5 / 1
الإِنفاق
الکتاب
«قُلْ إِنَّ رَبِّى یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ یَقْدِرُ لَهُ وَ مَآ أَنفَقْتُم مِّن شَىْ ءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَیْرُ الرَّ زِقِینَ» . (1)
الحدیث
4278.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إذا أرَدتَ أن یُثرِیَ اللّه ُ مالَکَ فَزَکِّهِ . (2)
4279.عنه صلى الله علیه و آله : تَصَدَّقوا مِمّا رَزَقَکُمُ اللّه ُ ؛ فَإِنَّ الصَّدَقَةَ لا تَنقُصُ المالَ ولکِن تَزیدُ فیهِ . (3)
4280.عنه صلى الله علیه و آله : لَیسَ عَبدٌ یَفتَحُ بابَ عَطِیَّةٍ یَبتَغی وَجهَ اللّه ِ أو صِلَةٍ إلّا زادَهُ اللّه ُ بِها کَثرَةً . (4)
4281.عنه صلى الله علیه و آله : تَصَدَّقوا ؛ فَإِنَّ الصَّدَقَةَ تَزیدُ فِی المالِ کَثرَةً . وتَصَدَّقوا رَحِمَکُمُ اللّه ُ . (5)
5 / 1
اِنفاق
قرآن
«بگو: در حقیقت، پروردگار من است که روزى را براى هر کس از بندگانش که بخواهد ، مى گشاید یا براى او تنگ مى گردانَد . هر چه را انفاق کردید ، عوضش را او مى دهد ، و او بهترینِ روزى دهندگان است» .
حدیث
4278.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرگاه خواستى خداوند بر ثروتت بیفزاید ، زکات آن را بپرداز.
4279.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از آنچه خداوند به شما روزى داده است ، صدقه دهید ، که صدقه ، مال را نمى کاهد ؛ بلکه بر آن مى افزاید.
4280.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ بنده اى نیست که به خاطر خدا درِ بخشش یا نیکى را بگشاید ، مگر آن که خداوند به سبب آن بر او مى افزاید .
4281.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : صدقه دهید ؛ چرا که صدقه ، بر مال مى افزاید . صدقه دهید ؛ خداوند ، شما را رحمت کند!
4282.عنه صلى الله علیه و آله : أکثِروا مِنَ الصَّدَقَةِ تُرزَقوا . (6)
4283.عنه صلى الله علیه و آله : اِستَنزِلُوا الرِّزقَ بِالصَّدَقَةِ . (7)
4284.عنه صلى الله علیه و آله : ثَلاثَةٌ تَزیدُ بِثَلاثَةٍ وإن ظَنَّ الجاهِلونَ أنَّها تَنقُصُها : المالُ یَزیدُ بِالصَّدَقَةِ (8) ، وَالعِزُّ یَزیدُ بِالعَفوِ ، وَالنُّبلُ یَزیدُ بِالتَّواضُعِ . (9)
4285.عنه صلى الله علیه و آله : قالَ اللّه ُ عز و جل : أنفِق اُنفِق عَلَیکَ . (10)
5 / 2
الإِطعام
4286.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : الرِّزقُ إلى مُطعِمِ الطَّعامِ أسرَعُ مِنَ السِّکّینِ إلى ذِروَةِ البَعیرِ ، وإنَّ اللّه َ تَعالى یُباهی بِمُطعِمِ الطَّعامِ المَلائِکَةَ . (11)
4287.عنه صلى الله علیه و آله : أیُّما مُؤمِنٍ أطعَمَ مُؤمنا عَلى جوعٍ أطعَمَهُ اللّه ُ یَومَ القِیامَةِ مِن ثِمارِ الجَنَّةِ . (12)
4288.عنه صلى الله علیه و آله – أنّه کان یقول -: مِن موجِباتِ مَغفِرَةِ الرَّبِّ تَبارَکَ وتَعالى إطعامُ الطَّعامِ . (13)
4289.عنه صلى الله علیه و آله : مَن لَقَّمَ أخاهُ لُقمَةَ حَلواءَ ولَم یَکُن ذلِکَ مَخافَةً مِن شَرِّهِ ، ولا رَجاءً لِخَیرِهِ صَرَفَ اللّه ُ عَنهُ سَبعینَ بَلوى فِی القِیامَةِ . (14)
4282.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بسیارْ صدقه دهید تا روزى یابید.
4283.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : روزى را با صدقه ، فرود آورید .
4284.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سه چیز است که با سه چیز ، افزایش مى یابد ، هرچند جاهلان مى پندارند که آنها را مى کاهد : مال با صدقه افزایش مى یابد ، عزّت با عفو افزوده مى شود ، و بزرگى با تواضعْ بیشتر مى گردد.
4285.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند عز و جل فرموده است : «انفاق کن تا عطایت کنم».
5 / 2
اِطعام
4286.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : [شتابِ] روزى به سوى اطعام کننده ، سریع تر از [فرو رفتن] چاقو در کوهان شتر است و خداوند متعال بر فرشتگان، به [وجود این]اطعام کننده ، مباهات مى کند.
4287.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر مؤمنى که مؤمنِ گرسنه اى را سیر کند ، خداوند، روز قیامت ، او را از میوه هاى بهشتى سیر مى کند.
4288.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – پیوسته مى فرمود-: طعام دادن ، از موجبات آمرزش پروردگار متعال است .
4289.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرکس به برادرش لقمه اى شیرینى بدهد و این [کارش]به خاطر ترس از گزند او یا به طمع خیر او نباشد ، خداوند در روز قیامت ، هفتاد گرفتارى را از او برمى گردانَد .
4290.عنه صلى الله علیه و آله : مَنِ اهتَمَّ بِجَوعَةِ أخیهِ المُسلِمِ فَأَطعَمَهُ حَتّى یَشبَعَ ، غَفَرَ اللّه ُ لَهُ وسَقاهُ حَتّى یَرواهُ . (15)
5 / 3
صِلَةُ الرَّحِمِ
4291.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ لَتَزیدُ فِی الرِّزقِ . (16)
4292.عنه صلى الله علیه و آله : مَن ضَمِنَ لی واحِدَةً ضَمِنتُ لَهُ أربَعَةً : یَصِلُ رَحِمَهُ فَیُحِبُّهُ اللّه ُ ، ویُوَسِّعُ عَلَیهِ فی رِزقِهِ ، ویَزیدُ فی عُمُرِهِ ، ویُدخِلُهُ الجَنَّةَ الَّتی وَعَدَهُ . (17)
5 / 4
حُسنُ الجِوارِ
4293.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : البِرُّ وحُسنُ الجِوارِ زِیادَةٌ فِی الرِّزقِ ، وعِمارَةٌ فِی الدُّنیا . (18)
5 / 5
صَنائِعُ المَعروفِ
4294.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : لَیسَ عَبدٌ یَفتَحُ بابَ عَطِیَّةٍ یَبتَغی وَجهَ اللّه ِ أوصِلَةٍ إلّا زادَهُ اللّه ُ بِها کَثرَةً. (4)
4290.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرکس به فکر گرسنگىِ برادر مسلمانش باشد و به او غذا دهد تا سیر شود ، خداوند ، او را مى آمرزد و سیرابش مى کند.
5 / 3
صله رحم
4291.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : به یقین ، صِله رَحِم ، روزى را مى افزاید.
4292.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرکه یک چیز را براى من ضمانت کند ، من ، چهار چیز را براى او ضمانت مى کنم : کسى که به بستگان خود رسیدگى کند ، خدا دوستش مى دارد ، روزى اش را مى افزاید ، عمرش را طولانى مى کند ، و او را به بهشتى که وعده داده ، وارد مى نماید.
5 / 4
رفتار نیک با همسایه
4293.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : نیکى و رفتار نیک با همسایه، مایه افزایش روزى و آبادانى دنیاست.
5 / 5
انجام دادن کارهاى شایسته
4294.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ بنده اى نیست که به خاطر خدا درِ بخششى را بگشاید یا صِله رَحِم کند ، مگر آن که خداوند ، او را افزونى مى بخشد.
5 / 6
القَصد
4295.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَنِ اقتَصَدَ فی مَعیشَتِهِ رَزَقَهُ اللّه ُ ، ومَن بَذَّرَ حَرَمَهُ اللّه ُ . (19)
5 / 7
النَّظافَةُ
4296.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : حَیَ عَلَى الطَّهورِ المُبارَکِ ، وَالبَرَکَةُ مِنَ اللّه ِ . (20)
4297.عنه صلى الله علیه و آله : غَسلُ الإِناءِ وطَهارَةُ الفِناءِ یورِثانِ الغَناءَ . (21)
4298.عنه صلى الله علیه و آله : تُرفَعُ البَرَکَةُ مِنَ البَیتِ إذا کانَت فیهِ الکُناسَةُ . (22)
5 / 8
النِّکاحُ
4299.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : اِلتَمِسُوا الرِّزقَ بِالنِّکاحِ . (23)
4300.عنه صلى الله علیه و آله : تَزَوَّجُوا النِّساءَ ؛ فَإِنَّهُنَّ یَأتینَکُم بِالمالِ . (24)
4301.عنه صلى الله علیه و آله : اِتَّخِذُوا الأَهلَ فَإِنَّهُ أرزَقُ لَکُم . (25)
5 / 6
میانه روى
4295.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرکه در زندگانى اش میانه روى کند ، خداوند ، روزى اش مى دهد و هر کس ولخرجى کند ، خداوند ، محرومش مى سازد .
5 / 7
نظافت
4296.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بشتاب به سوى پاک کننده برکت آفرین (آب) ؛ و برکت ، از خداست.
4297.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : شستن ظرف ها و تمیزى جلو خانه ، بى نیازى مى آورند.
4298.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از خانه اى که در آن خاکروبه باشد، برکت ، برداشته مى شود .
5 / 8
ازدواج
4299.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : روزى را با ازدواج بجویید.
4300.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : زن بگیرید ؛ چرا که زنان ، برایتان ثروت مى آورند.
4301.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همسر انتخاب کنید ؛ چرا که برایتان روزى آورتر است.
4302.الإمام الصادق علیه السلام : جاءَ رَجُلٌ إلَى النَّبِیِ صلى الله علیه و آله فَشَکا إلَیهِ الحاجَةَ ، فَقالَ : تَزَوَّج . فَتَزَوَّجَ فَوُسِّعَ عَلَیهِ . (26)
5 / 9
عِیادَةُ المَریضِ
4303.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : عائِدُ المَریضِ یَخوضُ فِی البَرَکَةِ ، فَإِذا جَلَسَ انغَمَسَ فیها . (27)
4304.مسند ابن حنبل عن أنس : سَمِعتُ رَسول اللّه ِ صلى الله علیه و آله یَقولُ : أیُّما رَجُلٍ یَعودُ مَریضا فَإِنَّما یَخوضُ فِی الرَّحمَةِ ، فَإِذا قَعَدَ عِندَ المَریضِ غَمَرَتهُ الرَّحمَةُ . فَقُلتُ : یا رَسول اللّه ِ ، هذا لِلصَّحیحِ الَّذی یَعودُ المَریضَ فَالمَریضُ ما لَهُ؟ قالَ : تُحَطُّ عَنهُ ذُنوبُهُ . (28)
4305.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : خُطى عائِدِ السَّقیمِ فیما بَینَهُ وبَینَ السَّقیمِ فی رِیاضِ الجَنَّةِ . (29)
5 / 10
التَّساهُلُ فِی البَیعِ وَالشِّراءِ
4306.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : البَرَکَةُ فِی المُماسَحَةِ . (30)
4307.عنه صلى الله علیه و آله : بارَکَ اللّه ُ عَلى سَهلِ البَیعِ ، سَهلِ الشِّراءِ ، سَهلِ القَضاءِ ، سَهلِ الِاقتِضاءِ . (31)
4302.امام صادق علیه السلام : مردى نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و از نیازمندى[اش] شکایت کرد . ایشان فرمود : «ازدواج کن» . وى ازدواج کرد و زندگى اش وسعت یافت .
5 / 9
عیادت بیمار
4303.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : عیادت کننده بیمار ، در برکت وارد مى شود و چون نزد بیمار بنشیند ، در برکت فرو مى رود.
4304.مسند ابن حنبل – به نقل از اَ نَس -: از پیامبر خدا شنیدم که مى فرمود : «هر کس، بیمارى را عیادت کند ، در رحمت وارد مى شود و چون نزد بیمار بنشیند ، رحمت ، او را فرا مى گیرد» . پرسیدم : اى پیامبر خدا! این ، پاداش [شخص] تن درستى است که از بیمار عیادت مى کند . پاداش بیمار چیست؟ فرمود : «گناهانش فرو مى ریزند» .
4305.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : گام هاى عیادت کننده بیمار در فاصله اش تا بیمار ، در بوستان هاى بهشت است .
5 / 10
آسان گرفتن در داد و ستد
4306.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : برکت ، در آسان گرفتن است.
4307.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : برکت خدا بر کسى باد که آسان مى فروشد ، آسان مى خرَد ، آسان مى پردازد و آسان مطالبه مى کند!
5 / 11
کَیلُ الطَّعامِ
4308.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : کیلوا طَعامَکُم یُبارَک لَکُم . (32)
4309.عنه صلى الله علیه و آله : کیلوا طَعامَکُم ؛ فَإِنَّ البَرَکَةَ فِی الطَّعامِ المَکیلِ . (33)
4310.الإمام الصادق علیه السلام : شَکا قَومٌ إلَى النَّبِیِ صلى الله علیه و آله سُرعَةَ نَفادِ طَعامِهِم ، فَقالَ : تَکیلونَ أو تَهیلونَ؟ قالوا : نَهیلُ یا رَسول اللّه ِ – یَعنِی الجُزافَ – . قالَ : کیلوا ولا تَهیلوا ؛ فَإِنَّهُ أعظَمُ لِلبَرَکَةِ . (34)
5 / 12
الِاجتِماعُ عَلَى الطَّعامِ
4311.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : کُلوا جَمیعا ولا تَفَرَّقوا ؛ فَإِنَّ البَرَکَةَ مَعَ الجَماعَةِ . (35)
4312.عنه صلى الله علیه و آله : اِجتَمِعوا عَلى طَعامِکُم ، وَاذکُرُوا اسمَ اللّه ِ عَلَیهِ ، یُبارِک لَکُم فیهِ . (36)
4313.عنه صلى الله علیه و آله : ما مِن مائِدَةٍ أعظَمُ بَرَکَةً مِن مائِدَةٍ جَلَسَ عَلَیها یَتیمٌ . (37)
4314.عنه صلى الله علیه و آله : البَرَکَةُ فی ثَلاثَةٍ : فِی الجَماعَةِ ، وَالثَّریدِ ، وَالسَّحورِ . (38)
5 / 11
پیمانه کردن گندم (39)
4308.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : گندمِ خود را پیمانه کنید تا برکت بیاورد.
4309.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : گندمِ خود را پیمانه کنید ؛ چرا که برکت ، در گندمِ پیمانه شده است .
4310.امام صادق علیه السلام : گروهى ، از زود تمام شدن گندم خود ، نزد پیامبر صلى الله علیه و آله شکایت کردند . ایشان فرمود : «آیا پیمانه مى کنید یا بى پیمانه مى ریزید؟» . گفتند : اى پیامبر خدا! بى پیمانه و به گزاف . فرمود : «پیمانه کنید ، نه گزاف و بى حساب ؛ چرا که این ، بیشتر برکت دارد».
5 / 12
غذا خوردن دسته جمعى
4311.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : با هم بخورید و پراکنده نشوید ؛ چرا که برکت ، با جماعت است.
4312.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : با هم غذا بخورید و خدا را بر آن نام ببرید تا خداوند به آن ، برکت دهد.
4313.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ سفره اى بابرکت تر از سفره اى نیست که یتیم بر سرِ آن بنشیند .
4314.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : برکت ، در سه چیز است : در جماعت ، در ترید (آب گوشت) ، و در سَحَرى.
1) سبأ : 39.
2) أعلام الدین : ص 268 عن الإمام علیّ علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 96 ص 23 ح 54.
3) الفردوس : ج 2 ص 52 ح 2297 عن الإمام علیّ علیه السلام.
4) المعجم الأوسط : ج 7 ص 190 ح 7239 عن أبی هریرة.
5) الکافی : ج 4 ص 9 ح 2 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 96 ص 122 ح 27.
6) إرشاد القلوب : ص 45 ، بحار الأنوار : ج 77 ص 176 ح 10.
7) التوحید : ص 68 ح 24 عن داوود بن سلیمان الفرّاء عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 96 ص 121 ح 25 ؛ شُعَب الإیمان : ج 2 ص 74 ح 1197 عن الزبیر عن الإمام زین العابدین عن آبائه علیهم السلام عنه صلى الله علیه و آله.
8) فی الطبعة المعتمدة : «الصدقة» ، والتصحیح من فردوس الأخبار : ج 2 ص 162 ح 2363.
9) الفردوس : ج 2 ص 102 ح 2541 عن ابن عمر.
10) صحیح البخاری : ج 4 ص 1724 ح 4407 ؛ مجمع البیان : ج 8 ص 616 کلاهما عن أبی هریرة.
11) تنبیه الخواطر : ج 1 ص 171 عن عبد اللّه بن مسعود وراجع : ص 228 «ما یوجب برکة الدّار / الإطعام».
12) سنن الترمذی : ج 4 ص 633 ح 2449 عن أبی سعید الخدری ؛ الکافی : ج 2 ص 201 ح 5 عن أبی حمزة الثمالی عن الإمام زین العابدین علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 74 ص 382 ح 88.
13) الکافی : ج 4 ص 52 ح 11 عن موسى بن بکر عن الإمام الکاظم علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 74 ص 361 ح 12.
14) تاریخ بغداد : ج 4 ص 85 الرقم 1719 عن أنس.
15) مسند أبی یعلى : ج 3 ص 378 ح 3407 عن أنس.
16) دعائم الإسلام : ج 2 ص 331 ح 1249 ، بحار الأنوار : ج 76 ص 314 ح 1 وص 315 ح 2.
17) عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 37 ح 93 عن داوود بن سلیمان الفرّاء عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 74 ص 92 ح 16.
18) الاُصول الستّة عشر : ص 77 عن عبد اللّه بن أبی طلحة عن الإمام الصادق علیه السلام.
19) الکافی : ج 2 ص 122 ح 3 عن عبد الرحمن بن الحجّاج عن الإمام الصادق علیه السلام وج 4 ص 54 ح 12 عن ابن سنان عن الإمام الصادق علیه السلام عنه صلى الله علیه و آله ، بحار الأنوار : ج 75 ص 126 ح 25.
20) صحیح البخاری : ج 3 ص 1312 ح 3386 عن عبد اللّه بن مسعود.
21) تاریخ بغداد : ج 12 ص 92 الرقم 6509 عن أنس.
22) کنز العمّال : ج 15 ص 402 ح 41560 نقلاً عن الفردوس عن أنس.
23) مکارم الأخلاق : ج 1 ص 430 ح 1459 ؛ الکشّاف : ج 3 ص 74.
24) المستدرک على الصحیحین : ج 2 ص 174 ح 2679 عن عائشة ؛ مکارم الأخلاق : ج 1 ص 430 ح 1462.
25) الکافی : ج 5 ص 329 ح 6 عن ابن القدّاح عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام ، بحار الأنوار : ج 103 ص 217 ح 1.
26) الکافی : ج 5 ص 330 ح 2 عن هشام بن سالم ؛ تاریخ بغداد : ج 1 ص 365 الرقم 307 عن جابر نحوه.
27) کنز الفوائد : ج 1 ص 379 عن جابر بن عبد اللّه الأنصاری ، بحار الأنوار : ج 81 ص 224 ح 33.
28) مسند ابن حنبل : ج 4 ص 347 ح 12782 ؛ الأمالی للطوسی : ص 182 ح 306 عن أبی قلّابة وفیه صدره إلى «غمرته الرحمة» ، بحار الأنوار : ج 81 ص 215 ح 6.
29) الفردوس : ج 2 ص 193 ح 2962 عن أبی هریرة.
30) السنن الکبرى : ج 6 ص 59 ح 11189 عن محمّد بن سعد.
31) تهذیب الأحکام : ج 7 ص 18 ح 79 عن حنان عن أبیه عن الإمام الصادق علیه السلام.
32) صحیح البخاری : ج 2 ص 749 ح 2021 عن المقدام بن معدیکرب.
33) الکافی : ج 5 ص 167 ح 2 عن حفص بن عمر عن الإمام الصادق علیه السلام ؛ کنز العمّال : ج 4 ص 46 ح 9434 نقلاً عن ابن النجّار عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلى الله علیه و آله.
34) الکافی : ج 5 ص 167 ح 1 عن یونس بن یعقوب.
35) سنن ابن ماجة : ج 2 ص 1094 ح 3287 عن عمر بن الخطاب ؛ طبّ النبیّ صلى الله علیه و آله : ص 3 نحوه ، بحار الأنوار : ج 62 ص 291.
36) سنن أبی داوود : ج 3 ص 346 ح 3764 عن وحشى بن حرب عن أبیه عن جده ؛ مکارم الأخلاق : ج 1 ص 319 ح 1020 ، بحار الأنوار : ج 66 ص 349 ح 10.
37) الفردوس : ج 4 ص 46 ح 6144 عن أنس.
38) المعجم الکبیر : ج 6 ص 251 ح 6127 عن سلمان ؛ طبّ النبیّ صلى الله علیه و آله : ص 3 ، بحار الأنوار : ج 62 ص 291.
39) در متن عربى ، کلمه «طعام» آمده است که در لغت عربى، به معناى موادّ خوراکى و نیز به معناى خصوص «گندم» است و مقصود از پیمانه کردن گندم و موادّ خوراکى ، اندازه گیرى آن در وقت مصرف و هنگام خرید و فروش است.
