20 / 1 التَّحذیرُ مِن الرِّبا
6627 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: شَرُّ الکَسبِ، کَسبُ الرِّبا(1)
6628 . عنه صلى الله علیه و آله: إنّ اللّهَ عز و جل لَعَنَ آکِلَ الرِّبا ومُوکِلَهُ وکاتِبَهُ وشاهِدَیهِ(2)
6629 . عنه صلى الله علیه و آله: الآخِذُ والمُعطِی سَواءٌ فی الرِّبا(3)
6630 . عنه صلى الله علیه و آله: لَیَأتِیَنَّ على الناسِ زَمانٌ لا یَبقى أحَدٌ إلّا أکَلَ الربا، فإن لَم یَأْکُلهُ أصابَهُ مِن بُخارِهِ (غُباره) (4)
20 / 2 عَظمَةُ إثمِ الرِّبا
6631 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: الرِّبا ثلاثةٌ وسَبعونَ بابا أیسَرُها مِثلُ أن یَنکِحَ الرَّجُلُ اُمَّهُ، وإنَّ
أرْبى الرِّبا عِرضُ الرَّجُلِ المسلمِ(5)
20 / 1
هشدار درباره رباخوارى
6627 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بدترین کسب، کسب رِباست
6628 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند عز و جل رباخوار و ربا دهنده و کاتب و گواهان بر آن را لعنت کرده است
6629 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: گیرنده و دهنده ربا، یکسان‌اند
6630 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: روزگارى بر مردم فرا مى‌رسد که همه رباخوار مى‌شوند و اگر هم کسى ربا نخورد، گَردِ آن بر دامنش مى‌نشیند
20 / 2
بزرگى گناه ربا
6631 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: ربا، هفتاد و سه در دارد که کوچک‌ترین آن، مثل این است که انسان با
مادر خود، هم‌بستر شود همانا بدترین ربا [ریختن] آبروى انسان مسلمان است
6632 . عنه صلى الله علیه و آله: الرِّبا ثلاثةٌ وسَبعونَ بابا، والشِّرکُ مِثلُ ذلکَ(6)
6633 . عنه صلى الله علیه و آله: الرِّبا سَبعونَ حُوبا، وأیسَرُها کَنِکاحِ الرَّجُلِ اُمَّهُ(7)
6634 . عنه صلى الله علیه و آله: دِرهَمُ ربا أعظَمُ عِندَ اللّهِ عز و جل مِن سَبعینَ زَنیةً کلّها بِذاتِ مَحرمٍ فی بیتِ اللّهِ الحرامِ(8)
20 / 3 صِفةُ حَشرِ آکِلِ الرِّبا
الکتاب
«اَلَّذِینَ یَأْکُلُونَ اَلرِّبا لا یَقُومُونَ إِلاّ کَما یَقُومُ اَلَّذِی یَتَخَبَّطُهُ اَلشَّیْطانُ مِنَ اَلْمَسِّ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قالُوا إِنَّمَا اَلْبَیْعُ مِثْلُ اَلرِّبا وَ أَحَلَّ اَللّهُ اَلْبَیْعَ وَ حَرَّمَ اَلرِّبا فَمَنْ جاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهى فَلَهُ ما سَلَفَ وَ أَمْرُهُ إِلَى اَللّهِ وَ مَنْ عادَ فَأُولئِکَ أَصْحابُ اَلنّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ- یَمْحَقُ اَللّهُ اَلرِّبا وَ یُرْبِی اَلصَّدَقاتِ وَ اَللّهُ لا یُحِبُّ کُلَّ کَفّارٍ أَثِیمٍ» (9)
الحدیث
6635 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: یَقومُ آکِلُ الرِّبا مِن قَبرِهِ مَکتوبٌ بینَ عَینَیهِ: لا حُجَّةَ لَهُ عندَ اللّهِ(10)
6636 . عنه صلى الله علیه و آله: مَن أکَلَ الرِّبا مَلأَ اللّهُ عز و جل بَطنَهُ مِن نارِ جَهَنَّمَ بقَدرِ ما أکَلَ، وإنِ اکتَسَبَ مِنهُ
مالاً لا یَقبَلُ اللّهُ تعالى مِنهُ شیئا مِن عَمَلِهِ، ولَم یَزَلْ فی لَعنةِ اللّهِ والملائکةِ ما کانَ عِندَهُ مِنهُ قِیراطٌ واحِدٌ(11)
6632 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: ربا، هفتاد و سه دروازه دارد و شرک نیز چنین است
6633 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: ربا، هفتاد گناه دارد که کمترین آن، مانند نزدیکى کردن انسان با مادر خویش است
6634 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: یک درهم ربا در نزد خداوند عز و جل بدتر از هفتاد بار زنا کردن است که همه آنها با محارم و در خانه خدا باشد
20 / 3
چگونگى محشور شدن رباخوار
قرآن
«کسانى که ربا مى‌خورند، [از قبر] بر نمى‌خیزند، مگر مانند برخاستنِ کسى که شیطان بر اثر تماس، آشفته‌سَرَش کرده است. این، بدان سبب است که آنان گفتند: جز این نیست که داد و ستد، مانند رباست، حال آن که خدا داد و ستد را حلال و ربا را حرام گردانیده است. پس، هر کس اندرزى از جانب پروردگارش بدو رسید و [از رباخوارى] باز ایستاد، آنچه گذشته، از آنِ اوست و کارش به خدا واگذار مى‌شود، و کسانى که [به رباخوارى] باز گردند، آنان، اهل آتش‌اند و در آن، ماندگار خواهند بود. خدا از [برکتِ] ربا مى‌کاهد و بر صدقات مى‌افزاید؛ و خداوند، هیچ ناسپاسِ گناهکارى را دوست نمى‌دارد» .
حدیث
6635 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: آن گاه که رباخوار، سر از قبر خود بر دارد، بر پیشانى او نوشته است: نزد خدا، حجّتى ندارد
6636 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر که ربا بخورد، خداوند عز و جل به اندازه ربایى که خورده، شکمش را از آتش دوزخ، پُر مى‌کند و اگر از طریق ربا، مالى را به دست آورَد، خداوند متعال،
هیچ عمل او را نمى‌پذیرد و تا زمانى که قیراطى از مال رِبا نزدش باشد، پیوسته خداوند و فرشتگان، او را نفرین مى‌کنند
6637 . عنه صلى الله علیه و آله فی قولِهِ تعالى: «یَوْمَ یُنْفَخُ فِی اَلصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً»(12) : یُحشَرُ عَشرَةُ أصنافٍ مِن اُمَّتِی أشْتاتا قَد مَیَّزَهُمُ اللّهُ مِنَ المسلمینَ. . . وبَعضُهُم مُنَکَّسُونَ؛ أرجُلُهم مِن فَوقُ ووجوهُهُم مِن تَحتُ ثُمّ یُسحَبُونَ علَیها. . . وأمّا المُنَکَّسُونَ على رُؤوسِهِم فَآکِلَةُ الرِّبا(13)
6638 . عنه صلى الله علیه و آله: أتَیتُ لیلةَ اُسرِیَ بِی على قَومٍ بُطونُهُم کالبیوتِ فیها الحَیّاتُ تُرى مِن خارجِ بُطونِهِم، فقلتُ: مَن هؤلاءِ یا جَبرئیلُ؟ قالَ: هؤلاءِ أکَلَةُ الرِّبا(14)
6639 . مستدرک الوسائل عن رسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله: أنّهُ رَأى لیلةَ اُسرِیَ بهِ رِجالاً بُطُونُهُم کالبیتِ الطَّحِمِ وهُم عَلى سابِلةِ آلِ فِرعَونَ، فإذا أحَسُّوا بِهِم قاموا لِیَعتَزِلُوا عن طریقَتِهِم، فَمالَ بکُلِّ واحِدٍ مِنهُم بَطنُهُ فَیَسقُطُ حتّى یَطَأَهُم آلُ فِرعَونَ مُقبِلِینَ ومُدبِرِینَ، فقلتُ لِجَبرئیلَ: مَن هؤلاءِ؟ قالَ: أکَلَةُ الرِّبا(15)
6640 . الإمامُ الصّادقُ علیه السلام: قالَ رسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: لَمّا اُسرِیَ بِی إلى السماءِ رَأیتُ قَوما یُریدُ أحَدُهُم أن یَقومَ فلا یَقدِرُ أن یَقومَ مِن عِظَمِ بَطنِهِ، فقلتُ: مَن هؤلاءِ یا جَبرئیلُ؟ ! قال: هؤلاءِ الذینَ یَأکُلُونَ الرِّبا لا یَقُومُونَ إلّا کما یَقومُ الذی یَتَخَبَّطُهُ الشیطانُ مِن المَسِّ(16)
6637 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله درباره آیه «روزى که در صور دمیده مى‌شود و شما فوج فوج مى‌آیید»: ده گروه از امّت من به صورت پراکنده محشور مى‌شوند که خداوند، آنها را از سایر مسلمانان، متمایز کرده است. و بعضى از آنها در حالى که پاهایشان به سمت بالا و سرهایشان رو به پایین است، کِشان کِشان بُرده مى‌شوند. . آنهایى که نگونسارند، همان رباخواران هستند
6638 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: شبى که به معراج رفتم، بر مردمى گذشتم که شکم‌هایشان چون خانه‌اى بود و در آنها مارهایى وجود داشتند که از بیرون، شکم‌هایشان دیده مى‌شدند پرسیدم: اى جبرئیل! اینها کیستند؟
گفت: «اینان، رباخواران‌اند» .
6639 . مستدرک الوسائل: از پیامبر خدا نقل شده است که: در شب معراج، مردانى را دید [م] که شکم‌هایى مانند اتاقى پُر دارند و سرِ راهِ خاندان فرعون نشسته‌اند و چون متوجّه شدند که خاندان فرعون مى‌آیند، برخاستند تا از سرِ راه آنان کنار بروند؛ امّا شکم بزرگشان آنها را به یک طرف مى‌کشانْد و مى‌افتادند و خاندان فرعون از روى آنها رفت و آمد مى‌کردند به جبرئیل گفتم: اینها کیستند؟
گفت: «رباخواران» .
6640 . امام صادق علیه السلام: پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «آن شب که به آسمان برده شدم، گروهى را دیدم که یکى از آنها مى‌خواست از جاى خود برخیزد؛ امّا از بس شکمش بزرگ بود، نمى‌توانست بلند شود پرسیدم: اى جبرئیل! اینها چه کسانى هستند؟
گفت: اینان، رباخواران‌اند که از جاى خود، مانند کسى بر مى‌خیزند که شیطان، آشفته‌سرش کرده است» .
20 / 4 أربَى الرِّبا
6641 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: ألا إنّ أربَى الرِّبا شَتمُ الأعراضِ، وأشَدُّ الشَّتمِ الهِجاءُ، والراوِیَةُ أحَدُ الشّاتِمَینِ(17)
6642 . عنه صلى الله علیه و آله: أربَى الرِّبا تَفضیلُ المَرءِ على أخِیهِ بالشَّتمِ(18)
6643 . عنه صلى الله علیه و آله: إنّ أربَى الرِّبا الاستِطالَةُ فی عِرضِ المسلمِ بغَیرِ حقٍّ(19)
20 / 4
بدترین نوع ربا
6641 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بدانید که بدترین نوع ربا، ناسزا گویى در موضوع آبروى افراد است و بدترین ناسزاگویى، هجو کردن است و کسى که هجو را نقل کند، نیز یکى از ناسزاگویان است
6642 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بدترین ربا، این است که انسان در ناسزاگویى بر برادرش، پیشى گیرد
6643 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بدترین ربا، دست‌درازىِ ناحق به آبروى مسلمان است
1) الأمالی للصدوق: ص 577 ح 788 عن أبی الصباح الکنانی عن الإمام الصادق علیه السلام، بحارالأنوار: ج 77 ص 115 ح 8.
2) الأمالی للصدوق: ص 511 ح 707 عن الحسین بن یزید عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام، بحارالأنوار: ج 76 ص 330 ح 1.
3) کنز العمّال: ج 4 ص 105 ح 9760 وص 110 ح 9784 کلاهما عن أبی سعید.
4) سنن أبی داوود: ج 3 ص 244 ح 3331 عن أبی هریرة.
5) کنز العمّال: ج 4 ص 104 ح 9754 عن ابن مسعود.
6) کنز العمّال: ج 4 ص 108 ح 9772 نقلاً عن ابن جریر عن أبی هریرة.
7) کنز العمّال: ج 4 ص 108 ح 9773 نقلاً عن ابن أبی الدنیا فی ذمّ الغیبة و ابن جریر عن أبی هریرة.
8) کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 4 ص 367 ح 5762 عن حماد بن عمرو وأنس بن محمّد عن أبیه جمیعا عن الإمام الصادق عن أبیه عن جدّه عن الإمام علیّ علیهم السلام، بحارالأنوار: ج 103 ص 119 ح 22.
9) البقرة:275 و 276.
10) کنز العمّال: ج 16 ص 65 ح 43958 نقلاً عن الدیلمی عن ابن مسعود.
11) ثواب الأعمال: ص 336 ح 1 عن أبی هریرة وعبداللّه بن عبّاس، بحارالأنوار: ج 76 ص 364 ح 30.
12) النبأ:18.
13) مجمع البیان: ج 10 ص 642 عن البراء بن عازب، بحارالأنوار: ج 7 ص 89.
14) کنز العمّال: ج 11 ص 399 ح 31857 عن أبی هریرة.
15) مستدرک الوسائل: ج 13 ص 332 ح 15508 نقلاً عن القطب الراوندی فی لبّ اللباب وراجع تفسیر القرطبی: ج 3 ص 355.
16) تفسیر القمّی: ج 1 ص 93 عن هشام، بحارالأنوار: ج 103 ص 116 ح 11.
17) کنز العمّال: ج 3 ص 600 ح 8105 عن عمرو بن عثمان.
18) کنز العمّال: ج 3 ص 600 ح 8106 نقلاً عن ابن أبی الدنیا فی الصمت عن أبی نجیح.
19) کنز العمّال: ج 3 ص 600 ح 8107 عن سعید بن زید.
