4 / 1
عَلاماتُ الأَخیارِ
4633.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ تَعالى إذا أرادَ بِقَومٍ بَقاءً أو نَماءً رَزَقَهُمُ السَّماحَةَ وَالعَفافَ ، وإذا أرادَ بِقَومٍ اِقتِطاعا فَتَحَ عَلَیهِم بابَ خِیانَةٍ . (1)
4634.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا بَعَثَ إلَیهِ مَلَکا مِن خُزّانِ الجَنَّةِ فَمَسَحَ صَدرَهُ ، ویُسَخِّی نَفسَهُ بِالزَّکاةِ . (2)
4635.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا فَتَحَ لَهُ قُفلَ قَلبِهِ ، وجَعَلَ فیهِ الیَقینَ وَالصِّدقَ ، وجَعَلَ قَلبَهُ واعِیا لِما سَلَکَ فیهِ ، وجَعَلَ قَلبَهُ سَلیما ، ولِسانَهُ صادِقا ، وخَلیقَتَهُ مُستَقیمَةً ، وجَعَلَ اُذُنَهُ سَمیعَةً وعَینَهُ بَصیرَةً . (3)
4636.سنن الترمذی عن أنس : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیراً اِستَعمَلَهُ . فَقیلَ : کَیفَ یَستَعمِلُهُ یا رَسولَ اللّه ِ قالَ : یُوَفِّقُهُ لِعَمَلٍ صالِحٍ قَبلَ المَوتِ . (4)
4 / 1
نشانه هاى اهل خیر
4633.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه درباره قومى اراده بقا یا رشد کند، به آنان بخشندگى و پاک دامنى عطا مى کند و هر گاه بخواهد قومى را نابود کند، درِ خیانت را بر آنان مى گشاید .
4634.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه خیر بنده اى را بخواهد، فرشته اى را از مأموران بهشتى به سوى او مى فرستد. او هم بر سینه اش دست مى کشد و دل وى را بر پرداخت زکات، بخشنده مى سازد.
4635.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه خیر بنده اى را بخواهد، قفل دلش را مى گشاید و در آن، یقین و راستى قرار مى دهد و دلش را نسبت به راهى که مى پوید، آگاه مى سازد و دلش را سالم، زبانش را راستگو، اخلاقش را درست، گوشش را شنوا، و چشمش را بینا مى سازد.
4636.سنن الترمذى – به نقل از اَنَس -: پیامبر خدا فرمود: «خداوند، هر گاه خیر بنده اى را بخواهد، او را به کار مى گیرد». گفتند:اى پیامبر خدا! چگونه او را به کار مى گیرد؟ فرمود: «پیش از آن که بمیرد، او را به کارى شایسته موفّق مى دارد» .
4637.مسند ابن حنبل عن عمرو بن الحمق الخزاعی : أنَّهُ سَمِعَ النَّبِیَّ صلى الله علیه و آله یَقولُ : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیراً اِستَعمَلَهُ . قیلَ : ومَا استَعمَلَهُ؟ قالَ : یُفتَحُ لَهُ عَمَلٌ صالِحٌ بَینَ یَدَی مَوتِهِ حَتّى یَرضى عَنهُ مَن حَولَهُ . (5)
4638.المعجم الکبیر عن أبی اُمامة : سَمِعتُ رَسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا طَهَّرَهُ قَبلَ مَوتِهِ . قالوا : یا رَسولَ اللّه ِ ، وما طَهورُ العَبدِ؟ قالَ : عَمَلٌ صالِحٌ یُلهِمُهُ إیّاهُ حَتّى یَقبِضَهُ عَلَیهِ . (6)
4639.الإمام علیّ علیه السلام – فی ذکرِ حَدیثِ مِعراج النَّبیّ صلى الله علیه و: قالَ اللّه ُ تَعالى . . . : یا أحمَدُ ، إنَّ أهلَ الخَیرِ وأهلَ الآخِرَةِ رَقیقَةٌ وُجوهُهُم ، کَثیرٌ حَیاؤُهُم ، قَلیلٌ حُمقُهُم ، کَثیرٌ نَفعُهُم ، قَلیلٌ مَکرُهُم ، النّاسُ مِنهُم فی راحَةٍ ، أنفُسُهُم مِنهُم فی تَعَبٍ ، کَلامُهُم مَوزونٌ ، مُحاسِبینَ لِأَنفُسِهِم مُتَعَیِّبینَ لَها . (7)
4640.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : سِتُّ خِصالٍ مِنَ الخَیرِ : جِهادُ أعداءِ اللّه ِ بِالسَّیفِ ، وَالصَّومُ فی یَومِ الصَّیفِ ، وحُسنُ الصَّبرِ عِندَ المُصیبَةِ ، وتَرکُ المِراءِ وأنتَ مُحِقٌّ ، وتَبکیرُ الصَّلاةِ فی یَومِ الغَیمِ ، وحُسنُ الوُضوءِ فی أیّامِ الشِّتاءِ . (8)
4641.عنه صلى الله علیه و آله : سِتُّ خِصالٍ مِنَ الخَیرِ : جِهادُ أعداءِ اللّه ِ بِالسَّیفِ ، وَالصَّومُ فی یَومِ الصَّیفِ ، وحُسنُ الصَّبرِ عِندَ المُصیبَةِ ، وتَرکُ المِراءِ ، وَالإِنفاقُ فِی الخَفاءِ ، وَالمُحاباةُ فِی اللّه ِ . (9)
4637.مسند ابن حنبل – از عمرو بن حَمِق خُزاعى -: شنیدم پیامبر خدا مى فرمود: «خداوند، هر گاه براى بنده اى نیکى را اراده کند، او را به کار مى گیرد». گفته شد: به کار گرفتن او چیست؟ فرمود: «در آستانه مرگ، راهى براى کارى شایسته به رویش گشوده مى شود تا آنان که پیرامون اویند، از او خرسند شوند» .
4638.المعجم الکبیر – به نقل از ابو اُمامه -: شنیدم که پیامبر خدا فرمود: «خداوند، هر گاه خیر بنده اى را بخواهد، او را پیش از مرگ ، پاک مى کند» . گفتند: اى پیامبر خدا! پاک کننده بنده چیست؟ فرمود: «کارى شایسته است که خداوند بر دلش مى اندازد تا [در پایان عمر ،]با عمل نیکو جان دهد» .
4639.امام على علیه السلام – در حدیث معراج پیامبر صلى الله علیه و آله -: خداوند متعال فرمود: «…اى احمد! اهل نیکى و اهل آخرت، چهره هایى لطیف دارند؛ بسیار باحیایند؛ نابخردى شان اندک، سودشان بسیار، و نیرنگشان کم است؛ مردم از دست آنان آسوده اند و جان آنان از مردم، در رنج است؛ سخنشان متین و بر معیار است؛ و به حساب خود مى رسند و خود را [از این جهت ،] به زحمت (10) مى اندازند» .
4640.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : شش خصلت، از نیکى است: جهاد مسلّحانه با دشمنان خدا؛ روزه گرفتن در روز تابستان؛ شکیبایىِ شایسته بر مصیبت؛ ترک جدال، هر چند که بر حق باشى؛ [اوّل وقت]نماز خواندن در روز ابرآلود؛ و وضوى خوب گرفتن در روزهاى زمستان.
4641.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : شش خصلت، از نیکى است: جهاد مسلّحانه با دشمنان خدا، روزه گرفتن در روز تابستان، شکیبایىِ شایسته بر مصیبت، ترک جدال، انفاق پنهانى ، و دوستى با دیگرى به خاطر خداوند .
4642.عنه صلى الله علیه و آله – لِمُعاذِ بنِ جَبَلٍ -: ألا أدُلُّکَ عَلى أبوابِ الخَیرِ؟ الصَّومُ جُنَّةٌ ، وَالصَّدَقَةُ تُطفِئُ الخَطیئَةَ کَما یُطفِئُ الماءُ النّارَ ، وصَلاةُ الرَّجُلِ مِن جَوفِ اللَّیلِ . ثُمَّ تَلا : «تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَ طَمَعًا وَ مِمَّا رَزَقْنَهُمْ یُنفِقُونَ – فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِىَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاءً بِمَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ» (11) . (12)
4643.عنه صلى الله علیه و آله : مَن یُرِدِ اللّه ُ بِهِ خَیرا یُصِب مِنهُ . (13)
4644.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا عاتَبَهُ فی مَنامِهِ . (14)
4645.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا صَیَّرَ حَوائِجَ النّاسِ إلَیهِ . (15)
4646.عنه صلى الله علیه و آله – لِبُرَیدَةَ -: ألا اُعَلِّمُکَ کَلِماتٍ مَن أرادَ اللّه ُ بِهِ خَیرا عَلَّمَهُ إیّاهُنَّ ثُمَّ لَم یُنسِهِ إیّاهُنَّ أبَدا؟ قُل : اللّهُمَّ إنّی ضَعیفٌ فَقَوِّ فی رِضاکَ ضَعفی ، وخُذ إلَى الخَیرِ بِناصِیَتی ، وَاجعَلِ الإِسلامَ مُنتَهى رِضائی ، اللّهُمَّ إنّی ضَعیفٌ فَقَوِّنی ، وإنّی ذَلیلٌ فَأَعِزَّنی ، وفَقیرٌ فَارزُقنی . (16)
4647.مسند ابن حنبل عن عبداللّه بن مغفل: إنَّ رَجُلاً لَقِیَ امرَأَةً کانَت بَغِیّاً فِی الجاهِلِیَّةِ فَجَعَلَ یُلاعِبُها حَتّى بَسَطَ یَدَهُ إلَیها فَقالَتِ المَرأَةُ : مَه! فَإِنَّ اللّه َ عز و جل قَد ذَهَبَ بِالشِّرکِ و… فَوَلَّى الرَّجُلُ ، فَأَصابَ وَجهَهُ الحائِطُ فَشَجَّهُ ، ثُمَّ أتَى النَّبِیَ صلى الله علیه و آله فَأَخبَرَهُ . فَقالَ : أنتَ عَبدٌ أرادَ اللّه ُ بِکَ خَیراً . إذا أرادَ اللّه ُ عز و جل بِعَبدٍ خَیراً عَجَّلَ لَهُ عُقوبَةَ ذَنبِهِ ، وإذا أرادَ بِعَبدٍ شَرّاً أمسَکَ عَلَیهِ بِذَنبِهِ حَتّى یُوَفِّیَ بِهِ یَومَ القِیامَةِ کَأَنَّهُ عَیرٌ . (17)
4642.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – خطاب به معاذ بن جبل -: «آیا تو را به درهاى نیکى راه نمایى کنم؟ روزه، سپر است؛ صدقه، گناه را خاموش مى کند، آن گونه که آب، آتش را؛ نماز خواندن شخص در دل شب» . سپس پیامبر خدا این آیات را تلاوت فرمود: «پهلوهایشان از بسترها جدا شود (و به نیایش شبانه بر خیزند و) پروردگارشان را با بیم و امید بخوانند و از آن چه روزى شان کرده ایم ببخشند . آرى هیچ کس نمى داند چه پاداش هاى مهمّى که مایه روشنى چشم هاست ، براى آنان نهفته است . این ، پاداش کارهایى است که انجام مى دادند» .
4643.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند درباره هر کس اراده خیر کند، او را گرفتار مى سازد. (18)
4644.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه خیر بنده اى را بخواهد، او را در خوابش مورد سرزنش قرار مى دهد .
4645.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه براى بنده اى خیر بخواهد، نیازهاى مردم را به سوى او مى گرداند (او را مرجع تأمین نیازهاى مردم مى نماید).
4646.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – خطاب به بُرَیده -: آیا کلماتى به تو بیاموزم که اگر خداوند، خیر بنده اى را بخواهد، آنها را به او مى آموزد و سپس هرگز آنها را از یادش نمى برد؟ بگو: «خدایا! ناتوانم؛ ناتوانىِ مرا در مسیر رضاى خود، به قوّت برسان، مهار مرا بگیر و به سوى نیکى بکش و اسلام را نهایت خرسندىِ من قرار بده . خدایا! ناتوانم، پس توانم ببخش؛ خوارم، پس عزیزم کن؛ و تهى دستم، پس روزى ام ده» .
4647.مسند ابن حنبل – به نقل از عبد اللّه بن مغفل -: مردى به زنى برخورد که در جاهلیّت، بدکاره بود . با او به شوخى پرداخت، تا آن که دستش را به طرف او گشود. آن زن گفت: دست بردار، که خداى متعال شرک را از میان بُرده و…! آن مرد روى برگرداند، که صورتش به دیوار خورد و شکافته شد. او نزد پیامبر خدا آمد و ایشان را [از ماجرا]خبر داد . پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «تو بنده اى هستى که خداوند، خیر تو را خواسته است. خداوند، هر گاه بخواهد به بنده اى نیکى کند، کیفر گناهش را زود مى دهد و هر گاه براى بنده اى بدى بخواهد، گناهش را بر او نگاه مى دارد، تا آن که روز قیامت، وى را با گناهى انبوه (19) دریابد».
4648.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدِهِ الخَیرَ عَجَّلَ لَهُ العُقوبَةَ فِی الدُّنیا ، وإذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدِهِ الشَّرَّ أمسَکَ عَنهُ بِذَنبِهِ حَتّى یُوافِیَ بِهِ یَومَ القِیامَةِ . (20)
4649.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا ألهاهُ عَن مَحاسِنِهِ ، وجَعَلَ مَساوِئَهُ بَینَ عَینَیهِ ، وکَرَّهَهُ مُجالَسَةَ المُعرِضینَ عَن ذِکرِ اللّه ِ تَعالى . (21)
4650.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا جَعَلَ صَنائِعَهُ ومَعروفَهُ فی أهلِ الحِفاظِ ، وإذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ شَرّا جَعَلَ صَنائِعَهُ ومَعروفَهُ فی غَیرِ أهلِ الحِفاظِ . (22)
4651.عنه صلى الله علیه و آله : مَن یُرِدِ اللّه ُ بِهِ خَیرا یُفَقِّههُ فِی الدّینِ . (23)
4652.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا جَعَلَ غِناهُ فی نَفسِهِ ، وتُقاهُ فی قَلبِهِ . (24)
4653.عنه صلى الله علیه و آله : مَن یُرِدِ اللّه ُ بِهِ خَیرا یَجعَل خُلُقَهُ حَسَنا . (25)
4654.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِأَهلِ بَیتٍ خَیرا أدخَلَ عَلَیهِمُ الرِّفقَ . (26)
4648.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه خیر بنده اش را بخواهد، کیفر او را در دنیا جلو مى اندازد؛ و خداوند، هر گاه بدىِ بنده اش را بخواهد، عذابش را نگه مى دارد تا او را در قیامت به کیفرش برساند .
4649.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه خیر بنده اى را بخواهد، او را از یاد خوبى هایش غافل مى سازد، بدى هایش را پیش چشمش قرار مى دهد و همنشینى با روى گردانان از خداى متعال را در نظرش ناپسند مى گرداند .
4650.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه درباره بنده اى اراده نیکى کند، خدمات مالى و نیکوکارىِ او را در خدمت دیندارانِ حق شناس قرار مى دهد؛ (27) و خداوند، هر گاه براى بنده اى بدى بخواهد ، خدمات مالى و نیکوکارىِ او را در خدمت کسانى جز دیندارانِ حق شناس قرار مى دهد .
4651.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که خدا درباره اش اراده خیر کند، او را دین شناس مى سازد .
4652.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خدا ، هر گاه خیر بنده اى را بخواهد، بى نیازىِ او را در جانش و تقوایش را در دلش قرار مى دهد .
4653.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که خدا درباره اش اراده خیر کند، اخلاقش را نیکو قرار مى دهد .
4654.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه براى خانواده اى نیکى بخواهد، مدارا (نرم خویى) را در [زندگىِ] آنان وارد مى کند.
4655.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِأَهلِ بَیتٍ خَیرا رَزَقَهُمُ الرِّفقَ فِی المَعیشَةِ وحُسنَ الخُلُقِ . (28)
4656.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبیدٍ خَیرا رَزَقَهُمُ الرِّفقَ فی مَعاشِهِم ، وإذا أرادَ بِهِم شَرّا – أو قالَ غَیرَ ذلِکَ – رَزَقَهُمُ الخُرقَ فی مَعاشِهِم . (29)
4657.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا فَتَحَ عَینَی قَلبِهِ ، فَیُشاهِدُ بِها ما کانَ غائِبا عَنهُ . (30)
4658.عنه صلى الله علیه و آله : یَقولُ اللّه ُ تَعالى : المَعروفُ هَدِیَّةٌ مِنّی إلى عَبدِیَ المُؤمِنِ ، فَإِن قَبِلَها مِنّی فَبِرَحمَتی ومِنّی ، وإن رَدَّها عَلَیَّ فَبِذَنبِهِ حُرِمَها ، ومِنهُ لا مِنّی . وأیُّما عَبدٍ خَلَقتُهُ فَهَدَیتُهُ إلَى الإِیمانِ ، وحَسَّنتُ خُلُقَهُ ، ولَم أبتَلِهِ بِالبُخلِ ، فَإِنّی اُریدُ بِهِ خَیرا . (31)
4659.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ تَعالى بِعَبدٍ خَیرا جَعَلَ لَهُ واعِظا مِن نَفسِهِ ، یَأمُرُهُ ویَنهاهُ . (32)
4660.عنه صلى الله علیه و آله – فی وَصِیَّتِهِ لِأَبی ذَرٍّ -: یا أبا ذَرٍّ ، إذا أرادَ اللّه ُ بِعَبدٍ خَیرا فَقَّهَهُ فِی الدّینِ ، وزَهَّدَهُ فِی الدُّنیا ، وبَصَّرَهُ بِعُیوبِ نَفسِهِ . (33)
4661.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بعَبدٍ خَیرا فَقَّهَهُ فی الدِّینِ ، وألهَمَهُ رُشْدَهُ . (34)
4662.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِقَومٍ خَیرا أکثَرَ فُقَهاءَهُم وأقَلَّ جُهّالَهُم ؛ فَإِذا تَکَلَّمَ الفَقیهُ وَجَدَ أعوانا ، وإذا تَکَلَّمَ الجاهِلُ قُهِرَ . وإذا أرادَ اللّه ُ بِقَومٍ شَرّا أکثَرَ جُهّالَهُم وأقَلَّ فُقَهاءَهُم ؛ فَإِذا تَکَلَّمَ الجاهِلُ وَجَدَ أعوانا ، وإذا تَکَلَّمَ الفَقیهُ قُهِرَ . (35)
4655.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه براى خانواده اى خیر بخواهد، مدارا در زندگى و اخلاق نیکو را روزىِ آنان مى گرداند .
4656.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه نیکى را براى بندگانى اراده فرماید، مدارا در زندگى را روزىِ آنان مى سازد؛ و آن گاه که براى آنان اراده بدى داشته باشد (36) خشونت را در زندگى ، نصیبِ آنان مى کند .
4657.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه نیکىِ بنده اى را بخواهد، دو چشم دلش را مى گشاید تا با آن، آنچه را از او پنهان بوده، ببیند .
4658.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند متعال مى فرماید: «نیکى [به دیگران ، در واقع]هدیه من است به بنده مؤمنم . اگر آن را بپذیرد، به سبب رحمت من و از سوى من است؛ و اگر آن را به من برگرداند (انجام ندهد)، به خاطر گناه خودش است که از آن محروم شده است و از خود اوست، نه از من . و هر بنده اى را که آفریدم و او را به ایمانْ ره نمون شدم و اخلاقش را نیکو ساختم و به بُخل مبتلایش نکردم، خیر او را مى خواسته ام» .
4659.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند عز و جل هرگاه خیر بنده اى را بخواهد، براى او پنددهنده اى از درون خودش قرار مى دهد که آن پنددهنده درونى، او را امر و نهى مى کند .
4660.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – در سفارش به ابو ذر -: اى ابو ذر! هرگاه، خداوند خیر بنده اى را بخواهد، او را دین شناس مى سازد و در دنیا پارسایش مى کند و او را به عیب هاى خویش بینا مى سازد.
4661.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که خدا درباره اش اراده خیر کند، او را دین شناس مى سازد، و [راهِ]شکوفائى اش را به او الهام مى کند .
4662.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه براى قومى خیر بخواهد، دین شناسانشان را مى افزاید و نادانانشان را مى کاهد. پس هر گاه دین شناس سخن بگوید، یاورانى مى یابد و هر گاه نادان لب به سخن بگشاید، طرد مى شود. و خداوند، هر گاه براى قومى بدى اراده کند، نادانانِ آنان را افزایش مى دهد و دین شناسانشان را کم مى کند. پس هر گاه نادان سخن بگوید، یاورانى مى یابد و هر گاه دین شناس لب به سخن گشاید، طرد مى شود .
4663.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ عز و جل بِقَومٍ خَیرا أمَدَّ لَهُم فِی العُمُرِ وألهَمَهُمُ الشُّکرَ . (37)
4664.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ عز و جل بِقَومٍ خَیرا وَلّى عَلَیهِم حُلَماءَهُم ، وقَضّى بَینَهُم عُلَماءَهُم ، وجَعَلَ المالَ فی سَخایاهُم . وإذا أرادَ اللّه ُ بِقَومٍ شَرّا وَلّى عَلَیهِم سُفَهاءَهُم ، وقَضّى بَینَهُم جُهّالَهُم ، وجَعَلَ المالَ فی بُخَلائِهِم . (38)
4665.عنه صلى الله علیه و آله : إذا أرادَ اللّه ُ بِأَهلِ بَیتٍ خَیرا فَقَّهَهُم فِی الدّینِ ، ورَزَقَهُمُ الرِّفقَ فی مَعایِشِهِم ، وَالقَصدَ فی شَأنِهِم ، ووَقَّرَ صَغیرُهُم کَبیرَهُم ، وإذا أرادَ بِهِم غَیرَ ذلِکَ تَرَکَهُم هَمَلاً . (39)
4 / 2
خَصائِصُ الأَبرارِ
4666.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : . . . أمّا عَلامَةُ البارِّ فَعَشَرَةٌ : یُحِبُّ فِی اللّه ِ ، ویُبغِضُ فِی اللّه ِ ، ویُصاحِبُ فِی اللّه ِ ، ویُفارِقُ فِی اللّه ِ ، ویَغضَبُ فِی اللّه ِ ، ویَرضى فِی اللّه ِ ، ویَعمَلُ للّه ِ ، ویَطلُبُ إلَیهِ ، ویَخشَعُ للّه ِ خائِفا مَخوفا طاهِرا مُخلِصا مُستَحیِیا مُراقِبا ، ویُحسِنُ فِی اللّه ِ . (40)
4667.عنه صلى الله علیه و آله : یَقولُ اللّه ُ عز و جل : طالَ شَوقُ الأَبرارِ إلى لِقائی ، وأنا إلَیهِم أشَدُّ شَوقا . (41)
4668.الإمام علیّ علیه السلام – فی ذِکرِ رَسولِ اللّه ِ صلى الله علیه و آله -: مُستَقَرُّهُ خَیرُ مُستَقَرٍّ ، ومَنبِتُهُ أشرَفُ مَنبِتٍ ، فی مَعادِنِ الکَرامَةِ ومَماهِدِ السَّلامَةِ ، قَد صُرِفَت نَحوَهُ أفئِدَةُ الأَبرارِ ، وثُنِیَت إلَیهِ أزِمَّةُ الأَبصارِ . (42)
4663.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند عز و جل هر گاه براى گروهى خیر بخواهد، عمرشان را افزایش مى دهد و شکرگزارى را به آنان الهام مى کند.
4664.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند عز و جل هر گاه براى گروهى نیکى بخواهد، بردبارانشان را سرپرست آنان مى سازد و دانشمندانشان را داور آنان مى کند و ثروت را در اختیار سخاوتمندانشان قرار مى دهد. و خداوند، هر گاه براى گروهى بدى بخواهد، سفیهانشان را سرپرست آنان مى کند و نادانانشان را داور آنان مى کند و ثروت را در دست بخیلانشان قرار مى دهد .
4665.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند، هر گاه براى خاندانى قصد خیر داشته باشد، آنان را در دین، دانا مى سازد، مدارا در زندگى شان و میانه روى در کارشان را روزىِ آنان مى کند و کوچکشان به بزرگشان احترام مى گزارد. و اگر جز این را برایشان بخواهد، به حال خود رهایشان مى سازد .
4 / 2
ویژگى هاى اهل خیر
4666.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : … نشانه نیکوکار، ده تاست: براى خدا دوست مى دارد، براى خدا دشمن مى دارد، براى خدا همنشینى مى کند، براى خدا جدایى مى گزیند، براى خدا خشم مى گیرد، براى خدا راضى مى شود، براى خدا کار مى کند، به سوى خدا طلب مى کند، براى خدا – در حالى که ترسان و بیمناک و پاک و مخلص و با شرم و مراقب است – خشوع مى کند، و در راه خدا نیکى مى کند .
4667.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند عز و جل مى فرماید: «شوق نیکان به دیدار من، دیرپاى است و من به دیدار آنان مشتاق ترم» .
4668.امام على علیه السلام – در یادکرد از پیامبر خدا -: قرارگاه او بهترین قرارگاه، و جایگاه رشد او برترین رویشگاه بود؛ در سرچشمه هاى کرامت و گهواره هاى تن درستى، رشد کرد. دل هاى نیکان، به سوى او گروید و توجّه ها و نگاه ها، به سمت او معطوف گشت .
4669.رسول اللّه صلى الله علیه و آله – لِعَلِیٍّ علیه السلام -: یا عَلِیُّ ، أنتَ قَسیمُ الجَنَّةِ وَالنّارِ ، بِمَحَبَّتِکَ یُعرَفُ الأَبرارُ مِنَ الفُجّارِ ، ویُمَیَّزُ بَینَ الأَشرارِ وَالأَخیارِ وبَینَ المُؤمِنینَ وَالکُفّارِ . (43)
4 / 3
خَیرُ النّاسِ
4670.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خَیرُ النّاسِ مَنِ انتَفَعَ بِهِ النّاسُ . (44)
4671.کنز العمّال عن خالد بن الولید : جاءَ رَجُلٌ إلَى النَّبِیِّ صلى الله علیه و آله فَقالَ : . . . اُحِبُّ أن أکونَ خَیرَ النّاسِ ، فَقالَ : خَیرُ النّاسِ مَن یَنفَعُ النّاسَ ، فَکُن نافِعا لَهُم . (45)
4672.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خَیرُ النّاسِ فَقیرٌ یُعطی جَهدَهُ . (46)
4673.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُ النّاسِ مَنزِلَةً رَجُلٌ أخَذَ بِعِنانِ فَرَسِهِ یَطلُبُ المَوتَ مَظانَّهُ . (47)
4674.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُ النّاسِ مَنزِلَةً رجُلٌ على مَتْنِ فَرَسهِ یُخِیفُ العَدُوَّ ویُخِیفونَهُ . (48)
4669.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – خطاب به على علیه السلام -: اى على! تو تقسیم کننده بهشت و دوزخى . با محبّت تو، نیکان از بدان باز شناخته مى شوند و با دوستى تو، نیکان از بدان و مؤمنان از کافران، متمایز مى گردند .
4 / 3
بهترینِ مردم
4670.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ مردم، کسى است که مردم از او بهره مند شوند .
4671.کنز العمّال – به نقل از خالد بن ولید -: مردى خدمت پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و گفت: … دوست دارم که بهترینِ مردم باشم . فرمود: «بهترینِ مردم، کسى است که به مردم سود برساند. پس براى مردم، سودمند باش» .
4672.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ مردم، تهى دستى است که در حدّ توان، بخشش مى کند .
4673.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : والامرتبه ترینِ مردم، کسى است که عنان اسبش را بگیرد و در جاهاى مورد گمان، دنبال مرگ برود (براى جهاد، آمادگى داشته باشد).
4674.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : والامرتبه ترینِ مردم، کسى است که [در صحنه جهاد،] بر پشت اسبش نشسته، دشمن را مى ترساند و دشمنان نیز او را مى ترسانند.
4675.عنه صلى الله علیه و آله – فی خُطبَةٍ لَهُ یَومَ فَتحِ مَکَّةَ -: أیُّهَا النّاسُ ، إنَّکُم مِن آدَمَ وآدَمُ مِن طینٍ ، ألا وإنَّ خَیرَکُم عِندَ اللّه ِ وأکرَمَکُم عَلَیهِ الیَومَ أتقاکُم وأطوَعُکُم لَهُ . (49)
4676.عنه صلى الله علیه و آله – لَمّا سُئِلَ عَن خَیرِ النّاسِ -: أفقَهُهُم فی دینِ اللّه ِ ، وأوصَلُهُم لِرَحِمِهِ . (50)
4677.عنه صلى الله علیه و آله – لِرَجُلٍ سَأَلَهُ : أیُّ النّاسِ خَیرٌ؟ -: خَیرُ النّاسِ أقرَؤُهُم وأتقاهُم ، وآمَرُهُم بِالمَعروفِ وأنهاهُم عَنِ المُنکَرِ ، وأوصَلُهُم لِلرَّحِمِ . (51)
4678.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُم مَن قَرَأَ القُرآنَ وأقرَأَهُ . (52)
4679.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُمُ الأَتقِیاءُ الأَصفِیاءُ ، الَّذینَ إذا حَضَروا لَم یُعرَفوا ، وإذا غابوا لَم یُفتَقَدوا . (53)
4680.سنن الترمذی عن أبی بکرة : إنَّ رَجُلاً قالَ : یا رَسولَ اللّه ِ ، أیُّ النّاسِ خَیرٌ؟ قالَ : مَن طالَ عُمُرُهُ وحَسُنَ عَمَلُهُ . قالَ : فَأَیُّ النّاسِ شَرٌّ؟ قالَ : مَن طالَ عُمُرُهُ وساءَ عَمَلُهُ . (54)
4681.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُم مَن أطابَ الکَلامَ ، وأطعَمَ الطَّعامَ ، وصَلّى بِاللَّیلِ وَالنّاسُ نِیامٌ . (55)
4682.مسند ابن حنبل عن عبد اللّه بن بسر : جاءَ أعرابِیّانِ إلى رَسولِ اللّه ِ صلى الله علیه و آله فَقالَ أحَدُهُما : یا رَسولَ اللّه ِ ، أیُّ النّاسِ خَیرٌ؟ قالَ : مَن طالَ عُمُرُهُ وحَسُنَ عَمَلُهُ . وقالَ الآخَرُ : یا رَسولَ اللّه ِ ، إنَّ شَرائِعَ الإِسلامِ قَد کَثُرَت عَلَیَّ ، فَمُرنی بِأَمرٍ أتَثَبَّتُ بِهِ . فَقالَ : لا یَزالُ لِسانُکَ رَطبا بِذِکرِ اللّه ِ عز و جل . (56)
4675.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – در خطبه خویش در روز فتح مکّه -: اى مردم! شما از آدمید و آدم از خاک است. آگاه باشید! امروز، بهترینِ شما نزد خدا و گرامى ترینِ شما پیش او، پرهیزگارترین و مطیع ترینِ شما در برابر اوست .
4676.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – آن گاه که پرسیدند: بهترینِ مردم کیست؟ -: کسى که در دین خداوند، داناتر باشد و بیشتر صله رحم به جاى آورَد.
4677.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – خطاب به مردى که از ایشان پرسید: کدام یک از مردم: بهترینِ مردم، کسى است که قرآن خوان تر و باتقواتر باشد، بیش از همه امر به معروف و نهى از منکر کند و صله رحم نماید .
4678.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که قرآن بخواند و دیگران را هم قرآن خوان کند .
4679.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، باتقوایانِ برگزیده اند؛ آنان که چون حضور داشته باشند، شناخته نشوند و چون غایب باشند، کسى جویاى آنان نباشد .
4680.سنن الترمذى – به نقل از ابو بکره -: مردى گفت: اى پیامبر خدا! بهترینِ مردم کیست؟ فرمود: «کسى که عمرش طولانى و کارش نیک باشد» . مرد پرسید: بدترینِ مردم کیست؟ فرمود: «آن که عمرش طولانى و کارش ناپسند باشد» .
4681.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که گفتارش را نیکو سازد، به دیگران طعام دهد، و آن گاه که مردم در خواب اند، در دل شب به نماز ایستد .
4682.مسند ابن حنبل – به نقل از عبد اللّه بن بسر -: دو بادیه نشین، به محضر پیامبر خدا آمدند . یکى از آن دو گفت: اى پیامبر خدا! بهترینِ مردم کیست؟ فرمود: «آن که عمرش طولانى و کارش نیکو باشد» . دیگرى گفت: اى پیامبر خدا! آیین هاى اسلام، بر من زیاد شده است . مرا به کارى دستور بده که بر عمل به آن، ثابت بمانم . فرمود: «پیوسته زبانت را به ذکر خداى متعال، گویا کن» .
4683.شُعَب الإیمان عن عبد اللّه بن عمرو بن العاص : قُلنا : یا نَبِیَّ اللّه ِ ، مَن خَیرُ النّاسِ؟ قالَ : ذُو القَلبِ المَحمومِ وَاللِّسانِ الصّادِقِ . قُلنا : قَد عَرَفنَا اللِّسانَ الصّادِقَ فَمَا القَلبُ المَحمومُ؟ قالَ : التَّقِیُّ النَّقِیُّ الَّذی لا إثمَ فیهِ ولا بَغیَ ولا حَسَدَ . (57)
4684.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ألا إنَّ خَیرَ الرِّجالِ مَن کانَ بَطیءَ الغَضَبِ سَریعَ الفَیءِ ، وشَرَّ الرِّجالِ مَن کانَ سَریعَ الغَضَبِ بَطیءَ الفَیءِ . فَإِذا کانَ سَریعَ الغَضَبِ سَریعَ الفَیءِ فَإِنَّها بِها ، وإذا کانَ بَطیءَ الغَضَبِ بَطیءَ الفَیءِ فَإِنَّها بِها . (58)
4685.عنه صلى الله علیه و آله – فِی النِّساءِ -: خَیرُهُنَّ أیسَرُهُنَّ صَداقا . (59)
4 / 4
خِیارُ المُؤمِنینَ
4686.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خِیارُ المُؤمِنینَ القانِعُ ، وشِرارُهُمُ الطّامِعُ . (60)
4683.شُعَب الإیمان – به نقل از عبد اللّه بن عمرو بن عاص -: گفتیم: اى پیامبر خدا! بهترینِ مردم کیست؟ فرمود: «صاحب قلب شُسته شده و زبان راستگو» . گفتیم: زبان راستگو را شناختیم . قلبِ شسته شده چیست؟ فرمود: «[قلبى] پرواپیشه و پاکیزه که در آن، نه گناه است، نه تعدّى و نه حسد» .
4684.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : آگاه باشید! بهترینِ مردان، کسى است که دیر خشمگین شود و زود برگردد؛ و بدترینِ مردان، کسى است که زود عصبانى گردد و دیر برگردد. پس آن گاه که کسى زود عصبانى شود و زود برگردد، این در مقابل آن است (تعادل ایجاد مى شود) و آن گاه که دیر خشمگین شود و دیر برگردد، این نیز در مقابل آن است (تعادل ایجاد مى شود).
4685.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – درباره زنان -: بهترینِ آنان، کسى است که مهریه اش سبک تر باشد.
4 / 4
بهترینِ مؤمنان
4686.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ مؤمنان، کسى است که قانع باشد و بدترینِ آنان، کسى است که طمعکار باشد.
4687.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُ المُسلِمینَ مَن کَثُرَت قَناعَتُهُ ، وحَسُنَت عِبادَتُهُ ، وکانَ هَمُّهُ لِاخِرَتِهِ . (61)
4688.عنه صلى الله علیه و آله : خِیارُ اُمَّتی أحِدّاؤُهُمُ الَّذینَ إذا غَضِبوا رَجَعوا . (62)
4689.المستدرک على الصحیحین عن عیاض بن سلیمان : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : خِیارُ اُمَّتی – فیما أنبَأَنِیَ المَلَأُ الأَعلى – قَومٌ یَضحَکونَ جَهرا فی سَعَةِ رَحمَةِ رَبِّهِم عز و جل ، ویَبکونَ سِرّا مِن خَوفِ شِدَّةِ عَذابِ رَبِّهِم عز و جل ، یَذکُرونَ رَبَّهُم بِالغَداةِ وَالعَشِیِّ فِی البُیوتِ الطَّیِّبَةِ المَساجِدِ ، ویَدعونَهُ بِأَلسِنَتِهِم رَغبا ورَهبا ، ویَسأَلونَهُ بِأَیدیهِم خَفضا ورَفعا ، ویُقبِلونَ بِقُلوبِهِم عَودا وبَدءا . فَمُؤنَتُهُم عَلَى النّاسِ خَفیفَةٌ ، وعَلى أنفُسِهِم ثَقیلَةٌ ، یَدِبّونَ فِی الأَرضِ حُفاةً عَلى أقدامِهِم کَدَبیبِ النَّملِ بِلا مَرَحٍ ولا بَذَخٍ ، یَمشونَ بِالسَّکینَةِ ، ویَتَقَرَّبونَ بِالوَسیلَةِ ، ویَقرَؤونَ القُرآنَ ، ویُقَرِّبونَ القُربانَ ، ویَلبَسونَ الخُلقانَ . عَلَیهِم مِنَ اللّه ِ تَعالى شُهودٌ حاضِرَةٌ وعَینٌ حافِظَةٌ ، یَتَوَسَّمونَ العِبادَ ، ویَتَفَکَّرونَ فِی البِلادِ ، أرواحُهُم فِی الدُّنیا وقُلوبُهُم فِی الآخِرَةِ ، لَیسَ لَهُم هَمٌّ إلّا إمامَهُم أعَدُّوا الجِهازَ لِقُبورِهِم ، وَالجَوازَ لِسَبیلِهِم ، وَالِاستِعدادَ لِمُقامِهِم . ثُمَّ تَلا رَسولُ اللّه صلى الله علیه و آله : «ذَ لِکَ لِمَنْ خَافَ مَقَامِى وَ خَافَ وَعِیدِ» (63) . (64)
4690.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خِیارُ اُمَّتی عُلَماؤُها ، وخِیارُ عُلَمائِها حُلَماؤُها . (65)
4691.عنه صلى الله علیه و آله : خِیارُ عِبادِ اللّه ِ عِندَ اللّه ِ یَومَ القِیامَةِ ، الموفونَ المُطَیِّبونَ . (66)
4687.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ مسلمانان، کسى است که قناعتش بسیار و عبادتش نیکو باشد و تلاشش، براى آخرتش باشد.
4688.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترین هاى امّتم، تندخویانى هستند که چون خشمگین شوند، از خشم خود، زود باز گردند.
4689.المستدرک على الصحیحین – به نقل از عیاض بن سلیمان -: پیامبر خدا فرمود: «برگزیدگانِ امّت من – بنابر آنچه ملکوتیان، مرا آگاهانیده اند – گروهى هستند که در وسعت رحمت پروردگارشان عز و جل ، در آشکارا مى خندند؛ امّا از بیم عذاب سخت پروردگارشان عز و جل ، در نهان مى گریند؛ صبح و شام، در خانه هاى پاک (مساجد)، خدا را یاد مى کنند و با شوق و بیم ، به زبان ، خدا را مى خوانند و با دست هایشان که براى دعا [به قنوتْ] بالا و پایین مى رود ، از خدا درخواست مى کنند و در آغاز و انجام، پیوسته با دل هایشان به خدا روى مى آورند. هزینه (بار) آنان بر مردمْ سبک، و بر خودشان سنگین است؛ پابرهنه بر زمین مى جنبند، همچون راه رفتن مورچه، بدون سرخوشى و غرور و تکبّر؛ آرام راه مى روند؛ با وسیله به خدا تقرّب مى جویند؛ قرآن مى خوانند؛ به درگاه خدا آنچه را موجب تقرّب به اوست، نزدیک مى کنند؛ و جامه کهنه مى پوشند. [احساس مى کنند که] بر آنان از سوى خداى متعال، گواهانى حاضرند و چشمى نگهبان گماشته شده که [اعمال] بندگان را به دقّت بررسى مى کنند . [در آنچه] در شهرها [مى گذرد ،]مى اندیشند؛ روح هاى آنان در دنیاست و دل هایشان در آخرت؛ به چیزى جز [رضاى] امام خود نمى اندیشند؛ و براى گورهایشان ره توشه، براى راهشان برگ عبور، و براى جایگاهشان وسایلْ آماده ساخته اند». آن گاه، پیامبر خدا این کلام الهى را تلاوت فرمود: «این، براى کسى است که از مقام من، بیم داشته باشد و از وعید من، هراسان باشد» .
4690.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترین هاى امّتم دانشمندان آنان، و برترین دانشمندانشان بردبارانِ آنان اند.
4691.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترین بندگان خدا در روز قیامت، وفاکنندگان و مداراکنندگان اند.
4692.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ خِیارَ عِبادِ اللّه ِ الموفونَ المُطَیِّبونَ . (67)
4693.عنه صلى الله علیه و آله : ألا اُخبِرُکُم بِخَیرِ عِبادِ اللّه ِ؟ الضَّعیفُ المُستَضعَفُ ذُو الطِّمرَینِ ، لَو أقسَمَ عَلَى اللّه ِ لَأَبَرَّ اللّه ُ قَسَمَهُ . (68)
4694.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ خِیارَ عِبادِ اللّه ِ الَّذینَ یُراعونَ الشَّمسَ وَالقَمَرَ وَالنُّجومَ وَالأَظِلَّةَ لِذِکرِ اللّه ِ . (69)
4695.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُم مَن تَعَلَّمَ القُرآنَ وعَلَّمَهُ . (70)
4696.عنه صلى الله علیه و آله : خِیارُکُم مَن قَرَأَ القُرآنَ وأقرَأَهُ . (71)
4697.عنه صلى الله علیه و آله : خِیارُکُم فِی الجاهِلِیَّةِ خِیارُکُم فِی الإِسلامِ إذا فَقِهوا . (72)
4698.عنه صلى الله علیه و آله : خِیارُکُم أحاسِنُکُم أخلاقا إذا فَقِهوا . (73)
4699.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ خِیارَکُم أحاسِنُکُم أخلاقا . (74)
4700.مسند ابن حنبل عن أبی هریرة : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : اُنَبِّئُکُم بِخِیارِکُم؟ قالوا : بَلى یا رَسولَ اللّه ِ . قالَ : خِیارُکُم أطوَلُکُم أعمارا وأحسَنُکُم أخلاقا . (75)
4692.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترین هاى بندگان خدا، وفا کنندگانِ اهل مدارایند.
4693.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : آیا شما را به بهترینِ بندگان خدا آگاه کنم؟ ناتوانِ مستضعفى که داراى دو جامه ژنده است. اگر او خدا را سوگند دهد ، خداوند، سوگندش را تحقّق مى بخشد [و حاجتش را عطا مى کند].
4694.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا بهترینِ بندگان خدا، کسانى هستند که براى ذکر خدا، پیوسته مراقب خورشید و ماه و ستارگان و سایه ها [که وقت هاى عبادت اند ،] هستند.
4695.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسانى هستند که قرآن بیاموزند و آن را بیاموزانند.
4696.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسانى هستند که قرآن بخوانند و دیگران را قرآن خوان کنند.
4697.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترین هاى شما در جاهلیّت، آن گاه که دین شناس شوند، بهترینِ شما در دوره اسلام اند.
4698.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترین هاى شما، خوش اخلاق ترین هاى شمایند، آن گاه که دین شناس باشند.
4699.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا بهترین هاى شما، خوش اخلاق ترین هاى شمایند.
4700.مسند ابن حنبل – به نقل از ابو هریره -: پیامبر خدا فرمود: «آیا شما را به بهترین هایتان آگاه سازم؟». گفتند: آرى، اى پیامبر خدا! فرمود: «بهترینِ شما، آنانى هستند که عُمرهاشان درازتر و اخلاقشان نیکوتر باشد».
4701.الإمام الصادق علیه السلام : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : ألا اُنَبِّئُکُم بِخِیارِکُم؟ قالوا : بَلى یا رَسولَ اللّه ِ . قالَ : أحسَنُکُم أخلاقا ، المُوَطَّؤونَ أکنافا ، الَّذینَ یَألَفونَ ویُؤلَفونَ . (76)
4702.سنن ابن ماجة عن أسماء بنت یزید : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : ألا اُنَبِّئُکُم بِخِیارِکُم؟ قالوا : بَلى یا رَسولَ اللّه ِ ، قالَ : خِیارُکُمُ الَّذینَ إذا رُؤوا ذُکِرَ اللّه ُ عز و جل . (77)
4703.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُم مَن لَم یَترُک آخِرَتَهُ لِدُنیاهُ ، ولا دُنیاهُ لِاخِرَتِهِ ، ولَم یَکُن کَلّاً عَلَى النّاسِ . (78)
4704.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُم خَیرُکُم لِأَهلی مِن بَعدی . (79)
4705.صحیح البخاری عن أبی هریرة : إنَّ رَجُلاً أتَى النَّبِیَّ صلى الله علیه و آله یَتَقاضاهُ فَأَغلَظَ ، فَهَمَّ بِهِ أصحابُهُ ، فَقالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : دَعوهُ ؛ فَإِنَّ لِصاحِبِ الحَقِّ مَقالاً . ثُمَّ قالَ : أعطوهُ سِنّا مِثلَ سِنِّهِ . قالوا : یا رَسولَ اللّه ِ ، لا نَجِدُ إلّا أمثَلَ مِن سِنِّهِ . فَقالَ : أعطوهُ ، فَإِنَّ مِن خَیرِکُم أحسَنَکُم قَضاءً . (80)
4706.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُمُ المُدافِعُ عَن عَشیرَتِهِ ، ما لَم یَأثَم . (81)
4707.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُم خَیرُکُم لِأَهلِهِ ، وأنَا خَیرُکُم لِأَهلی . (82)
4701.امام صادق علیه السلام : پیامبر خدا فرمود: «آیا شما را به بهترین هایتان آگاه سازم؟». گفتند: آرى، اى پیامبر خدا! فرمود: «آنانى که خوش اخلاق تر و متواضع تر باشند؛ آنانى که با مردم الفت مى گیرند و دیگران هم با آنان الفت دارند».
4702.سنن ابن ماجة – به نقل از اسماء بنت یزید -: پیامبر خدا فرمود: «آیا شما را به بهترین هایتان آگاه سازم؟». گفتند: آرى، اى پیامبر خدا! فرمود: «بهترین هاى شما، آنانى هستند که دیدن آنان، خداوند عز و جل را به یاد آورد».
4703.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که نه آخرتش را به خاطر دنیایش رها کند و نه دنیایش را به خاطر آخرتش، و سربار دیگران نباشد.
4704.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که پس از من، نسبت به اهل بیتم نیکوتر باشد.
4705.صحیح البخارى – به نقل از ابو هریره -: مردى نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمد که از ایشان [حیوانى طلب داشت و] طلب خود را مى خواست؛ ولى با خشونت سخن گفت. اصحاب پیامبر صلى الله علیه و آله خواستند او را تنبیه کنند که پیامبر خدا فرمود : «رهایش کنید؛ همانا صاحب حق را سخنى است». سپس فرمود: «به او همتاى طلبش را بدهید». گفتند: اى پیامبر خدا! چیزى نداریم، مگر بهتر از [حیوانِ]هم سنّ مال او . فرمود: «بدهید . از بهترینِ شما، کسى است که حقّ دیگرى را بهتر ادا کند» .
4706.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که تا وقتى که گناهکار نگردد، از فامیل (دودمان) خویش دفاع کند .
4707.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، بهترینتان براى خانواده اش است و من، بهترینِ شما نسبت به خانواده ام هستم .
4708.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُم خَیرُکُم لِنِسائِهِ ولِبَناتِهِ . (83)
4709.عنه صلى الله علیه و آله : خِیارُکُم خِیارُکُم لِنِسائِهِم . (84)
4710.الإمام الباقر علیه السلام : سُئِلَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله عَن خِیارِ العِبادِ ، فَقالَ : الَّذینَ إذا أحسَنُوا استَبشَروا ، وإذا أساؤُوا استَغفَروا ، وإذا اُعطوا شَکَروا ، وإذَا ابتُلوا صَبَروا ، وإذا غَضِبوا غَفَروا . (85)
4711.الأمالی للطوسی عن ابن عبّاس : قیلَ : یا رَسولَ اللّه ِ ، أیُّ الجُلَساءِ خَیرٌ؟ قالَ : مَن ذَکَّرَکُم بِاللّه ِ رُؤیَتُهُ ، وزادَکُم فی عِلمِکُم مَنطِقُهُ ، وذَکَّرَکُم بِالآخِرَةِ عَمَلُهُ . (86)
4712.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُم مَن رَضِیَ بِالفَقرِ . خَیرُکُم مَنِ انفَرَدَ عَنِ النّاسِ وأحرَزَ وَرَعَهُ ودینَهُ . خَیرُکُم مَن أعانَهُ اللّه ُ عَلى نَفسِهِ فَمَلَکَها . خَیرُکُم مَن عَرَفَ سُرعَةَ رِحلَتِهِ فَتَزَوَّدَ لَها . خَیرُکُم مَن ذَکَّرَکُم بِاللّه ِ رُؤیَتُهُ . خَیرُکُم مَن دَعاکُم إلى فِعلِ الخَیرِ . خَیرُکُمُ المُبَرَّأُ مِنَ العُیوبِ . خَیرُکُمُ المُتَنَزِّهونَ عَنِ المَعاصی وَالذُّنوبِ . (87)
4713.عنه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُم مَن أطعَمَ الطَّعامَ ، وأفشَى السَّلامَ ، وصَلّى وَالنّاسُ نِیامٌ . (88)
4708.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که بهترینتان نسبت به زنان و دخترانش باشد.
4709.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که نسبت به زنانتان، بهترین باشد.
4710.امام باقر علیه السلام : از پیامبر خدا درباره بهترین بندگان پرسیدند. فرمود: «آنانى که چون نیکى کنند، خوش حال شوند و چون بدى کنند، آمرزش خواهند و چون عطا یابند، سپاس گویند و چون مبتلا شوند، صبر کنند و چون خشمگین شوند، درگذرند».
4711.الأمالى ، طوسى – به نقل از ابن عبّاس -: گفته شد: اى پیامبر خدا! کدام همنشینان بهترند؟ فرمود: «آنانى که دیدنشان شما را به یاد خدا اندازد، گفتارشان دانش شما را بیفزاید، و کارشان شما را به یاد آخرت اندازد».
4712.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که به تنگ دستى، راضى باشد. بهترینِ شما ، کسى است که از مردم، گوشه بگیرد و پارسایى و دین خود را نگه دارد. بهترینِ شما ، کسى است که خداوند، او را بر نفس خویش یارى دهد، پس مالک نفس خویش گردد. بهترینِ شما ، کسى است که سرعت کوچ خویش را بشناسد و براى آن، توشه برگیرد. بهترینِ شما ، کسى است که دیدنش، خدا را به یاد شما آورد. بهترینِ شما ، کسى است که شما را به کار نیک فرا خواند. بهترینِ شما ، آن است که از عیب ها پیراسته باشد. بهترینِ شما ، وارستگان از گناهان و عیب هایند.
4713.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که [به دیگران] طعام بدهد و سلام را آشکارا بگوید و آن گاه که مردم در خواب اند، به نماز برخیزد.
4714.عنه صلى الله علیه و آله : خِیارُکُم مَن أطعَمَ الطَّعامَ ورَدَّ السَّلامَ . (89)
4715.الإمام الباقر علیه السلام : قالَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله : إنَّ خِیارَکُم اُولُو النُّهى . قیلَ : یا رَسولَ اللّه ِ ، ومَن اُولُو النُّهى؟ قالَ : هُم اُولُو الأَخلاقِ الحَسَنَةِ وَالأَحلامِ الرَّزینَةِ وصِلَةِ الأَرحامِ ، وَالبَرَرَةُ بِالاُمَّهاتِ وَالآباءِ ، وَالمُتَعاهِدینَ لِلفُقَراءِ وَالجیرانِ وَالیَتامى ، ویُطعِمونَ الطَّعامَ ، ویُفشونَ السَّلامَ فِی العالَمِ ، ویُصَلّونَ وَالنّاسُ نِیامٌ غافِلونَ . (90)
4716.الکافی عن جابر بن عبد اللّه : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : ألا اُخبِرُکُم بِخَیرِ رِجالِکُم؟ قُلنا : بَلى یا رَسولَ اللّه ِ . قالَ : إنَّ مِن خَیرِ رِجالِکُمُ التَّقِیَّ النَّقِیَّ ، السَّمحَ الکَفَّینِ ، النَّقِیَّ الطَّرَفَینِ ، البَرَّ بِوالِدَیهِ ، ولا یُلجِئُ عِیالَهُ إلى غَیرِهِ . (91)
4717.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خَیرُکُم أزهَدُکُم فِی الدُّنیا ، وأرغَبُکُم فِی الآخِرَةِ . (92)
4718.عنه صلى الله علیه و آله : خِیارُکُم کُلُّ مُفتَنٍ تَوّابٍ . (93)
4719.مسند ابن حنبل عن أبی هریرة : إنَّ النَّبِیَّ صلى الله علیه و آله وَقَفَ عَلى ناسٍ جُلوسٍ ، فَقالَ : ألا أُخبِرُکُم بِخَیرِکُم مِن شَرِّکُم؟ فَسَکَتَ القَومُ ، فَأَعادَها ثَلاثَ مَرّاتٍ . فَقالَ رَجُلٌ مِنَ القَومِ : بَلى یا رَسولَ اللّه ِ . قالَ : خَیرُکُم مَن یُرجى خَیرُهُ ویُؤمَنُ شَرُّهُ ، وشَرُّکُم مَن لا یُرجى خَیرُهُ ولا یُؤمَنُ شَرُّهُ . (94)
4714.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که [به دیگران] طعام بدهد و سلام را پاسخ بگوید.
4715.امام باقر علیه السلام : پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «بهترین هاى شما، صاحبانِ خِرَدند». گفتند: اى پیامبر خدا! صاحبان خرد، کیان اند؟ فرمود: «صاحبان اخلاق نیک و افکار سنجیده، به جاآورندگانِ صله ارحام، نیکى کنندگان به مادران و پدران، و رسیدگى کنندگان به تهى دستان و همسایگان و یتیمان، و آنان که [به دیگران]طعام مى دهند و به همه سلام مى کنند و آن گاه که مردم خواب و غافل اند، نماز مى خوانند».
4716.الکافى – به نقل از جابر بن عبد اللّه -: پیامبر خدا فرمود: «آیا شما را به بهترین مردانتان خبر دهم؟» . گفتیم: آرى، اى پیامبر خدا! فرمود: «از بهترین مردان شما، کسى است که پرهیزگار و پاک باشد، دستانى بخشنده و دامنى پاک داشته باشد و به پدر و مادر خود، نیکوکار باشد و خانواده خود را به دیگران وا نگذارد».
4717.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، کسى است که در دنیا پارساتر و به آخرت، دل بسته تر باشد.
4718.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بهترینِ شما، هر به فتنه افتاده (گناهکار) (95) بسیار توبه کننده است .
4719.مسند ابن حنبل – به نقل از ابو هریره -: پیامبر خدا بالاى سر گروهى که نشسته بودند، ایستاد و فرمود: «آیا شما را خبر بدهم که بهترینِ شما و بدترینِ شما کیان اند؟» . آن گروه، ساکت ماندند. پیامبر صلى الله علیه و آله سخن خویش را سه بار تکرار کرد. پس مردى از آن گروه گفت: آرى، اى پیامبر خدا! فرمود: «بهترینِ شما، کسى است که [دیگران] به خیر او امیدوار و از شرّ او ایمن باشند و بدترینِ شما، کسى است که به خیر او امیدى نباشد و از شرّ او آسودگى نباشد» .
1) مسند الشامیین : ج 1 ص 35 ح 19 عن عبادة بن الصامت.
2) ثواب الأعمال : ص 69 ح 2 عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 96 ص 19 ح 43 ؛ الفردوس : ج 1 ص 243 ح 939 عن الإمام علیّ علیه السلام وفیه «ظهره أو» بدل «صدره و».
3) کنز العمّال : ج 11 ص 96 ح 30768 نقلاً عن أبی الشیخ عن أبی ذرّ .
4) سنن الترمذی : ج 4 ص 450 ح 2142.
5) مسند ابن حنبل : ج 8 ص 221 ح 22008.
6) المعجم الکبیر : ج 8 ص 230 ص 7900.
7) إرشاد القلوب : ص 199 وص 201 ، بحار الأنوار : ج 77 ص 24 ح 6.
8) کنز العمّال : ج 15 ص 894 ح 43535 نقلاً عن البیهقی فی شُعَب الإیمان عن أبی مالک الأشعری.
9) نهج الفصاحة : ص 368 ح 1735.
10) ترجمه این کلمه ، بر اساس متن بحار الأنوار – که صحیح تر است – انجام گرفته است.
11) السجدة : 16 و 17.
12) سنن الترمذی : ج 5 ص 12 ح 2616 عن معاذ بن جبل ؛ الکافی : ج 2 ص 24 ح 15 عن سلیمان بن خالد عن الإمام الباقر علیه السلام نحوه ، بحار الأنوار : ج 68 ص 331 ح 6.
13) صحیح البخاری : ج 5 ص 2138 ح 5321 عن أبی هریرة.
14) الفردوس : ج 1 ص 244 ح 943 عن أنس.
15) الفردوس : ج 1 ص 243 ح 938 عن أنس.
16) المصنّف لابن أبی شیبة : ج 7 ص 55 ح 4 عن بریدة.
17) مسند ابن حنبل : ج 5 ص 630 ح 16806.
18) او را به مصیبت ها دچار مى سازد تا وى را در دنیا از گناهان پاک کند و خدا را پاک دیدار نماید.
19) در متن حدیث، واژه «عَیْر» به کار رفته است که نام کوهى است در مدینه و بزرگى گناه به بزرگى آن کوه تشبیه شده است.
20) سنن الترمذی : ج 4 ص 601 ح 2396 عن أنس.
21) مصباح الشریعة : ص 514 ، بحار الأنوار : ج 71 ص 336 ح 19.
22) الفردوس : ج 1 ص 242 ح 936 عن اُمّ سلمة ؛ نثر الدرّ : ج 1 ص 158 ولیس فیه «ومعروفه».
23) صحیح البخاری : ج 1 ص 39 ح 71 عن معاویة بن أبی سفیان ؛ الکافی : ج 1 ص 32 ح 3 عن حمّاد بن عثمان عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 1 ص 177 ح 49.
24) نوادر الاُصول : ج 1 ص 419 عن أبی هریرة.
25) مسند الشهاب : ج 1 ص 225 ح 347 عن قبیصة بن ذؤیب.
26) مسند ابن حنبل : ج 9 ص 345 ح 24481 عن عائشة ؛ تنبیه الخواطر : ج 2 ص 247 وفیه «أرشدهم للرفق والتأنّی» بدل «أدخل علیهم الرفق».
27) این، از آن جهت است که کار نیک، وقتى اهمیّت مى یابد که در جاى مناسبش قرار گیرد.
28) الزهد للحسین بن سعید : ص 27 ح 63 عن ذریح عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 71 ص 394 ح 67.
29) شُعَب الإیمان : ج 5 ص 253 ح 6561 عن عائشة.
30) عوالی اللآلی : ج 4 ص 116 ح 183.
31) الأمالی للمفید : ص 259 ح 1 عن برید بن معاویة العجلی عن الإمام الباقر عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 71 ص 351 ح 4 وج 73 ص 307 ح 33.
32) کنز العمّال : ج 11 ص 95 ح 30762 نقلاً عن الفردوس عن اُمّ سلمة ؛ بحار الأنوار : ج 73 ص 327 وفیها «من قلبه» بدل «من نفسه».
33) مکارم الأخلاق : ج 2 ص 368 ح 2661 عن أبی ذرّ ، بحار الأنوار : ج 73 ص 55 ح 28.
34) کنز العمّال : ج 10 ص 137 ح 28690 عن أنس.
35) الفردوس : ج 1 ص 246 ح 952 عن ابن عمر.
36) راوى حدیث ، در این جا افزوده است : «یا چیزى جز این [امّا به همین معنا] فرمود».
37) الفردوس : ج 1 ص 246 ح 953 عن أبی هریرة.
38) الفردوس : ج 1 ص 246 ح 954 عن أبی سعید الخدری.
39) الجعفریّات : ص 149 عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام ؛ الفقیه والمتفقّه : ج 1 ص 4 ولیس فیه «والقصد فی شأنهم» و «إذا أراد بهم . . .».
40) تحف العقول : ص 21 ، بحار الأنوار : ج 1 ص 121 ح 11.
41) الفردوس : ج 5 ص 240 ح 8067 عن أبی الدرداء.
42) نهج البلاغة : الخطبة 96 ، بحار الأنوار : ج 16 ص 380 ح 92.
43) الأمالی للصدوق : ص 101 ح 77 عن مقاتل بن سلیمان عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 37 ص 254 ح 1.
44) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 396 ح 5840 عن یونس بن ظبیان عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 75 ص 23 ح 1 وص 281 ح 7 ؛ مسند الشهاب : ج 2 ص 223 ح 1234 عن جابر نحوه.
45) کنز العمّال : ج 16 ص 128 ح 44154 نقلاً عن جلال الدین السیوطی عن شمس الدین بن القماح فی مجموع له.
46) الفردوس : ج 2 ص 178 ح 2893 عن ابن عمر.
47) المجازات النبویّة : ص 318 ح 244 ؛ کنز العمّال : ج 4 ص 316 ح 10679 نقلاً عن صحیح ابن حبّان عن أبی هریرة.
48) کنز العمّال : ج 4 ص 312 ح 10657 عن أمّ بشیر.
49) الزهد للحسین بن سعید : ص 56 ح 150 عن أبی عبیدة الحذّاء عن الإمام الباقر علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 73 ص 293 ح 24 وراجع : فتح الباری : ج 6 ص 527.
50) مسند ابن حنبل : ج 10 ص 402 ح 27503 عن درة بنت أبی لهب.
51) مسند ابن حنبل : ج 10 ص 402 ح 27504 عن درّة بنت أبی لهب.
52) المعجم الکبیر : ج 10 ص 161 ح 10325 عن عبد اللّه بن مسعود.
53) العقد الفرید : ج 2 ص 378 ؛ نهج السعادة : ج 8 ص 101.
54) سنن الترمذی : ج 4 ص 566 ح 2330.
55) عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 65 ص 290 عن عبد اللّه التمیمی عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 87 ص 142ح 14.
56) مسند ابن حنبل : ج 6 ص 214 ح 17714.
57) شُعَب الإیمان : ج 4 ص 205 ح 4800.
58) مسند أبییعلى : ج 2 ص 34 ح 1096 عن أبی سعید الخدری.
59) صحیح ابن حبان : ج 9 ص 342 ح 4034 عن ابن عبّاس.
60) مسند الشهاب : ج 2 ص 240 ح 1274 عن أبی هریرة.
61) تنبیه الخواطر : ج 2 ص 123.
62) المعجم الأوسط : ج 6 ص 60 ح 5793 عن قنبر عن الإمام علیّ علیه السلام.
63) إبراهیم : 14.
64) المستدرک على الصحیحین : ج 3 ص 19 ح 4294.
65) مسند الشهاب : ج 2 ص 242 ح 1276 عن ابن عمر.
66) مسند ابن حنبل : ج 10 ص 134 ح 26372 عن عائشة.
67) تاریخ دمشق : ج 36 ص 388 ح 7374 عن أبی حُمَید الساعدی.
68) مسند ابن حنبل : ج 9 ص 120 ح 23517 عن حذیفة.
69) المستدرک على الصحیحین : ج 1 ص 115 ح 163 عن ابن أبی أوفى.
70) صحیح البخاری : ج 4 ص 1919 ح 4739 عن عثمان ؛ الأمالی للطوسی : ص 357 ح 739 عن النعمان بن سعد عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلى الله علیه و آله وح 740 عن سعد وفیهما «خیارکم» بدل «خیرکم» ، بحار الأنوار : ج 92 ص 186 ح 2.
71) کنز العمّال : ج 1 ص 515 ح 2297 نقلاً عن ابن الضریس وابن مردویه عن ابن مسعود.
72) صحیح البخاری : ج 3 ص 1235 ح 3194 وج 4 ص 1729 ح 4412 کلاهما عن أبی هریرة.
73) مسند ابن حنبل : ج 3 ص 496 ح 10029 وص 502 ح 10072 وص 527 ح 10244 کلّها عن أبی هریرة.
74) صحیح البخاری : ج 5 ص 2245 ح 5688 عن عبد اللّه بن عمرو ؛ مکارم الأخلاق : ج 1 ص 62 ح 55 عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلى الله علیه و آله ، بحار الأنوار : ج 16 ص 237.
75) مسند ابن حنبل : ج 3 ص 368 ح 9246 وص 20 ح 7216 و فیه «أعمالاً» بدل «أخلاقا».
76) الزهد للحسین بن سعید : ص 30 ح 75 عن حبیب الخثعمی عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 71 ص 380 ح 14 ؛ المعجم الأوسط : ج 4 ص 356 ح 4422 عن أبی سعید الخدری نحوه.
77) سنن ابن ماجة : ج 2 ص 1379 ح 4119.
78) تاریخ بغداد : ج 4 ص 221 الرقم 1918 ؛ نثر الدرّ : ج 1 ص 186 نحوه.
79) المستدرک على الصحیحین : ج 3 ص 352 ح 5359 ؛ بشارة المصطفى : ص 39 کلاهما عن أبی هریرة ، بحار الأنوار : ج 23 ص 104 ح 1.
80) صحیح البخاری : ج 2 ص 809 ح 2183 و 8182 وفیه «خیارکم» بدل «من خیرکم».
81) سنن أبی داوود : ج 4 ص 332 ح 5120 عن سراقة بن مالک بن جعشم المدلجی.
82) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 555 ح 4908 ، بحار الأنوار : ج 79 ص 268 ح 5 ؛ سنن الترمذی : ج 5 ص 709 ح 3895 عن عائشة.
83) شُعَب الإیمان : ج 6 ص 415 ح 8720 عن أبی هریرة.
84) سنن ابن ماجة : ج 1 ص 636 ح 1978 ؛ الأمالی للطوسی : ص 392 ح 864 کلاهما عن أبی هریرة ، بحار الأنوار : ج 103 ص 226 ح 15.
85) الکافی : ج 2 ص 240 ح 31 ، بحار الأنوار : ج 69 ص 395 ح 77.
86) الأمالی للطوسی : ص 157 ح 262 ؛نوادر الاُصول : ج 1 ص 303 عن عبد اللّه بن عمرو نحوه.
87) تنبیه الخواطر : ج 2 ص 122.
88) الکافی : ج 4 ص 50 ح 3 عن عبد اللّه بن القاسم الجعفری عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 74 ص 360 ح 4.
89) مسند ابن حنبل : ج 9 ص 241 ح 23981 عن صهیب.
90) الکافی : ج 2 ص 240 ح 32 ، بحار الأنوار : ج 69 ص 305 ح 27.
91) الکافی : ج 2 ص 57 ح 7 ، بحار الأنوار : ج 70 ص 375 ح 20.
92) کنز العمّال : ج 3 ص 192 ح 6116 عن الحسن مرسلاً.
93) مسند الشهاب : ج 2 ص 239 ح 1271 عن النعمان بن سعد عن الإمام علیّ علیه السلام.
94) مسند ابن حنبل : ج 3 ص 298 ح 8820 وص 319 ح 8929.
95) در متن عربى حدیث ، واژه «مُفتَن» به کار رفته که به معناى کسى است که لغزیده است و از فتنه و آزمون ، سالم به در نیامده است . م.
