1 / 1
الأَنبِیاءُ
الکتاب
«أُولئِکَ اَلَّذِینَ هَدَى اَللهُ فَبِهُداهُمُ اِقْتَدِهْ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِنْ هُوَ إِلاّ ذِکْرى لِلْعالَمِینَ».(1)
«وَ جاءَ مِنْ أَقْصَا اَلْمَدِینَةِ رَجُلٌ یَسْعى قالَ یا قَوْمِ اِتَّبِعُوا اَلْمُرْسَلِینَ اِتَّبِعُوا مَنْ لا یَسْئَلُکُمْ أَجْراً وَ هُمْ مُهْتَدُونَ».(2)
«رَبَّنا آمَنّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اِتَّبَعْنَا اَلرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ اَلشّاهِدِینَ».(3)
الحدیث
5470. رسول الله صلى الله علیه و آله: مَنِ اقتَدى بِالأَنبِیاءِ، دَخَلَ مَعَهُمُ الجَنَّةَ.(4)
5471. عنه صلى الله علیه و آله: ما مِن نَبِیٍّ بَعَثَهُ اللهُ فی اُمَّةٍ قَبلی إلّا کانَ لَهُ مِن اُمَّتِهِ حَوارِیّونَ وأصحابٌ یَأخُذونَ بِسُنَّتِهِ ویَقتَدونَ بِأَمرِهِ، ثُمَّ إنَّها(5) تَخلُفُ مِن بَعدِهِم خُلوفٌ(6) یَقولونَ ما لا یَفعَلونَ ویَفعَلونَ ما لا یُؤمَرونَ.(7)
1 / 1
پیامبران
قرآن
«اینان کسانى هستند که خدا هدایتشان کرده است پس به هدایت آنان اقتدا کن. بگو: من از شما هیچ مزدى بر این [رسالت] نمى‌طلبم. این [قرآن] جز تذکّرى براى جهانیان نیست».
«و [در این میان] مردى از دورترین جاىِ شهر دوان دوان آمد، [و] گفت: اى مردم! از این فرستادگان پیروى کنید. از کسانى که پاداشى از شما نمى‌خواهند و خود [نیز] بر راه راست قرار دارند، پیروى کنید».
«پروردگارا! به آنچه نازل کردى، گرویدیم و فرستاده [ات] را پیروى کردیم پس ما را در زمره گواهان بنویس».
حدیث
5470. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر که به پیامبران اقتدا کند، همراه آنان به بهشت مى‌رود.
5471. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند، هیچ پیامبرى را پیش از من در میان امّتى برنینگیخت، مگر این که در میان آن‌امّت، مریدان و یارانى داشت که به روش‌او رفتار مى‌کردند و فرمان
او را به کار مى‌بستند؛ ولى پس از آنها کسانى جانشینشان مى‌شوند که خود به آنچه مى‌گویند، عمل نمى‌کنند، و کارهایى را انجام مى‌دهند که به آن، امر نشده‌اند
1 / 2
إبراهیمُ
الکتاب
«قَدْ کانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْراهِیمَ وَ اَلَّذِینَ مَعَهُ إِذْ قالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنّا بُرَآؤُا مِنْکُمْ وَ مِمّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللهِ».(8)
«وَ مَنْ أَحْسَنُ دِیناً مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ وَ اِتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً وَ اِتَّخَذَ اَللهُ إِبْراهِیمَ خَلِیلاً».(9)
الحدیث
5472. رسول الله صلى الله علیه و آله: إنّ اللهَ عز و جل بَعَثَ خَلِیلَهُ بالحَنِیفِیَّةِ وأمَرَهُ بأخذِ الشارِبِ، وقَصِّ الأظفارِ، ونَتْفِ الإبطِ، وحَلْقِ العانَةِ، والخِتانِ.(10)
1 / 2
ابراهیم
قرآن
«قطعاً براى شما در [پیروى از] ابراهیم و کسانى که با اویند، سرمشقى نیکوست: آن گاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و از آنچه به جاى خدا مى‌پرستید، بیزاریم».
«و دینِ چه کسى بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کرده و نیکوکار است و از آیین ابراهیم حق‌گرا پیروى نموده است؟ و خدا ابراهیم را دوست گرفت».
حدیث
5472. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند عز و جل دوست خویش (ابراهیم) را با آیین حنیف فرستاد و او را به گرفتن شارب و کوتاه کردن ناخن‌ها و کندن موى زیر بغل و تراشیدن موى زهار و ختنه فرمان داد
1 / 3
خاتَمُ الأنبِیاء
الکتاب
«لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اَللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اَللهَ وَ اَلْیَوْمَ اَلْآخِرَ وَ ذَکَرَ اَللهَ کَثِیراً».(11)
الحدیث
5473. رسول الله صلى الله علیه و آله: خَمسٌ لا أدَعُهُنَّ حتّى المَماتِ: الأکلُ على الحَضِیضِ مَع العَبیدِ، ورُکُوبِی الحِمارَ مُوکَفا، وحَلبُ العَنزِ بِیَدِی، ولُبسُ الصُّوفِ، والتَّسلیمُ على الصِّبیانِ؛ لِتکونَ سُنَّةً مِن بَعدی.(12)
1 / 4
الإمام علیّ
5474. رسول الله صلى الله علیه و آله: یا أیُّهَا النّاسُ! اتَّبِعوا هُدَى اللهِ تَهتَدوا وتُرشَدوا، وهُوَ هُدایَ، وهُدایَ هُدى عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ، فَمَنِ اتَّبَعَ هُداهُ فی حَیاتی وبَعدَ مَوتی فَقَدِ اتَّبَعَ هُدایَ، ومَنِ اتَّبَعَ هُدایَ فَقَدِ اتَّبَعَ هُدَى اللهِ، ومَنِ اتَّبَعَ هُدَى اللهِ «فَلا یَضِلُّ وَ لا یَشْقى»(13) (14)
1 / 3
خاتم پیامبران
قرآن
«قطعاً براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نیکوست: براى آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد مى‌کند».
حدیث
5473. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: پنج چیز است که تا زنده‌ام، آنها را ترک نمى‌کنم: غذا خوردن روى زمین با بردگان، سوار شدن بر الاغ برهنه، دوشیدن بز با دست خودم، پوشیدن پشمینه و سلام کردن به کودکان، تا این که بعد از من سنّت باشند
1 / 4
امام على
5474. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هان، اى مردم! از هدایت خدا پیروى کنید تا ره‌یافته شوید و به راه راست بروید و [بدانید که] هدایت او، هدایت من است و هدایت من، هدایت على بن ابى طالب است پس هر کس در زمان حیات من و پس از مرگم، از هدایت او پیروى کند، در واقع، از هدایت من پیروى کرده است، و هر کس از هدایت من پیروى کند، هر آینه از هدایت خدا پیروى کرده است، و هر کس از هدایت خدا پیروى کند، «نه گم‌راه مى‌شود و نه تیره‌بخت مى‌گردد».
1 / 5
أهلُ البَیتِ
5475. صحیح مسلم عن زید بن أرقم: قامَ رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله یَوما فینا خَطیبا بِماءٍ یُدعى خُمّا؛ بَینَ مَکَّةَ وَالمَدینَةِ، فَحَمِدَ اللهَ وأثنى عَلَیهِ ووَعَظَ وذَکَّرَ، ثُمَّ قالَ:
أمّا بَعدُ، ألا أیُّهَا النّاسُ! فَإِنَّما أنَا بَشَرٌ یوشِکَ أن یَأتِیَ رَسولُ رَبّی فَاُجیبَ وأنَا تارِکٌ فیکُم ثَقَلَینِ(15) : أوَّلُهُما کِتابُ اللهِ فیهِ الهُدى وَالنّورُ، فَخُذوا بِکِتابِ اللهِ وَاستَمسِکوا بِهِ.
فَحَثَّ عَلى کِتابِ اللهِ ورَغَّبَ فیهِ، ثُمَّ قالَ:
وأهلُ بَیتی، اُذَکِّرُکُمُ اللهَ فی أهلِ بَیتی، اُذَکِّرُکُمُ اللهَ فی أهلِ بَیتی، اُذَکِّرُکُمُ اللهَ‌فی أهلِ بَیتی.(16)
5476. رسول الله صلى الله علیه و آله: مَن سَرَّهُ أن یَحیا حَیاتی ویَموتَ مَماتی، ویَسکُنَ جَنَّةَ عَدنٍ‌غَرَسَها(17) رَبّی، فَلیُوالِ عَلِیّا مِن بَعدی، وَلیُوالِ وَلِیَّهُ، وَلیَقتَدِ بِالأَئِمَّةِ مِن بَعدی؛ فَإِنَّهُم عِترَتی، خُلِقوا مِن طینَتی، رُزِقوا فَهما وعِلما، ووَیلٌ لِلمُکَذِّبینَ بِفَضلِهِم مِن اُمَّتِی، القاطِعینَ(18) فیهِم صِلَتی، لا أنالَهُمُ اللهُ شَفاعَتی.(19)
5477. عنه صلى الله علیه و آله فی بَیانِ مَنزِلَةِ الأَئِمَّةِ علیهم السلام : هُم أبوابُ العِلمِ فی اُمَّتی، مَن تَبِعَهُم نَجامِنَ النّارِ، ومَنِ اقتَدى بِهِم هُدِیَ إلى صِراطٍ مُستَقیمٍ، لَم یَهَبِ اللهُ عز و جلمَحَبَّتَهُم لِعَبدٍ إلّا أدخَلَهُ اللهُ الجَنَّةَ.(20)
1 / 5
اهل بیت
5475. صحیح مسلم به نقل از زید بن ارقم : روزى، پیامبر خدا در آبگاهى به نام «خُم» در راه میان مکّه و مدینه، براى ما به خطبه ایستاد و حمد و ثناى خداوند را به جاى آورد و پند و اندرز داد و آن گاه فرمود: «و اینک اى مردم بدانید که من هم یک بشرم و زود است که پیکِ [مرگ، از سوى] پروردگارم بیاید و دعوتش را اجابت کنم من در میان شما، دو چیز گران‌بها(21) بر جاى مى‌گذارم: نخستینِ آن دو، کتاب خداست که در آن، هدایت و نور است پس کتاب خدا را بگیرید و بدان چنگ زنید»
پیامبر صلى الله علیه و آله به کتاب خدا ترغیب و تشویق کرد سپس فرمود: «و [دوم،] اهل بیتِ من خدا را درباره اهل بیتم به شما یادآورى مى‌کنم، خدا را درباره اهل بیتم به شما یادآورى مى‌کنم، خدا را درباره اهل بیتم به شما یادآورى مى‌کنم»
5476. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر که خوش دارد چون من زندگى کند و چون من بمیرد و در باغ بهشتى که پروردگارم [درختانِ] آن را کاشته است، سکنا گزیند، باید پس از من، ولایت على را بپذیرد، و دوست او را دوست بدارد، و به امامانِ پس از من اقتدا کند؛ زیرا آنان خانواده من‌اند، از سرشت من آفریده شده‌اند، و از فهم و دانشْ برخوردارند واى بر آن عدّه از امّتم که فضیلت آنان را انکار کنند و حرمتِ خویشاوندىِ من با آنان را پاس ندارند خداوند، شفاعت مرا شامل حال آنها نکناد!
5477. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در بیان منزلت ائمّه علیهم السلام : آنان، دروازه‌هاى دانش در میان امّت من هستند هر کس که از آنان پیروى کند، از آتشْ نجات مى‌یابد، و هر کس به آنان اقتدا کند، به راه راستْ هدایت مى‌شود. خداوند عز و جل محبّت آنان را به هیچ بنده‌اى ارزانى نداشته است، مگر آن که او را به بهشت مى‌برَد
1 / 6
المَلائِکَة
الکتاب
«إِنَّ اَللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى اَلنَّبِیِّ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً».(22)
الحدیث
5478. الإمام الصادق علیه السلام: اُتِیَ رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله فَقیلَ: إنَّ سَعدَ بنَ مُعاذٍ قَد ماتَ فَقامَ رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله وقامَ أصحابُهُ فَحُمِلَ، فَأَمَرَ فَغُسِلَ عَلى عِضادَةِ البابِ(23)، فَلَمّا أن‌حُنِّطَ و کُفِّنَ و حُمِلَ عَلى سَریرِهِ تَبِعَهُ رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله، ثُمَّ کانَ یَأخُذُ یَمنَةَ السَّریرِ مَرَّةً ویَسرَةَ السَّریرِ مَرَّةً، حَتَّى انتَهى بِهِ إلَى القَبرِ، فَنَزَلَ بِهِ رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله حَتّى لَحَدَهُ و سَوّى عَلَیهِ اللَّبِنَ، وجَعَلَ یَقولُ: ناوِلنی حَجَرا، ناوِلنی تُرابا رَطبا؛ یَسُدُّ بِهِ ما بَینَ اللَّبِنِ، فَلَمّا أن فَرَغَ وحَثَا التُّرابَ عَلَیهِ وسَوّى قَبرَهُ، قالَ رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله:
إنّی لَأَعلَمُ أنَّهُ سَیَبلى و یَصِلُ إلَیهِ البِلى، ولکِنَّ اللهَ تَعالى یُحِبُّ عَبدا إذا عَمِلَ عَمَلاً فَأَحکَمَهُ.
فَلَمّا أن سَوَّى التُّربَةَ عَلَیهِ، قالَت اُمُّ سَعدٍ مِن جانِبٍ: هَنیئا لَکَ الجَنَّةُ!
فَقالَ رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله: یا اُمَّ سَعدٍ، مَه! لا تَجزِمی عَلى رَبِّکِ، فَإِنَّ سَعدا قَد أصابَتهُ
ضَمَّةٌ.
قالَ: و رَجَعَ رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله و رَجَعَ النّاسُ، فَقالوا: یا رَسولَ اللهِ، لَقَدرَأَیناکَ صَنَعتَ عَلى سَعدٍ ما لَم تَصنَعهُ عَلى أحَدٍ؛ إنَّکَ تَبِعتَ جَنازَتَهُ بِلا رِداءٍو لا حِذاءٍ!
فَقالَ صلى الله علیه و آله: إنَّ المَلائِکَةَ کانَت بِلا حِذاءٍ و لا رِداءٍ فَتَأَسَّیتُ بِها(24).
قالوا: و کُنتَ تَأخُذُ یَمنَةَ السَّریرِ مَرَّةً و یَسرَةَ السَّریرِ مَرَّةً!
قالَ: کانَت یَدی فی یَدِ جَبرَئیلَ آخُذُ حَیثُ ما أخَذَ.
فَقالوا: أمَرتَ بِغُسلِهِ و صَلَّیتَ عَلى جَنازَتِهِ و لَحَدتَهُ، ثُمَّ قُلتَ: إنَّ سَعداأصابَتهُ ضَمَّةٌ!
قالَ: فَقالَ صلى الله علیه و آله: نَعَم، إنَّهُ کانَ فی خُلُقِهِ مَعَ أهلِهِ سوءٌ.(25)
1 / 6
فرشتگان
قرآن
«خدا و فرشتگانش بر پیامبر، درود مى‌فرستند. اى کسانى که ایمان آورده‌اید! [شما نیز] بر او درود فرستید و [به فرمانش،] به‌خوبى گردن نهید».
حدیث
5478. امام صادق علیه السلام: براى پیامبر صلى الله علیه و آله خبر آوردند که سعد بن مُعاذ، در گذشت. پیامبر خدا و اصحابش برخاستند [و به خانه سعد رفتند]. جنازه سعد برداشته شد. پیامبر صلى الله علیه و آله دستور داد او را بر روى لنگه در، غسل دادند و چون او را حنوط و کفن کردند و در تابوتش نهادند و به راه افتادند، پیامبر خدا نیز در پى آن، حرکت کرد و گاه سمت راست تابوت و گاهى سمت چپ آن را مى‌گرفت تا به قبرش رساندند.
پیامبر خدا، جنازه سعد را پایین نهاد و او را در گورش گذاشت و اطراف لَحَد را با خشت، محکم کرد و در این هنگام مى‌فرمود: «یک سنگ به من بده… کمى گِل به من بده» و با آنها فاصله میان خشت‌ها را [با ظرافت] مى‌گرفت.
کار که تمام شد و پیامبر صلى الله علیه و آله بر روى قبر، خاک ریخت و آن را هموار کرد، فرمود: «من مى‌دانم که او به زودى مى‌پوسد و پوسیدگى به سراغش مى‌آید؛ امّا خداوند متعال، بنده‌اى را دوست دارد که هر گاه کارى را انجام مى‌دهد، محکم‌کارى کند».
چون پیامبر صلى الله علیه و آله خاکش را هموار کرد، مادر سعد از گوشه‌اى صدا زد: بهشت، گوارایت باد!
پیامبر خدا فرمود: «آرام باش، اى اُمّ سعد! از طرف پروردگارت، چنین با قاطعیت سخن مگوى سعد، همین حالا دچار فشار [قبر] شد».
پیامبر صلى الله علیه و آله باز گشت و مردم نیز بر گشتند. گفتند: اى پیامبر خدا! ما شاهد بودیم که شما با سعد، چنان عمل کردید که با هیچ کس نکرده‌اید: [یعنى] بدون عبا و با پاى برهنه، دنبال جنازه‌اش حرکت کردید!
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «فرشتگان، پابرهنه و بدون عبا بودند. من هم به آنها تأسّى کردم».
گفتند: گاه، سمت راست تابوت را مى‌گرفتید و زمانى، سمت چپ آن را!
فرمود: «دستم در دست جبرئیل بود و هر جا را که او مى‌گرفت، من هم مى‌گرفتم».
گفتند: دستور فرمودى و او را غسل دادند، و بر جنازه‌اش نماز خواندى و خودت او را در گور نهادى؛ ولى سپس فرمودى که: «سعد، دچار فشار [قبر] شد».
فرمود: «آرى؛ [زیرا] او با خانواده‌اش کمى بداخلاق بود».
1 / 7
العُلَماء
5479. رسول الله صلى الله علیه و آله: اِتَّبِعُوا العُلَماءَ؛ فَإِنَّهُم سُرُجُ الدُّنیا ومَصابیحُ الآخِرَةِ.(26)
5480. عنه صلى الله علیه و آله فِی التَّرغیبِ إلى طَلَبِ العِلمِ : یَرفَعُ اللهُ بِهِ أقواما یَجعَلُهُم فِیالخَیرِ أئِمَّةً یُقتَدى بِهِم، تُرمَقُ(27) أعمالُهُم، وتُقتَبَسُ آثارُهُم، وتَرغَبُ المَلائِکَةُ فی خُلَّتِهِم، یَمسَحونَهُم فی صَلاتِهِم بِأَجنِحَتِهِم.(28)
1 / 7
دانشمندان
5479. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از عالمان [صالح،] پیروى کنید؛ چرا که چراغ‌هاى دنیا و روشنایى‌هاى آخرت‌اند
5480. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در تشویق به طلب علم : خداوند به سبب آن (دانش)، اقوامى را بلندمرتبه مى‌گردانَد و آنان را در خوبى‌ها پیشوایانى قرار مى‌دهد که سرمشق دیگران مى‌شوند، و کارهایشان مورد توجّه دیگران قرار مى‌گیرد و از رفتارهایشان اقتباس مى‌شود. فرشتگان نیز به دوستى با آنان علاقه‌مند مى‌شوند و در هنگام نمازشان، بال‌هاى خود را بر سر آنها مى‌کشند
1 / 8
أهلُ الإِیمانِ
الکتاب
«وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ اِتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ کُلُّ اِمْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهِینٌ».(29)
الحدیث
5481. رسول الله صلى الله علیه و آله: یَرفَعُ اللهُ بِهذَا القُرآنِ وَالعِلمِ بِتَأویلِهِ وبِمُوالاتِنا أهلَ البَیتِ وَالتَّبَرّیمِن أعدائِنا أقواما، فَیَجعَلُهُم فِی الخَیرِ قادَةً؛ تُقَصُّ آثارُهُم، وتُرمَقُ أعمالُهُم، ویُقتَدى بِفِعالِهِم.(30)
1 / 8
مؤمنان
قرآن
«و کسانى که گرویده‌اند و فرزندانشان نیز آنها را در ایمانْ پیروى کرده‌اند، فرزندانشان را به آنان ملحق خواهیم کرد و چیزى از کار [ها] شان را نمى‌کاهیم. هر کسى، در گرو عملکرد خویش است».
حدیث
5481. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند، مردمانى را به واسطه [ایمانشان به] این قرآن و دانش تأویل آن و به سبب دوستى و پیروى [شان] از ما خاندان و بیزارى از دشمنانمان، بلندى مى‌بخشد و آنها را در خوبى‌ها پیشوا مى‌گرداند، به طورى که دیگران از آنها پیروى مى‌کنند و چشم به کارهاى آنان مى‌دوزند و از رفتارشان الگو مى‌گیرند
1) الأنعام: 90.
2) یس: 20 و 21.
3) آل عمران: 53.
4) جامع الأخبار: ص 151 ح 340 عن الإمام علیّ علیه السلام، بحارالأنوار: ج 76 ص 138 ح 49.
5) الضمیر فی «إنّها» هو ضمیر الشأن.
6) الخَلف بالتحریک والسکون: کلّ ما یجیء بعد من مضى، إلّا أنّه بالتحریک فی الخیر وبالتسکین فی الشَّرّ؛ یقال: خَلَف صدق، وخَلْف سوء ومعناهما جمیعا القَرن من الناس (النهایة: ج 2 ص 65 «خلف») وهی هنا جمع خَلْف بالسکون.
7) صحیح مسلم: ج 1 ص 70 ح 80 عن عبدالله بن مسعود.
8) الممتحنة: 4.
9) النساء: 125.
10) تفسیر العیّاشی: ج 1 ص 388 ح 145 عن طلحة بن زید عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام، بحار الأنوار: ج 76 ص 68 ح 5.
11) الأحزاب: 21.
12) الخصال: ص 271 ح 12 عن الحسین بن مصعب عن الإمام الصادق عن أبیه عن جدّه عن الإمام الحسین علیهم السلام، بحارالأنوار: ج 16 ص 219 ح 11.
13) طه: 123.
14) تأویل الآیات الظاهرة: ج 1 ص 320 ح 19 عن عیسى بن داوود النجّار عن الإمام الکاظم عن أبیه علیهماالسلام، بحارالأنوار: ج 24 ص 149 ح 30.
15) قال ابن الأثیر: سمّاهما «ثَقَلَین» لأنّ الأخذ بهما والعمل بهما ثقیل، ویقال لکلّ خطیر نفیس: ثَقَل، فسمّاهما ثَقَلین إعظاما لقدرهما وتفخیما لشأنهما (النهایة: ج 1 ص 216 «ثقل»).
16) صحیح مسلم: ج 4 ص 1873 ح 36؛ العمدة: ص 69 ح 84.
17) فی کنز العمّال: ج 12 ص 103 ح 34198 «التی غَرَسَها».
18) فی المصدر: «للقاطعین»، والتصویب من تاریخ دمشق وکنز العمّال.
19) حلیة الأولیاء: ج 1 ص 86 عن ابن عبّاس.
20) الأمالی للصدوق: ص 74 ح 42 عن جابر بن عبدالله، بحارالأنوار: ج 38 ص 92 ح 6.
21) ابن اثیر درباره نامیده شدن کتاب خدا و عترت به «ثقلین»، گفته است: دلیلش این است که گرفتن آن دو و عمل به آنها، سنگین است. و به هر چیز خطیر و ارزشمند، «ثَقَل» گفته مى‌شود پس پیامبر صلى الله علیه و آله آن دو را براى بزرگداشت منزلت آنها و سترگ و عالى داشتن جایگاهشان، ثقلین نامیده است (النهایة: ج 1 ص 216).
22) الأحزاب: 56.
23) فی الأمالی للطوسی: ص 427 ح 955 وروضة الواعظین: ص 413 وبحار الأنوار: «و هو قائم على عضادة الباب»، و کأنّها سقطت من المصدر وعضادتا الباب: الخشبتان المنصوبتان عن یمین الداخل منه و شماله (لسان العرب: ج 3 ص 294 «عضد»).
24) فی المصدر: «بهما»، والتصویب من المصادر الاُخرى.
25) علل الشرائع: ص310 ح4 عن عبدالله بن سنان، بحارالأنوار: ج 6 ص 220 ح 14.
26) الفردوس: ج 1 ص 71 ح 209 عن أنس.
27) رَمَقتُه ببصری ورامقتُه: إذا أتبعتَه بصرَک تتعهّده، وتنظر إلیه وترْقُبه. ورمَّق ترمیقا: أدام النظر (تاج العروس: ج13 ص 177 «رمق») والظاهر أنّ المراد من «تُرمق أعمالهم» : أی یُنظر إلیها ویُکتسب منها، فیَجعل الناس أعمالهم على طریقتهم.
28) الخصال: ص 522 ح 12 عن الإمام علیّ علیه السلام، بحارالأنوار: ج 1 ص 166 ح 7.
29) الطور: 21.
30) التفسیر المنسوب إلى الإمام العسکری علیه السلام: ص 16 ح 2، بحارالأنوار: ج 92 ص 183 ح 18.
