)
«وَ قِیلَ یا أَرْضُ اِبْلَعِی ماءَکِ وَ یا سَماءُ أَقْلِعِی وَ غِیضَ اَلْماءُ وَ قُضِیَ اَلْأَمْرُ وَ اِسْتَوَتْ عَلَى اَلْجُودِیِّ وَ قِیلَ بُعْداً لِلْقَوْمِ اَلظّالِمِینَ».(7)
الحدیث
6697 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إیّاکُم و الظُّلمَ؛ فإنّهُ یُخرِبُ قُلوبَکُم.(8)
6698 . عنه صلى الله علیه و آله: إنّه لَیَأتِی العَبدُ یَومَ القِیامَةِ و قد سَرَّتهُ حَسَناتُهُ، فَیَجِیءُ الرجُلُ فیقولُ: یا ربِّ ظَلَمَنی هَذا، فَیُؤخَذُ مِن حَسَناتِهِ فَیُجعَلُ فی حَسَناتِ الذی سَألَهُ، فما یَزالُ کذلکَ حتّى ما یَبقى لَهُ حَسَنةٌ، فإذا جاءَ مَن یَسألُهُ نَظَرَ إلى سَیِّئاتِهِ فَجُعِلَت مَع سیّئاتِ الرَّجُلِ، فلا یَزالُ یُستَوفى مِنهُ حتّى یَدخُلَ النارَ.(9)
6699 . کنز العمّال عن أبی هدبة عن أنس عن رسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله: بینَ الجَنَّةِ و العَبدِ سَبعُ عِقابٍ، أهوَنُها المَوتُ قالَ أنَسٌ: قلتُ: یا رسولَ اللّهِ، فما أصعَبُها؟ قالَ: الوُقُوفُ بینَ یَدَیِ اللّهِ عزوجل إذا تَعَلَّقَ المَظلُومُونَ بالظالِمِینَ.(10)
6700 . الإمامُ الصّادقُ علیه السلام: نهى رسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله أن یُؤکَلَ ماتَحمِلُ النَّملَةُ بِفِیها و قَوائمِها.(11)
«این، خلق خداست. [اینک] به من نشان دهید کسانى که غیر از اویند، چه آفریده‌اند؟ [هیچ!] بلکه ستمگران در گمراهىِ آشکارى به سر مى‌برَند».
«تا آنچه را که شیطان القا مى‌کند، براى کسانى که در دل‌هایشان بیمارى هست و [نیز] براى سنگ‌دلان، آزمایشى گردانَد. و ستمگران، در ستیزه‌اى بس دور و درازند».
«و گفته شد: «اى زمین! آب خود را فرو بَر، و اى آسمان! [از باریدن] خوددارى کن». و آب، فرو کاست و فرمان، گزارده شد و [کشتى] بر [کوهِ] جودى قرار گرفت. و گفته شد: «مرگ بر قوم ستمکار!»».
حدیث
6697 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از ستم کردن بپرهیزید؛ چرا که دل‌هاى شما را ویران مى‌کند
6698 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: روز قیامت، بنده خوش‌حال از حسنات خود، وارد محشر مى‌شود. مردى مى‌آید و مى‌گوید: «پروردگارا! این مرد به من ظلم کرده است» .
پس، از حسنات او برداشته مى‌شود و در حسنات آن مرد دادخواه، گذاشته مى‌شود به همین ترتیب، افرادى که وى در حقّ آنها ستم کرده است، مى‌آیند [و از حسنات او بر مى‌دارند]، تا جایى که حتّى یک حسنه هم براى او باقى نمى‌مانَد از آن پس، اگر کسى بیاید و حقّ خود را از او بخواهد، از گناهان آن مرد برداشته مى‌شود و به گناهان او افزوده مى‌شود بدین سان، همچنان، داد مردم از او گرفته مى‌شود، تا آن که وارد آتش شود
6699 . کنز العمّال – به نقل از ابو هُدبَه، از اَنَس -: پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «میان بهشت و آدمى، هفت گردنه هست که آسان‌ترینِ آنها مرگ است» .
اَنَس مى‌گوید: عرض کردم: اى پیامبر خدا! پس سخت‌ترینِ آنها چیست؟
فرمود: «ایستادن در پیشگاه خداوند عزوجل، آن گاه که ستم‌دیدگان، گریبان ستمگران را بگیرند».
6700 . امام صادق علیه السلام: پیامبر خدا، از خوردن چیزى که مور با دهان و پاهاى خود حمل مى‌کند، نهى فرمود.
27 / 2
دَوْرُ الظُّلمِ فی ظُلُماتِ القِیامَةِ
6701 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: اتَّقُوا الظُّلمَ؛ فإنّهُ ظُلُماتٌ یَومَ القِیامَةِ.(12)
6702 . عنه صلى الله علیه و آله: إیّاکُم و الظُّلمَ؛ فإنّ الظُّلمَ عندَ اللّهِ هُو الظُّلُماتُ یَومَ القِیامَةِ.(13)
6703 . عنه صلى الله علیه و آله لِرَجُلٍ – یُحِبُّ أن یُحشَرَ یَومَ القِیامَةِ فی النورِ -: لا تَظلِمْ أحَدا، تُحشَرْ یَومَ القِیامَةِ فی النورِ.(14)
27 / 3
شِدَّةُ التَّحذِیرِ مِنَ الظُّلمِ فی مکّةَ
الکتاب
«إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اَللّهِ وَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ اَلَّذِی جَعَلْناهُ لِلنّاسِ سَواءً اَلْعاکِفُ فِیهِ وَ اَلْبادِ وَ مَنْ یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذابٍ أَلِیمٍ».(15)
الحدیث
6704 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: کُلُّ ظُلمٍ فی مکَّةَ إلحادٌ، حتّى شَتمُ الخادِمِ، وإنّ الطَّاعِمَ فیها کالصَّائمِ فی غیرِها.(16)
27 / 2
نقش ظلم در ظلمت‌هاى قیامت
6701 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از ظلم کردن بپرهیزید، که آن، ظلمت‌هاى روز قیامت است.
6702 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: زنهار از ظلم؛ زیرا ظلم نزد خداوند، همان ظلمات روز قیامت است.
6703 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – در پاسخِ مردى که دوست داشت روز قیامت، در روشنایى محشور شود -: به هیچ کس ظلم نکن تا در روز قیامت، در روشنایى محشور شوى.
27 / 3
هشدار شدید درباره ی ستمگرى در مکّه
قرآن
«بى گمان، کسانى که کافر شدند و از راه خدا و مسجد الحرام که آن را براى مردم، اعم از مقیم در آن جا و بادیه‌نشین، یکسان قرار داده‌ایم، جلوگیرى مى‌کنند؛ و [نیز] هر که بخواهد در آن جا به ستم [از حق] منحرف شود، او را از عذابى دردناک مى‌چشانیم».
حدیث
6704 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر گونه ستمى در مکّه، حتّى ناسزا گفتن به خدمتکار، کج‌روى است، و کسى که در مکّه غذا بخورد، همچون کسى است که در جاهاى دیگر روزه بدارد.
27 / 4
أنواعُ الظُّلمِ
6705 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: الدَّواوینُ عندَ اللّهِ عزوجل ثلاثةٌ: دِیوانٌ لا یَعبَأُ اللّهُ بهِ شیئا، و دِیوانٌ لا یَترُکُ اللّهُ مِنهُ شیئا، و دیوانٌ لا یَغفِرُهُ اللّهُ، فأمّا الدِّیوانُ الذی لا یَغفِرُهُ اللّهُ فالشِّرکُ بِاللّه قالَ اللّهُ عزوجل: «و مَنْ یُشْرِکْ بِاللّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اَللّهُ عَلَیْهِ اَلْجَنَّةَ».(17)
و أمّا الدِّیوانُ الذی لا یَعبَأُ اللّهُ بهِ شیئا فَظُلمُ العَبدِ نفسَهُ فیما بینَهُ و بینَ رَبِّهِ، مِن صومِ یومٍ تَرَکَهُ، أو صلاةٍ تَرَکَها، فإنَّ اللّهَ عزوجل یَغفِرُ ذلکَ و یَتَجاوَزُ إن شاءَ.
و أمّا الدِّیوانُ الذی لا یَترُکُ اللّهُ مِنهُ شیئا فَظُلمُ العِبادِ بَعضِهِم بَعضا، القِصاصُ لا مَحالَةَ.(18)
6706 . عنه صلى الله علیه و آله: الظُّلمُ ثلاثةٌ: فَظُلمٌ لا یَغفِرُهُ اللّهُ، و ظُلمٌ یَغفِرُهُ اللّهُ، و ظُلمٌ لا یَترُکُهُ.(19)
27 / 5
الظُّلمُ الذی لا یُترَکُ
6707 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: الظُّلمُ ثلاثةٌ: فَظُلمٌ لا یَترُکُهُ اللّهُ. . . أمّا الذی لا یَترُکُ فَظُلمُ العِبادِ فیما بینَهُم، یَقُصُّ اللّهُ بَعضَهم مِن بَعضٍ.(20)
6708 . عنه صلى الله علیه و آله: یقولُ اللّهُ عزوجل: و عِزَّتی و جلالِی لأَنتَقِمَنَّ مِن الظّالِمِ فی عاجِلِهِ و آجِلِهِ، و لأنتَقِمَنَّ مِمَّن رَأى مَظلوما فَقَدَرَ أن یَنصُرَهُ فلَم یَنصُرْهُ.(21)
27 / 4
انواع ستم
6705 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: دیوان‌هاى اعمال نزد خداوند عزوجل سه گونه‌اند: دیوانى که خداوند به آن هیچ اعتنایى نمى‌کند، دیوانى که خداوند از آن چیزى را فرو نمى‌گذارد، و دیوانى که خداوند آن را نمى‌بخشاید دیوانى که خداوند آن را هرگز نمى‌بخشاید، شرک به خداوند است خداوند عزوجل فرموده است: «هر که به خدا شرک ورزد، همانا خداوند بهشت را بر او حرام مى‌کند».
امّا دیوانى که خداوند به آن هیچ اعتنایى نمى‌کند، ظلم بنده به خود است در کارهایى که به رابطه ی او و خدا مربوط مى‌شود؛ مانند نگرفتن روزه‌اى، یا نخواندن نمازى. خداوند عزوجل اگر بخواهد، اینها را مى‌بخشد و گذشت مى‌کند. و امّا دیوانى که خداوند کمترین چیزى از آن را فرو نمى‌گذارد، ستم بندگان به یکدیگر است که چاره‌اى جز قصاص ندارد.
6706 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: ظلم، سه گونه است: ظلمى که خدا هرگز نمى‌بخشد، ظلمى که خدا مى‌بخشد، و ظلمى که بازخواست خواهد شد.
27 / 5
ستمى که بازخواست مى‌شود
6707 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: ظلم، سه گونه است: ظلمى که خداوند از آن نمى‌گذرد. . . امّا ظلمى که گذشت نمى‌شود، ستم بندگان به یکدیگر است. خداوند، تقاص هر کسى را از دیگرى مى‌گیرد.
6708 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند عزوجل مى‌فرماید: «به عزّت و جلالم سوگند که از ستمگر، در دنیا و آخرت به‌طور قطع، انتقام مى‌گیرم، و از کسى هم که ستم‌دیده‌اى را ببیند و بتواند یارى‌اش رساند و نرسانَد، بى گمان، انتقام مى‌گیرم».
27 / 6
أشَدُّ المَظالِمِ
6709 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: اشتَدَّ غَضَبُ اللّهِ عَلى مَن ظَلَمَ مَن لا یَجِدُ ناصِرا غَیرَ اللّهِ.(22)
6710 . عنه صلى الله علیه و آله: یقولُ اللّهُ عزوجل: اشتَدَّ غَضَبی على مَن ظَلَمَ مَن لا یَجِدُ ناصِرا غَیرِی.(23)
6711 . عنه صلى الله علیه و آله: إنّ العَبدَ إذا ظُلِمَ فلَم یَنتَصِرْ، و لَم یَکُن لَهُ مَن یَنصُرُهُ، و رَفَعَ طَرفَهُ إلى السَّماءِ فَدَعا اللّهَ، قالَ اللّهُ: لَبَّیکَ أنا أنصُرُکَ عاجِلاً و آجِلاً.(24)
27 / 7
إمهالُ الظّالِمِ
الکتاب
«وَ لا یَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّما نُمْلِی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلِی لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِینٌ».(25)
الحدیث
6712 . کنزالفوائد: قال رسول اللّهِ صلى الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ یُمهِلُ الظّالِمَ حتّى یقولَ: قد أهمَلَنِی! ثُمّ یَأخُذُهُ أخذَةً(26) رابِیَةً و قال رسول اللّه صلى الله علیه و آله، إنّ اللّهَ حَمِدَ نفسَهُ عِندَ هَلاکِ الظّالِمِینَ فقالَ: «فَقُطِعَ دابِرُ اَلْقَوْمِ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ»(27) (28)
27 / 6
سخت‌ترینِ ستمکارى‌ها
6709 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خشم خداوند بر آن که به کسى ستم مى‌کند که یاورى جز خدا ندارد، سخت است.
6710 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند عزوجل مى‌فرماید: «خشم من بر آن که به کسى ستم کند که یاورى جز من ندارد، سخت است».
6711 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر گاه به آدمى ستمى شود و او انتقام نگیرد و کسى را نداشته باشد که یارى‌اش برسانَد، چون نگاهش را به آسمان بردارد و خدا را بخواند، خداوند مى‌فرماید: «لبّیک! من در دنیا و آخرت، تو را یارى مى‌رسانم».
27 / 7
مهلت دادن به ستمگر
قرآن
«و البته نباید کسانى که کافر شده‌اند، تصوّر کنند مهلتى که به آنان مى‌دهیم، برایشان نیکوست. ما فقط مهلتشان مى‌دهیم تا بر گناه [خود] بیفزایند، و [آن گاه] عذابى خفّت‌آور خواهند داشت».
حدیث
6712 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند، به ستمگر، چندان مهلت مى‌دهد که مى‌گوید: «مرا وا گذاشته است» و سپس او را به سختى کیفر مى‌دهد. خداوند، پس از نابودکردن ستمگران، خود را سپاس گفته و فرموده است: «و دنباله ی گروهى که ستم مى‌کردند، قطع شد و خدا را سپاس که پروردگارِ جهانیان است».
6713 . عنه صلى الله علیه و آله – فی قولِهِ تعالى: «وَ کَذلِکَ أَخْذُ رَبِّکَ إِذا أَخَذَ اَلْقُرى وَ هِیَ ظالِمَةٌ إِنَّ أَخْذَهُ أَلِیمٌ شَدِیدٌ»(29) -: إنَّ اللّهَ یُمهِلُ الظّالِمَ حتّى إذا أخَذَهُ لَم یَنفَلِت.(30)
27 / 8
الظّالِمُ و ذِکرُ اللّهِ
6714 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: أوحَى اللّهُ عزوجل إلَیَّ: یا أخا المُرسَلِینَ، یا أخا المُنذِرِینَ، أنذِرْ قَومَکَ أن لا یَدخُلُوا بَیتا مِن بُیُوتِی إلّا بقُلوبٍ سَلِیمَةٍ و ألسُنٍ صادِقَةٍ، و أیدٍ نَقِیَّةٍ، و فُروجٍ طاهِرَةٍ، و لا یَدخُلُوا بَیتا مِن بُیوتِی و لأِحَدٍ مِن عِبادِی عِندَ أحَدٍ مِنهُم ظُلامَةٌ فإنّی ألعَنُهُ ما دامَ قائما بینَ یَدَیَّ یُصَلِّی حتَّى یَرُدَّ تلکَ الظُّلامَةَ إلى أهلِها.(31)
27 / 9
نَدامةُ الظّالِمِ
الکتاب
«وَ یَوْمَ یَعَضُّ اَلظّالِمُ عَلى یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اِتَّخَذْتُ مَعَ اَلرَّسُولِ سَبِیلاً».(32)
الحدیث
6715 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: الظُّلمُ نَدامَةٌ.(33)
6713 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – درباره ی سخن خداوند متعال «و چنین بود کیفر پروردگارت، وقتى [اهالى] آن دهکده‌ها را که ستمگر بودند، کیفر داد؛ که کیفر وى، دردناک و سخت است» -: خداوند، ستمگر را چندان مهلت مى‌دهد که وقتى او را گرفت، دیگر خلاصش نکند.
27 / 8
ستمگر و یاد خدا
6714 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند عزوجل به من وحى فرمود که: «اى از تبار پیامبران! اى از تبار هشدار دهندگان! به مردم خود، هشدار ده که به خانه‌اى از خانه‌هاى من (مسجد) قدم نگذارند، مگر با دل‌هایى پاک و زبان‌هایى راستگو و دست‌هایى پاکیزه و عورت‌هایى پاک. و نیز هیچ یک از بندگان من که مَظلمه‌اى به گردن دارد، قدم در هیچ یک از خانه‌هاى من نگذارد؛ زیرا تا زمانى که در پیشگاه من به نماز [و نیایش] ایستاده است، پیوسته نفرینش مى‌کنم، مگر آن گاه که آن مَظلمه را به صاحبش بر گرداند».
27 / 9
پشیمانى ستمگر
قرآن
«و [رستاخیز] روزى است که ستمکار، دست‌هاى خود را مى‌گَزد [و] مى‌گوید: «اى کاش با پیامبر، راهى بر مى‌گرفتم!»».
حدیث
6715 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: ستم کردن، پشیمانى دارد.
27 / 10
علاماتُ الظّالِمِ
6716 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: للظّالِمِ ثلاثُ علاماتٍ: یَقهَرُ مَن دُونَهُ بِالغَلَبَةِ، و مَن فَوقَهُ بِالمَعصیَةِ، و یُظاهِرُ الظَّلَمَةَ.(34)
27 / 11
الرِّضا بانتِصارِ اللّهِ
6717 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: أوحَى اللّهُ إلى نَبِیٍّ مِن أنبیائهِ. . . إذا ظُلِمتَ بِمَظلِمَةٍ فَارْضَ بِانتِصارِی لکَ؛ فإنّ انتِصارِی لکَ خَیرٌ مِنِ انتِصارِکَ لِنَفسِکَ.(35)
6718 . کنز العمّال عن عائشةَ: ما رَأیتُ رسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله مُنتَصِرا مِن ظُلامَةٍ ظُلِمَها قَطُّ إلّا أن یُنتَهَکَ مِن مَحارِمِ اللّهِ شَیءٌ، فإذا انتُهِکَ مِن مَحارِمِ اللّهِ شَیءٌ کانَ أشَدَّهُم فی ذلکَ.(36)
27 / 12
التَّحذیرُ مِن إعانةِ الظّالِمِ
الکتاب
«وَ لا تَرْکَنُوا إِلَى اَلَّذِینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ اَلنّارُ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اَللّهِ مِنْ أَوْلِیاءَ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ».(37)
«قالَ رَبِّ بِما أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فَلَنْ أَکُونَ ظَهِیراً لِلْمُجْرِمِینَ».(38)
27 / 10
نشانه‌هاى ستمگر
6716 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: ستمگر، سه نشانه دارد: زیرْدستِ خود را از طریقِ زور مقهور مى‌کند، فرا دستِ خود را از طریق نافرمانى به ستوه مى‌آورد، و پشتیبان ستمگران است.
27 / 11
راضى بودن به انتقام خداوند
6717 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند به یکى از پیامبران خود وحى فرمود که: «. . . هر گاه به تو ستمى شد، به این که من انتقام تو را بگیرم، رضایت ده (به من وا گذار)؛ زیرا انتقام گرفتن من، بهتر است از این که خودت انتقامت را بگیرى».
6718 . کنز العمّال – به نقل از عایشه -: هرگز ندیدم پیامبر خدا از ظلمى که به او شده است، انتقام بگیرد، مگر آن گاه که چیزى از حرمت‌هاى خدا هتک مى‌شد همین که هتک حرمتى از حرمت‌هاى الهى مى‌شد، از همه سختگیرتر بود.
27 / 12
هشدار درباره ی یارى دادنِ ستمگر
قرآن
«و به کسانى که ستم کرده‌اند، متمایل مشوید، که آتش [دوزخ] به شما مى‌رسد و در برابر خدا، دوستانى نخواهید داشت و سرانجام، یارى نخواهید شد».
«[موسى] گفت: «پروردگارا! به [پاس] نعمتى که بر من ارزانى داشتى، هرگز پشتیبان مجرمان نخواهم بود»».
الحدیث
6719 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: الظَّلَمَةُ و أعوانُهُم فی النارِ.(39)
6720 . عنه صلى الله علیه و آله: إذا کانَ یَومُ القِیامَةِ نادى مُنادٍ: أینَ الظَّلَمَةُ و أعوانُهُم؟ مَن لاقَ لَهُم دَواةً، أو رَبَطَ لَهُم کِیسا، أو مَدَّ لَهُم مُدَّةَ قَلَمٍ، فَاحشُرُوهُم مَعَهُم.(40)
6721 . عنه صلى الله علیه و آله: مَن أعانَ ظالِما على ظُلمِهِ جاءَ یَومَ القِیامَةِ و على جَبهَتِهِ مَکتوبٌ: آیِسٌ مِن رَحمَةِ اللّهِ.(41)
6722 . عنه صلى الله علیه و آله: مَن أعانَ ظالِما سَلَّطَهُ اللّهُ علَیهِ.(42)
6723 . عنه صلى الله علیه و آله: مَن أعانَ على ظُلمٍ فهُو کالبَعیرِ المُتَرَدِّی یُنزَعُ بِذَنَبِهِ.(43)
6724 . عنه صلى الله علیه و آله: مَن مَشى مَع ظالِمٍ لِیُعِینَهُ و هُو یَعلَمُ أنّهُ ظالِمٌ فقد خَرَجَ مِن الإسلامِ.(44)
6725 . عنه صلى الله علیه و آله: مَن مَشى مَع ظالِمٍ فقد أجرَمَ، یقولُ اللّهُ: «إِنّا مِنَ اَلْمُجْرِمِینَ مُنْتَقِمُونَ»(45) (46)
6726 . عنه صلى الله علیه و آله: ألا مَن عَلَّقَ سَوطا بینَ یَدَی سُلطانٍ جائرٍ جَعَلَ اللّهُ ذلکَ السَّوطَ یَومَ القِیامَةِ ثُعبانا مِن النارِ طُولُهُ سَبعُونَ ذِراعا، یُسَلَّطُ علَیهِ فی نارِ جَهَنَّمَ و بِئسَ المَصِیرُ.(47)
حدیث
6719 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: ستمکاران و یارانشان، در آتش خواهند بود
6720 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: چون روز قیامت شود، ندا دهنده‌اى ندا مى‌دهد: «کجایند ستمگران و یاران آنها؟ هر کسى که دواتى براى آنان لیقه کرده، یا سرِ کیسه‌اى را براى آنان بسته، یا قلمى براى آنان در مرکّب فرو برده است، اینان را نیز با ستمگران محشور کنید!».
6721 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر که به ستمگرى در ستمش یارى رسانَد، روز قیامت در حالى مى‌آید که بر پیشانى‌اش نوشته شده است: «نومید از رحمت خدا!».
6722 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر که به ستمگرى کمک کند، خداوند همو را بر وى مسلّط مى‌گرداند.
6723 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر که به ستمى کمک کند، همانند شترِ در چاه افتاده‌اى است که [براى خلاص کردن او] دُمش را مى‌کِشند.
6724 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر کس بداند کسى ستمگر است و با این حال، او را همراهى کند، از اسلام خارج شده است.
6725 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر که با ستمگرى راه برود (او را همراهى کند)، مجرم است و خداوند مى‌فرماید: «ما از مجرمان انتقام مى‌گیریم».
6726 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: آگاه باشید که هر کس در حضور سلطان ستمگرى، تازیانه‌اى آویزد، خداوند در روز قیامت، همان تازیانه را اژدهایى آتشین مى‌گردانَد که درازاى آن هفتاد گز است و آن را در آتش دوزخ، بر وى مسلّط مى‌کند. و چه بد سرنوشتى است!
27 / 13
الحثُّ على إعانةِ المظلومِ
الکتاب
«مَنْ یَشْفَعْ شَفاعَةً حَسَنَةً یَکُنْ لَهُ نَصِیبٌ مِنْها وَ مَنْ یَشْفَعْ شَفاعَةً سَیِّئَةً یَکُنْ لَهُ کِفْلٌ مِنْها وَ کانَ اَللّهُ عَلى کُلِّ شَیْءٍ مُقِیتاً».(48)
الحدیث
6727 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: مَن أخَذَ لِلمَظلومِ مِنَ الظّالِمِ کانَ مَعِیَ فی الجَنَّةِ مُصاحِبا.(49)
6728 . عنه صلى الله علیه و آله – فی ذِکرِ ما خاطَبَ اللّهُ تعالى بهِ داودُ علیه السلام -: یا داودَ، إنّه لَیسَ مِن عَبدٍ یُعِینُ مَظلوما أو یَمشِی مَعهُ فی مَظلِمَتِهِ إلّا اُثَبِّتُ قَدَمَیهِ یَومَ تَزِلُّ الأقدامُ.(50)
27 / 14
التّحذیرُ مِن دعوةِ المظلومِ
6729 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: اِتَّقُوا دَعوَةَ المَظلومِ؛ فإنّما یَسألُ اللّهُ تعالى حَقَّهُ، و إنّ اللّهَ تعالى لَم یَمنَعْ ذا حَقٍّ حَقَّهُ.(51)
6730 . عنه صلى الله علیه و آله: اِتَّقُوا دَعوَةَ المَظلومِ؛ فإنّها تُحمَلُ على الغَمامِ، یقولُ اللّهُ: و عزَّتی و جلالِی لأنصُرَنَّکَ ولَو بعدَ حِینٍ.(52)
27 / 13
تشویق به یارى ستم‌دیده
قرآن
«هر کس شفاعتِ پسندیده کند، از آن، نصیبى خواهد داشت و هر کس شفاعت ناپسندیده‌اى کند، او نیز از آن، سهمى خواهد داشت؛ و خدا، همواره به هر چیزى تواناست».
حدیث
6727 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر که داد ستم‌دیده را از ستمگر بگیرد، در بهشت، یار و همنشین من خواهد بود.
6728 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند عزوجل به داوود علیه السلام وحى فرمود که: «اى داوود! هیچ بنده‌اى نیست که ستم‌دیده‌اى را یارى رسانَد یا در ستمى که بر او رفته، همدردى کند، مگر این که گام‌هاى او را در آن روزى که گام‌ها مى‌لغزند، استوار نگه دارم».
27 / 14
هشدار درباره ی نفرین ستم‌دیده
6729 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از دعاى ستم‌دیده بترسید؛ زیرا او از خداوند عزوجل حقّ خود را مى‌طلبد و خداوند عزوجل هیچ حقدارى را از حقّش محروم نمى‌کند.
6730 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از دعاى ستم‌دیده بترسید؛ زیرا چنین دعایى، بر ابرها سوار است خداوند [به او] مى‌فرماید: «به عزّت و جلالم سوگند که تو را یارى مى‌رسانم؛ گرچه بعد از مدّتى باشد».
6731 . عنه صلى الله علیه و آله: اِتَّقُوا دَعوةَ المَظلومِ؛ فإنّها تَصعَدُ إلى السماءِ کأنَّها شَرارَةٌ.(53)
6732 . عنه صلى الله علیه و آله: اِتَّقُوا دَعوَةَ المَظلومِ و إن کانَ کافِرا؛ فإنّهُ لَیسَ دُونَهُ حِجابٌ.(54)
27 / 15
النَّهیُ عَن ظُلمِ أهلِ الذِّمَّةِ
6733 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إذا ظُلِمَ أهلُ الذِّمَّةِ کانَتِ الدَّولَةُ دَولَةَ العَدُوِّ.(55)
6731 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از دعاى ستم‌دیده بترسید؛ زیرا این دعا همچون شراره‌اى به آسمان بالا مى‌رود.
6732 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از دعاى ستم‌دیده بترسید؛ گرچه کافر باشد؛ زیرا هیچ چیزى جلو دعاى مظلوم را نمى‌گیرد.
27 / 15
نهى از ظلم به اهل ذمّه
6733 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر گاه به اهل ذمّه(56) ستم شود، دولت دشمن روى کار مى‌آید.
1) البقرة:258.
2) آل عمران:57.
3) الأنعام:21.
4) یوسف:23.
5) لقمان:11.
6) الحجّ:53.
7) هود:44.
8) کنز العمّال: ج 3 ص 505 ح 7639 نقلاً عن الدیلمی عن الإمام علیّ علیه السلام.
9) نهایة البدایة و النهایة: ج 2 ص 55 عن جابر.
10) کنز العمّال: ج 3 ص 824 ح 8862 نقلاً عن ابن النجار.
11) الکافی: ج 5 ص 307 ح 11 عن الحلبی، بحارالأنوار: ج 64 ص 261 ح 12.
12) الکافی: ج 2 ص 332 ح 11 عن هشام بن سالم عن الإمام الصادق علیه السلام، بحارالأنوار: ج 7 ص 330 ح 63.
13) الخصال: ص 176 ح 235 عن أبی هریرة، بحار الأنوار: ج 75 ص 309 ح 7.
14) کنزالعمّال: ج 16 ص 128 ح 44154 عن خالد بن الولید.
15) الحجّ:25.
16) عوالی اللآلی: ج 1 ص 430 ح 124.
17) المائدة:72.
18) مسند ابن حنبل: ج 10 ص 82 ح 26090 عن عائشة.
19) کنزالعمّال: ج 3 ص 498 ح 7588 نقلاً عن الطیالسی و البزار عن أنس.
20) کنزالعمّال: ج 4 ص 236 ح 10326 عن أنس.
21) کنزالعمّال: ج 3 ص 505 ح 7641 عن ابن عبّاس.
22) کنزالعمّال: ج 3 ص 500 ح 7605 عن الإمام علیّ علیه السلام.
23) الأمالی للطوسی: ص 405 ح 908 عن الحارث عن الإمام علیّ علیه السلام، بحارالأنوار: ج 75 ص 311 ح 12.
24) کنزالعمّال: ج 3 ص 507 ح 7648 عن أبی الدرداء.
25) آل عمران:178.
26) و فى المصدر «ثم إذا أخده أخذه أخذةً» و ما اثبتناه من بحار الأنوار.
27) الأنعام:45.
28) کنزالفوائد: ج 1 ص 135، بحار الأنوار: ج 75 ص 322 ح 51.
29) هود:102.
30) صحیح ابن حبّان: ج 11 ص 578 ح 5175 عن أبی موسى.
31) کنزالعمّال: ج 15 ص 933 ح 43600 عن حذیفة.
32) الفرقان:27.
33) بحار الأنوار: ج 75 ص 322 ح 52 عن موسى بن ابراهیم عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام.
34) کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 4 ص 361 ح 5762 عن حماد بن عمرو و أنس بن محمّد عن أبیه جمیعا عن الإمام الصادق عن أبیه عن جدّه عن الإمام علیّ علیه السلام، بحارالأنوار: ج 77 ص 64 ح 5.
35) کنزالفوائد: ج 1 ص 134 عن عبداللّه بن سنان عن الإمام الصادق علیه السلام، بحارالأنوار: ج 75 ص 321 ح 50.
36) کنزالعمّال: ج 7 ص 222 ح 18716.
37) هود:113.
38) القصص:17.
39) کنزالعمّال: ج 3 ص 498 ح 7589 عن حذیفة.
40) ثواب الأعمال: ص 309 ح 1 عن السکونیّ عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام، بحارالأنوار: ج 75 ص 372 ح 17.
41) کنزالعمّال: ج 6 ص 84 ح 14950 نقلاً عن الدیلمی عن أنس.
42) کنزالعمّال: ج 3 ص 499 ح 7593 نقلاً عن ابن عساکر عن ابن مسعود.
43) کنزالعمّال: ج 6 ص 84 ح 14951 عن ابن مسعود.
44) کنزالعمّال: ج 6 ص 85 ح 14955 عن أوس بن شرحبیل.
45) السجدة:22.
46) کنزالعمّال: ج 6 ص 85 ح 14953 نقلاً عن الدیلمی عن معاذ.
47) الأمالی للصدوق: ص 517 ح 707 عن الحسین بن یزید عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام، بحارالأنوار: ج 75 ص 369 ح 3.
48) النساء:85.
49) کنزالفوائد: ج 1 ص 135، بحارالأنوار: ج 75 ص 359 ح 75.
50) الدرّ المنثور: ج 3 ص 12 عن ابن عبّاس.
51) کنزالعمّال: ج 3 ص 499 ح 7597 عن الإمام علیّ علیه السلام.
52) کنزالعمّال: ج 3 ص 499 ح 7600 عن خزیمة بن ثابت.
53) کنزالعمّال: ج 3 ص 500 ح 7601 عن ابن عمر.
54) کنزالعمّال: ج 3 ص 500 ح 7602 عن أنس.
55) کنزالعمّال: ج 3 ص 500 ح 7604 عن جابر.
56) اهل ذِمّه، غیر مسلمانانى هستند که در سرزمین اسلامى زندگى مى‌کنند و به حکومت اسلامى، مالیات مى‌پردازند. م.
