24 / 1
النَّهی عَن السُّخرِیَّةِ
الکتاب
«یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى أَنْ یَکُونُوا خَیْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى أَنْ یَکُنَّ خَیْراً مِنْهُنَّ وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ اَلاِسْمُ اَلْفُسُوقُ بَعْدَ اَلْإِیمانِ وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولئِکَ هُمُ اَلظّالِمُونَ».(1)
«فَاتَّخَذْتُمُوهُمْ سِخْرِیًّا حَتّى أَنْسَوْکُمْ ذِکْرِی وَ کُنْتُمْ مِنْهُمْ تَضْحَکُونَ».(2)
«أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِیًّا أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ اَلْأَبْصارُ».(3)
«وَ إِذا لَقُوا اَلَّذِینَ آمَنُوا قالُوا آمَنّا وَ إِذا خَلَوْا إِلى شَیاطِینِهِمْ قالُوا إِنّا مَعَکُمْ إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ».(4)
24 / 1
نهى از مسخره کردن
قرآن
«اى کسانى که ایمان آورده‌اید! نباید قومى قوم دیگر را ریشخند کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند. و نباید زنانى زنانِ [دیگر] را [ریشخند کنند]، شاید آنها از اینها بهتر باشند. و از یکدیگر عیب مگیرید و به همدیگر لقب‌هاى زشت مدهید؛ [چرا که] ناپسندیده است نام زشت، پس از ایمان. و هر که توبه نکرد، آنان خود، ستمکارند».
«و شما آنان (مؤمنان) را به ریشخند گرفتید، تا [با این کار] یاد مرا از خاطرتان بردند و شما بر آنان مى‌خندیدید».
«آیا آنان را [در دنیا] به ریشخند مى‌گرفتیم یا چشم‌ها [ى ما دوزخیان] بر آنها نمى‌افتد؟».
«و چون با کسانى که ایمان آورده‌اند، برخورد کنند، مى‌گویند: «ایمان آوردیم»، و چون با شیطان‌هاى خود خلوت کنند، مى‌گویند: «در حقیقت ما با شماییم ما فقط [آنان را] ریشخند مى‌کنیم»».
الحدیث
6682 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله – لابن مسعود -: یابنَ مَسعودٍ، إنّهُم لَیَعِیبُونَ على مَن یَقتَدِی بِسُنَّتی فرائضَ اللّهِ، قالَ اللّهُ تعالى: «فَاتَّخَذْتُمُوهُمْ سِخْرِیًّا حَتّى أَنْسَوْکُمْ ذِکْرِی وَ کُنْتُمْ مِنْهُمْ تَضْحَکُونَ – إِنِّی جَزَیْتُهُمُ اَلْیَوْمَ بِما صَبَرُوا».(5)
24 / 2
جَزاءُ المُستَهزِئینَ فی الآخِرَةِ
6683 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إنّ المُستَهزِئینَ یُفتَحُ لأحَدِهِم بابُ الجَنَّةِ، فیُقالُ: هَلُمَّ: فَیَجِیءُ بِکَرْبِهِ و غَمِّهِ، فإذا جاءَ اُغلِقَ دُونَهُ، ثُمّ یُفتَحُ لَهُ بابٌ آخَرُ. . . فما یَزالُ کذلکَ حتّى أنَّ الرَّجُلَ لَیُفتَحُ لَهُ البابُ فیقالُ لَهُ: هَلُمَّ هَلُمَّ، فما یَأتِیهِ.(6)
حدیث
6682 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله به ابن مسعود -: اى پسر مسعود! آنان بر کسانى که با پیروى از سنّت من، واجبات خدا را به جاى مى‌آوردند، خُرده مى‌گیرند خداوند متعال فرموده است: «و آنها را مسخره کردید تا یاد مرا از خاطرتان بُردند و به آنها مى‌خندیدید. امروز، من پاداش شکیبایى آنان را مى‌دهم».
24 / 2
کیفر مسخره‌کنندگان در آخرت
6683 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: دَرِ بهشت، به روى یکى از مسخره‌کنندگان باز مى‌گردد و به او گفته مى‌شود: «بیا». او با غم و اندوه، جلو مى‌رود و چون نزدیک شد، در به رویش بسته مى‌شود سپس درِ دیگرى به رویش گشوده مى‌گردد. . . این کار مرتّبا تکرار مى‌شود تا جایى که در به رویش باز مى‌گردد و گفته مى‌شود: «بیا، بیا!» ؛ امّا او دیگر جلو نمى‌رود.
1) الحجرات:11.
2) المؤمنون:110.
3) ص:63.
4) البقرة:14.
5) مکارم الأخلاق: ج 2 ص 351 ح 2660 عن عبداللّه بن مسعود، بحارالأنوار: ج 77 ص 102 ح 1.
6) کنز العمّال: ج 3 ص 650 ح 8328 نقلاً عن ابن أبی الدنیا فی ذمّ الغیبة عن الحسن.
