17 / 1 فَضْلُ الحِلْمِ
الکتاب
«إِنَّ إِبْراهِیمَ لَحَلِیمٌ أَوّاهٌ مُنِیبٌ» (1)
الحدیث
5797 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: کادَ الحَلیمُ أنْ یَکونَ نَبِیّا.(2)
5798 . عنه صلى الله علیه و آله: بُعِثْتُ للحِلْم مَرْکَزا، وللعِلْمِ مَعْدِنا، وللصَّبرِ مَسْکَنا(3)
17 / 2 ثَمراتُ الحِلْمِ
5799 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: فأمّا الحِلمُ فمِنهُ رُکوبُ الجَمیلِ، وصُحبَةُ الأبْرارِ، ورَفْعٌ مِن الضَّعَةِ، ورَفْعٌ مِن الخَساسَةِ، وتَشَهّی الخَیرِ، وتَقَرُّبُ صاحِبِه مِن مَعالی الدَّرَجاتِ، والعَفوُ، والمَهلُ، والمَعروفُ، والصَّمتُ، فهذا ما یَتَشَعّبُ للعاقلِ بحِلمِهِ(4)
17 / 1
فضیلت بردبارى
قرآن
«همانا ابراهیم، بردبار و نرم‌دل و بازگشت کننده [به سوى خدا] بود» .
حدیث
5797 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: آدم بردبار، به پیامبرى نزدیک است
5798 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: من کانون بردبارى و کان دانش و خانه شکیبایى، بر انگیخته شدم
17 / 2
ثمرات بردبارى
5799 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از بردبارى است: آراسته شدن به خوبى‌ها، همنشینى با نیکان، ارجمند شدن، عزیز گشتن، رغبت به نیکى، نزدیک شدنِ شخص به درجات عالى، گذشت، آرامش [و تأنّى] ، احسان و خاموشى این است آنچه براى خردمند، با بردبارى‌اش حاصل مى‌شود
17 / 3 الحِلمُ والعلمُ
5800 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: والّذی نَفْسی بِیَدِهِ، ما جُمِعَ شَیءٌ إلى شَیءٍ أفضَلَ مِن حِلمٍ إلى عِلمٍ(5)
5801 . عنه صلى الله علیه و آله: ما اُضیفَ شَیءٌ إلى شَیءٍ أفضَلَ مِن حِلمٍ إلى عِلمٍ.(6)
17 / 4 أحلَمُ النّاسِ
5802 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: أحلَمُ النّاسِ مَن فَرَّ مِن جُهّالِ النّاسِ(7)
17 / 5 زینَةُ الحِلمِ
5803 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: بَسْطُ الوَجْهِ زِینَةُ الحِلْمِ(8)
17 / 6
صفة من لیس بحلیم
5804 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: لَیسَ بحَلیمٍ مَن لَم یُعاشِرْ بالمَعروفِ مَن لابُدَّ لَهُ مِن مُعاشَرَتِهِ حَتّى یَجعَلَ اللّهُ لَهُ مِن ذلک مَخرَجا(9)
17 / 3
بردبارى و دانش
5800 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: سوگند به آن که جانم در دست اوست، چیزى با چیزى جمع نشد که بهتر از جمع شدن علم و بردبارى باشد
5801 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هیچ گاه چیزى به چیزى دیگر افزوده نشد که بهتر و زیبنده‌تر از افزوده شدن بردبارى به دانش باشد.
17 / 4
بردبارترینِ مردم
5802 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بردبارترینِ مردم، کسى است که از مردمان نابخرد بگریزد
17 / 5
زیور بردبارى
5803 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: گشاده‌رویى، زیور بردبارى است
17 / 6
ویژگىِ کسى که بردبار نیست
5804 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بردبار نیست آن که باکسى که چاره‌اى از معاشرت با او ندارد، به نیکى معاشرت نمى‌کند، تا این که خداوند براى او راه گریزى از معاشرت با وى فراهم آورَد
1) هود:75.
2) المناقب للکوفی: ج 1 ص 48 ح 14 عن ابن عبّاس، بحار الأنوار: ج 43 ص 70 ح 61.
3) بحار الأنوار: ج 71 ص 423 ح 61.
4) تحف العقول: ص 16.
5) الخصال: ص 5 ح 11 عن عبداللّه بن میمون عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام، بحارالأنوار: ج 2 ص 46 ح 2.
6) کنز العمّال: ج 3 ص 132 ح 5829 نقلاً عن ابن السنی عن أبی أمامة.
7) الأمالی للصدوق: ص 73 ح 41 عن یونس بن طبیان عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام، بحارالأنوار: ج 77 ص 112 ح 2.
8) جامع الأخبار: ص 337 ح 947.
9) کنز العمّال: ج 3 ص130 ح 5815 عن أبی فاطمة الأیادی.
