21 / 1 الحَثُّ عَلَى السَّخاء
5909 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: ما جَبَلَ اللّهُ ولِیّا لَهُ إلّا عَلى السَّخاءِ(1)
5910 . عنه صلى الله علیه و آله: السَّخاءُ خُلُقُ اللّهِ الأعظَمُ.(2)
5911 . عنه صلى الله علیه و آله: السَّخِیُّ قَریبٌ مِنَ اللّهِ، قَریبٌ مِن الجَنَّةِ، قریبٌ مِن الناسِ(3)
5912 . عنه صلى الله علیه و آله لِعَدِیِّ بنِ حاتِمٍ : دُفِعَ (4) عن أبیکَ العَذابُ الشَّدیدُ، لِسَخاءِ نَفسِهِ(5)
5913 . عنه صلى الله علیه و آله: شابٌّ سَخِیٌّ حَسَنُ الخُلُقِ أحَبُّ إلى اللّهِ تعالى مِن شَیخٍ بَخیلٍ عابِدٍ سَیِّئِ الخُلُقِ(6)
5914 . عنه صلى الله علیه و آله: إنَّ السَّخاءَ شَجَرَةٌ مِن أشجارِ الجَنَّة لَها أغصانٌ مُتَدَلِّیَةٌ فی الدنیا، فمَن کانَ
سَخِیّا تَعَلَّقَ بِغُصنٍ مِن أغصانِها، فَساقَهُ ذلکَ الغُصنُ إلى الجَنَّةِ(7)
21 / 1
تشویق به بخشندگى
5909 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند، همه اولیاى خود را بر خمیره بخشندگى سرشته است
5910 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بخشندگى، بزرگ‌ترین خوى خداوند است
5911 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بخشنده، به خدا و مردم و بهشت، نزدیک است
5912 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله به عدىّ بن حاتم طایى : عذاب سخت، به خاطر سخاوت پدرت، از او دفع شد
5913 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: جوانِ سخاوتمند خوش‌اخلاق، نزد خداوند متعال، از پیرمردِ بخیلِ عابدِ بداخلاق، محبوب‌تر است
5914 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بخشندگى، یکى از درختان بهشت است که شاخه‌هاى آن در دنیا
آویزان‌اند بنا بر این، هر که بخشنده باشد، به یکى از شاخه‌هاى آن آویزان شده و آن شاخه او را به طرف بهشت مى‌کشاند
5915 . عنه صلى الله علیه و آله: تَجافَوا عن ذَنبِ السَّخِیِّ فإنَّ اللّهَ آخِذٌ بیدِهِ کُلَّما عَثَرَ(8)
5916 . عنه صلى الله علیه و آله: سادَةُ الناسِ فی الدنیا الأسخِیاءُ، وفی الآخِرَةِ الأتقِیاءُ.(9)
5917 . الاختصاص: رُوِیَ أنّ قَوما اُسارى جِیءَ بِهِم إلى رسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله فَأمَرَ أمیرَ المؤمنینَ علیه السلام بضَربِ أعناقِهِم، ثُمّ أمَرَهُ بِإفرادِ واحدٍ مِنهُم وأن لا یَقتُلَهُ، فقالَ الرجُلُ: لِمَ أفرَدْتَنی مِن أصحابی والجِنایَةُ واحِدَةٌ؟ فقالَ: إنَّ اللّهَ عز و جل أوحَى إلَیَّ أنَّکَ سَخِیُّ قَومِکَ ولا أقتُلْکَ، فقالَ الرجلُ: فإنّی أشهَدُ أن لا إلَهَ إلّا اللّهُ وأنَّکَ رسولُ اللّهِ(10)
5918 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: طعامُ السَّخِیِّ دَواءٌ(11)
21 / 2 حَدُّ السَّخاءِ
الکتاب
«وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلى عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ اَلْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً» (12)
الحدیث
5919 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: السَّخِیُّ بِما مَلَکَ وأرادَ به وَجهَ اللّهِ، وأمّا السَّخِیُّ فی مَعصیَةِ اللّهِ فَحَمّالُ
سَخَطِ اللّهِ وغَضَبِهِ، وهُو أبخَلُ الناسِ على نَفسِهِ فکَیفَ لِغَیرِهِ!(13)
5915 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از خطاى شخص بخشنده در گذرید؛ زیرا هر بار که بلغزد، خداوند دست او را مى‌گیرد
5916 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: سَرورِ مردمان در دنیا، بخشندگان‌اند و در آخرت، پرهیزگاران
5917 . الاختصاص: روایت شده که اسیرانى را نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آوردند ایشان به امیر مؤمنان دستور داد گردنشان را بزند و سپس فرمود یک نفر از آنان را جدا کند و او را نکشد آن مرد گفت: چرا مرا از دوستانم جدا کردى، در حالى که گناه همه ما یکسان است؟
پیامبر خدا فرمود: «خداوند عز و جل به من وحى فرمود که تو، سخاوتمند قوم خود هستى و تو را [به همین جهت] نکشم» .
مرد گفت: پس من نیز گواهى مى‌دهم که خدایى جز اللّه نیست و تو پیامبر خدا هستى
5918 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: غذاى بخشنده، داروست
21 / 2
مرز بخشندگى
قرآن
«و دستت را به گردنت زنجیر مکن، و بسیار [هم] گشاده‌دستى منما تا ملامت‌شده و حسرت‌زده بر جاى مانى» .
حدیث
5919 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بخشنده، کسى است که در اموال خود و براى رضاى خدا، بخشندگى
داشته باشد کسى که در راه معصیت خدا دست و دل باز باشد، خشم و ناخشنودىِ خدا را براى خود آورده است. چنین کسى، بخیل‌ترینِ مردمان نسبت به خود است؛ چه رسد به دیگران!
21 / 3 وَقتُ السَّخاءِ
5920 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ یُبغِضُ البَخِیلَ فی حَیاتِهِ، السَّخِیَّ بعد (14) وَفاتِهِ.(15)
21 / 4 أسخَى النّاسِ
5921 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: أسخَى النّاسِ مَن أدّى زَکاةَ مالِهِ(16)
21 / 3
زمان بخشیدن
5920 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند از کسى که در زمان حیات خود، خسیس باشد و بعد از مرگش [با ارث گذاشتنْ] بخشنده شود، نفرت دارد
21 / 4
بخشنده‌ترینِ مردمان
5921 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بخشنده‌ترینِ مردم، کسى است که زکات مال خود را بپردازد
1) کنز العمّال: ج 6 ص 391 ح 16204 نقلاً عن الدیلمی عن عائشة.
2) کنز العمّال: ج 6 ص 337 ح 15926 نقلاً عن ابن النجار عن ابن عبّاس.
3) مشکاة الأنوار: ص 409، بحار الأنوار: ج 73 ص 308 ح 37.
4) وفی المصدر: «إنَّ اللّه دَفَعَ» وما اثبتناه من بحار الأنوار.
5) الإختصاص: ص 253، بحار الأنوار: ج 71 ص 354 ح 16.
6) کنز العمّال: ج 6 ص 361 ح 16061 عن ابن عبّاس.
7) الأمالی للطوسی: ص 474 ح 1036 عن سعید بن مسلمة عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام، بحار الأنوار: ج 8 ص 171 ح 114.
8) کنز العمّال: ج 6 ص 392 ح 16212 نقلاً عن الخطیب عن ابن عبّاس.
9) غرر الحکم: ح 5602.
10) الاختصاص: ص 253، بحارالأنوار: ج 71 ص 354 ح 16.
11) بحار الأنوار: ج 71 ص 357 ح 22 عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام.
12) الإسراء:29.
13) بحار الأنوار: ج 71 ص 355 ح 17.
14) وفی بحار الأنوار: «عند» بدل «بعد».
15) أعلام الدین: ص 295، بحار الأنوار: ج 77 ص 173 ح 8.
16) معانی الأخبار: ص 195 ح 1 عن أبی حمزة الثمالی عن الإمام الصادق عن أبیه عن جده عن الإمام الحسین علیهم السلام، بحار الأنوار: ج 77 ص 112 ح 2.
