6 / 1 أصناف الشُّفَعاءِ
2814 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: ثلاثةٌ یَشفَعُونَ إلى اللّهِ عز و جل فَیُشَفَّعُونَ: الأنبیاءُ، ثُمّ العُلَماءُ، ثُمّ الشُّهَداءُ.(1)
2815 . عنه صلى الله علیه و آله: إنّی أشفَعُ یَومَ القِیامَةِ فَاُشَفَّعُ، ویَشفَعُ عَلِیٌّ فَیُشَفَّعُ ویَشفَعُ أهلُ بَیتی فَیُشَفَّعُونَ.(2)
2816 . عنه صلى الله علیه و آله: الشُّفَعاءُ خَمسَةٌ: القُرآنُ، والرَّحِمُ، والأمانَةُ، ونَبِیُّکُم، وأهلُ بَیتِ نَبِیِّکُم.(3)
2817 . عنه صلى الله علیه و آله: تَعَلَّمُوا القُرآنَ؛ فإنّهُ شافِعٌ یَومَ القِیامَةِ.(4)
2818 . عنه صلى الله علیه و آله: الصِّیامُ والقُرآنُ یَشفَعانِ لِلعَبدِ یَومَ القِیامَةِ.(5)
6 / 1
گروه‌هاى شفاعت کننده
2814 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: سه گروه نزد خداى عز و جل شفاعت مى‌کنند و شفاعتشان پذیرفته مى‌شود: پیامبران، سپس عالمان، و بعد شهیدان
2815 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: در روز قیامت، من شفاعت مى‌کنم و شفاعتم پذیرفته مى‌شود، و على شفاعت مى‌کند و شفاعتش پذیرفته مى‌شود، و اهل بیتم نیز شفاعت مى‌کند و شفاعتشان پذیرفته مى‌شود
2816 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: شفاعت‌کنندگان، پنج‌تایند: قرآن، خویشاوندى، امانت، پیامبر شما، و اهل بیت پیامبرتان
2817 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: قرآن را بیاموزید؛ زیرا قرآن در روز قیامت، شفاعت کننده است
2818 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: روزه و قرآن، در روز قیامت براى آدمى شفاعت مى‌کنند
6 / 2 شَفاعَةُ النَّبیّ صلى الله علیه و آله
الکتاب
«وَ مِنَ اَللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً» .(6)
«وَ لَلْآخِرَةُ خَیْرٌ لَکَ مِنَ اَلْأُولى – وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضى» .(7)
«یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِتَّقُوا اَللّهَ وَ اِبْتَغُوا إِلَیْهِ اَلْوَسِیلَةَ وَ جاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» .(8)
الحدیث
2819 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إنَّ الناسَ یَصِیرُونَ یَومَ القِیامَةِ جُثىً، کُلُّ اُمَّةٍ تَتبَعُ نَبِیَّها، یَقولونَ: یا فُلانُ، اشفَعْ، یا فُلانُ، اشفَعْ، حتّى تَنتَهِیَ الشَّفاعَةُ إلى محمّدٍ، فذلکَ یَومُ یَبعَثُهُ اللّهُ المَقامَ المَحمودَ.(9)
2820 . عنه صلى الله علیه و آله: إذا قُمتُ المَقامَ المَحمودَ تَشَفَّعتُ فی أصحابِ الکبائرِ مِن اُمَّتی، فَیُشَفِّعُنی اللّهُ فِیهِم، واللّهِ لا تَشَفَّعتُ فِیمَن آذى ذُرِّیَّتی.(10)
2821 . عنه صلى الله علیه و آله: لَو قد قُمتُ المَقامَ المَحمودَ لَشَفَعتُ فی أبی واُمّی وعَمّی وأخٍ لی کانَ مؤاخیا فی الجاهِلِیَّةِ.(11)
2822 . عنه صلى الله علیه و آله: الوَسِیلَةُ دَرَجةٌ عِندَ اللّهِ لیسَ فَوقَها دَرَجَةٌ، فَسَلُوا اللّهَ أن یُؤتِیَنی الوَسیلَةَ.(12)
6 / 2
شفاعت پیامبر صلى الله علیه و آله
قرآن
«و پاسى از شب را زنده بدار، تا براى تو [به منزله]نافله‌اى باشد، امید که پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند» .
«و قطعاً آخرت براى تو از دنیا نیکوتر خواهد بود. و به زودى پروردگارت تو را [آن قدر]عطا خواهد داد، تا خشنود گردى» .
«اى کسانى که ایمان آورده‌اید! از خدا پروا کنید و به او [توسّل و] تقرّب جویید و در راهش جهاد کنید، باشد که رستگار شوید» .
حدیث
2819 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: در روز قیامت، مردم گروه گروه مى‌شوند و هر امّتى در پىِ پیامبر خود به راه مى‌افتد و مى‌گویند: «فلانى! شفاعت کن؛ فلانى! شفاعت کن» ، تا آن که نوبت شفاعت به محمّد مى‌رسد و در این روز است که خداوند، او را به مقامى ستوده مى‌رساند
2820 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: زمانى که به مقام ستوده برسم، براى مرتکبان گناهان کبیره امّت خود، شفاعت مى‌کنم و خداوند، شفاعت من را درباره آنها مى‌پذیرد به خدا سوگند، براى کسانى که فرزندان مرا بیازارند، شفاعت نخواهم کرد
2821 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر گاه به مقام ستوده برسم، براى پدر و مادر و عمویم و برادرى که در جاهلیت داشته‌ام، شفاعت مى‌کنم
2822 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: «وسیله» ، درجه‌اى است نزد خداوند که درجه‌اى بالاتر از آن نیست.
پس، از خدا بخواهید که به من «وسیله» عطا کند
2823 . عنه صلى الله علیه و آله: سَلُوا اللّهَ لی الوَسِیلَةَ. . . فَمَن سَألَ لی الوَسیلَةَ حَلَّتْ لَهُ الشَّفاعَةُ.(13)
2824 . عنه صلى الله علیه و آله: الأئمّةُ مِن وُلْدِ الحُسینِ علیه السلام، مَن أطاعَهُم فَقَد أطاعَ اللّهَ، ومَن عَصاهُم فقد عَصَى اللّهَ عز و جل، هُم العُروَةُ الوُثقى، وهُمُ الوَسیلَةُ إلى اللّهِ عز و جل.(14)
2825 . علل الشرائع عن أبی سعید الخُدریِّ: کانَ النبیُّ صلى الله علیه و آله یقولُ: إذا سَألتُمُ اللّهَ لی فَاسألُوهُ الوَسیلَةَ، فَسَألنا النبیَّ صلى الله علیه و آله عنِ الوَسیلةِ فقالَ: هی دَرَجَتی فیالجَنَّةِ(15) (16)
2826 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: لِکُلِّ نَبِیٍّ دَعوَةٌ قد دَعا بِها وقد سَألَ سُؤلاً، وقد خَبَأتُ دَعوَتی لِشَفاعَتِی لِاُمَّتی یَومَ القِیامَةِ.(17)
2827 . عنه صلى الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ. . . أعطانی مَسألَةً، فَأخَّرتُ مَسألَتی لِشَفاعَةِ المُؤمنینَ مِن اُمَّتی یَومَ القِیامَةِ، فَفَعَلَ ذلکَ.(18)
2828 . الإمام علیّ علیه السلام: أیُّها الناسُ! إنَّ اللّهَ تعالى وَعَدَ نَبِیَّهُ مُحمّدا صلى الله علیه و آله الوَسیلَةَ ووَعدُهُ الحَقُّ ولَن یُخلِفَ اللّهُ وَعدَهُ، ألا وإنّ الوَسیلَةَ على(19) دَرَجِ الجَنَّةِ، وذِروَةُ ذَوائبِ‌الزُّلفَةِ، ونِهایَةُ غایَةِ الاُمنِیَّةِ.(20)
2823 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از خداوند براى من، وسیله مسئلت کنید. که هر کس براى من وسیله مسئلت کند، شفاعت بر او روا مى‌گردد
2824 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: امامان، از نسل حسین علیه السلام هستند هر که آنان را اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده است و هر که آنان را نافرمانى کند، خداوند عز و جل را نافرمانى کرده است آنان‌اند محکم‌ترین دستگیره، و آنان‌اند وسیله نزدیکى به خداوند عز و جل
2825 . علل الشرائع به نقل از ابو سعید خُدرى : پیامبر صلى الله علیه و آله پیوسته مى‌فرمود: «هر گاه از خداوند چیزى براى من خواستید، وسیله بخواهید» .
از پیامبر صلى الله علیه و آله درباره وسیله پرسیدیم فرمود: «درجه من در بهشت است» .(21)
2826 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر پیامبرى، به درگاه خدا دعایى کرده و از او چیزى خواسته است؛ امّا من خواهش خود [از خدا] را براى شفاعت امّتم در روز قیامت، نگه داشته‌ام
2827 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: همانا خداوند. . . به من فرمود که از او خواهشى کنم؛ امّا من خواهش خود را براى شفاعت کردن مؤمنان امّتِ خویش در روز قیامت، به تأخیر انداختم و خداوند هم پذیرفت
2828 . امام على علیه السلام: اى مردم! خداوند متعال به پیامبر خود محمّد صلى الله علیه و آله، وعده وسیله داده و وعده او راست است و خداوند از وعده خود، تخلّف نمى‌کند بدانید که وسیله، بر فراز درجات بهشت، و ستیغِ بلندى‌هاى تقرّب، و خطّ پایانِ آرزوهاست
6 / 3 شُروطُ الشَّفاعَةِ
الکتاب
«اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ لَهُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ مَنْ ذَا اَلَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاّ بِما شاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ» .(22)
«إِنَّ رَبَّکُمُ اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیّامٍ ثُمَّ اِسْتَوى عَلَى اَلْعَرْشِ یُدَبِّرُ اَلْأَمْرَ ما مِنْ شَفِیعٍ إِلاّ مِنْ بَعْدِ إِذْنِهِ ذلِکُمُ اَللّهُ رَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ أَ فَلا تَذَکَّرُونَ» .(23)
«لا یَمْلِکُونَ اَلشَّفاعَةَ إِلاّ مَنِ اِتَّخَذَ عِنْدَ اَلرَّحْمنِ عَهْداً» .(24)
«یَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ اَلشَّفاعَةُ إِلاّ مَنْ أَذِنَ لَهُ اَلرَّحْمنُ وَ رَضِیَ لَهُ قَوْلاً» .(25)
«وَ لا یَمْلِکُ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ اَلشَّفاعَةَ إِلاّ مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ» .(26)
«وَ کَمْ مِنْ مَلَکٍ فِی اَلسَّماواتِ لا تُغْنِی شَفاعَتُهُمْ شَیْئاً إِلاّ مِنْ بَعْدِ أَنْ یَأْذَنَ اَللّهُ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَرْضى» .(27)
«یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یَشْفَعُونَ إِلاّ لِمَنِ اِرْتَضى وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ» .(28)
الحدیث
2829 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: شَفاعَتی لِاُمَّتی مَن أحَبَّ أهلَ بَیتی.(29)
6 / 3
شروط شفاعت
قرآن
«خداست که معبودى جز او نیست زنده و برپا دارنده است نه چُرت او را فرو مى‌گیرد و نه خواب آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، از آنِ اوست. کیست آن کس که جز به اذن او در پیشگاهش شفاعت کند؟ آنچه در پیش روىِ آنان و آنچه در پشت سرشان است، مى‌داند. و به چیزى از علم او، جز به آنچه بخواهد، احاطه نمى‌یابند. کرسىِ او آسمان‌ها و زمین را در بر گرفته و نگهدارى آنها بر او دشوار نیست؛ و اوست والاىِ بزرگ» .
«پروردگار شما، آن خدایى است که آسمان‌ها و زمین را در شش هنگام آفرید. سپس بر عرش استیلا یافت. کار [آفرینش] را تدبیر مى‌کند. شفاعتگرى جز پس از اذن او نیست. این است خدا، پروردگار شما پس او را بپرستید. آیا پند نمى‌گیرید؟» .
«[آنان] اختیار شفاعت را ندارند، جز آن کس که از جانب [خداى] رحمان، پیمانى گرفته است» .
«در آن روز، شفاعت [به کسى] سود نمى‌بخشد، مگر کسى را که [خداى] رحمان، اجازه دهد و سخنش او را پسند آید» .
«و کسانى را که به جاى او مى‌خوانند [و مى‌پرستند]، اختیار شفاعت ندارند، مگر آن کسانى که آگاهانه به حق گواهى داده باشند» .
«و بسا فرشتگانى که در آسمان‌هایند [و] شفاعتشان به کارى نمى‌آید، مگر پس از آن که خدا به هر که بخواهد و خشنود باشد، اذن دهد» .
«آنچه فرا روى آنان و آنچه پشتِ سرشان است، مى‌داند؛ و جز براى کسى که [خدا] رضایت دهد، شفاعت نمى‌کنند و خود از بیم او هراسان‌اند» .
حدیث
2829 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: شفاعت من، شامل آن کس از امّتم مى‌شود که اهل بیتِ مرا دوست داشته باشد
2830 . عنه صلى الله علیه و آله: لَأشفَعَنَّ یَومَ القِیامَةِ لِمَن کانَ فی قَلبِهِ جَناحُ بَعوضَةٍ إیمانٌ. (30)
2831 . عنه صلى الله علیه و آله: یَشفَعُ الأنبیاءُ فی کُلِّ مَن کانَ یَشهَدُ أن لا إلهَ‌إلّا اللّهُ مُخلِصا، فَیُخرِجُونَهُم مِنها [أی من النّارِ].(31)
6 / 4 حاجَةُ الأوَّلِینَ والآخِرِینَ إلى الشَّفاعَةِ
2832 . الإمام الباقر علیه السلام وقد قالَ لَهُ أبو أیمنَ: یاأباجعفرٍ، تَغُرُّونَ الناسَ وتَقولونَ: شَفاعَةُ محمّدٍ، شَفاعَةُ محمّدٍ! فَغَضِبَ علیه السلام حتّى تَرَبَّدَ وَجهُهُ : وَیحَکَ یا أبا أیمَنَ! أغَرَّکَ إن عَفَّ بَطْنُکَ وفَرجُکَ؟ ! أما لَو قد رَأیتَ أفزاعَ القِیامَةِ لقدِ احتَجتَ إلى شَفاعَةِ محمّدٍ صلى الله علیه و آله، وَیلَکَ فَهل یَشفَعُ إلّا لِمَن وَجَبَت لَهُ النارُ؟ ! . . . ما [مِن](32) أحَدٍ مِنَ الأوَّلِینَ والآخِرِینَ إلّا وهُو مُحتاجٌ إلى شَفاعَةِ محمّدٍ صلى الله علیه و آله یَومَ القِیامَةِ.(33)
2833 . الإمام الصّادق علیه السلام: ما أحَدٌ مِنَ الأوَّلِینَ والآخِرِینَ إلّا وهُو یَحتاجُ إلى شَفاعةِ محمّدٍ صلى الله علیه و آله یَومَ القِیامَةِ.(34)
2834 . عنه علیه السلام لَمّا سُئلَ: هَل یَحتاجُ المُؤمِنُ إلى شَفاعَةِ محمّدٍ صلى الله علیه و آله یَومَئذٍ؟ : نَعَم، [إنَّ](35) لِلمُؤمِنِینَ خَطایا وذُنُوبا، وما مِن‌أحَدٍ إلّا ویَحتاجُ إلى شَفاعَةِ محمّدٍ یَومَئذٍ.(36)
2830 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر آینه، من در روز قیامت، کسى را که در دلش به اندازه بال پشه‌اى ایمان باشد، شفاعت خواهم کرد
2831 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: پیامبران، براى همه کسانى که از روى اخلاص به یگانگى خدا شهادت داده باشند، شفاعت مى‌کنند و آنان را از دوزخ، بیرون مى‌آورند
6 / 4
نیاز همگان به شفاعت
2832 . امام باقر علیه السلام در پاسخ به ابو ایمن که به امام علیه السلام گفت: اى ابو جعفر! شما مردم را مى‌فریبید و پیوسته مى‌گویید: «شفاعت محمّد، شفاعت محمّد!» و ایشان چنان ناراحت شد که رنگ چهره‌اش برگشت : واى بر تو اى ابو ایمن! داشتن عفّت شکم و شهوت، تو را غرّه کرده است؟ ! اگر صحنه‌هاى هول‌انگیز قیامت را ببینى، حتماً به شفاعت محمّد صلى الله علیه و آله نیاز پیدا خواهى کرد واى بر تو! آیا شفاعت، جز براى کسى است که مستوجب آتش باشد؟ ! . . . هیچ کس، از اوّلین و آخرین، نیست مگر آن که در روز قیامت، به شفاعت محمّد صلى الله علیه و آله نیازمند خواهد بود
2833 . امام صادق علیه السلام: در میان انسان‌ها، از اوّلین تا آخرین، هیچ کس نیست، مگر آن که به شفاعت محمّد صلى الله علیه و آله در روز قیامت، نیاز دارد
2834 . امام صادق علیه السلام در پاسخ به این سؤال که: مگر مؤمن به شفاعت محمّد صلى الله علیه و آله در آن روز، نیازمند است؟ : آرى مؤمنان نیز خطاها و گناهانى دارند و هیچ کس نیست، مگر این که در آن روز، به شفاعت محمّد صلى الله علیه و آله محتاج است
6 / 5 شفاعَةُ النَّبیّ لأهلِ الکبائرِ
2835 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: لِکُلِّ نَبِیٍّ شَفاعَةٌ، وإنّی خَبَأتُ شَفاعَتِی لِأهلِ الکَبائرِ مِن اُمَّتی یَومَ القِیامَةِ.(37)
2836 . عنه صلى الله علیه و آله: إنّما الشَّفاعةُ یومَ القِیامَةِ لِمَن عَمِلَ الکَبائرَ مِن اُمَّتی ثُمّ ماتُوا علَیها.(38)
2837 . عنه صلى الله علیه و آله: شَفاعَتِی لأهلِ الکَبائرِ مِن اُمَّتی.(39)
2838 . عنه صلى الله علیه و آله: إنّما شَفاعَتی لأهلِ الکبائرِ مِن اُمَّتی، فأمّا المُحسِنُونَ فما علَیهِم مِن سَبیلٍ.(40)
6 / 6 المَحرُومُونَ مِنَ الشَّفاعَةِ
الکتاب
«هَلْ یَنْظُرُونَ إِلاّ تَأْوِیلَهُ یَوْمَ یَأْتِی تَأْوِیلُهُ یَقُولُ اَلَّذِینَ نَسُوهُ مِنْ قَبْلُ قَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ فَهَلْ لَنا مِنْ شُفَعاءَ فَیَشْفَعُوا لَنا أَوْ نُرَدُّ فَنَعْمَلَ غَیْرَ اَلَّذِی کُنّا نَعْمَلُ قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ» .(41)
«وَ ما أَضَلَّنا إِلاَّ اَلْمُجْرِمُونَ – فَما لَنا مِنْ شافِعِینَ – وَ لا صَدِیقٍ حَمِیمٍ» .(42)
«وَ کُنّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ اَلدِّینِ – حَتّى أَتانَا اَلْیَقِینُ – فَما تَنْفَعُهُمْ شَفاعَةُ اَلشّافِعِینَ» .(43)
6 / 5
شفاعت پیامبر در حقّ مرتکبان گناهان کبیره
2835 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر پیامبرى، شفاعتى مى‌کند و من شفاعت خود را براى اهل گناهان کبیره امّت خود در روز قیامت، نگه داشته‌ام
2836 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: شفاعت روز قیامت، در حقیقت، براى آن دسته از امّت من است که مرتکب گناهان کبیره شده باشند و با همان گناهان، [بدون توبه]مرده باشند
2837 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: شفاعت من، براى آن دسته از امّت من است که مرتکب گناهان کبیره شده باشند
2838 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: در حقیقت شفاعت من، براى آن افراد از امّت من است که مرتکب گناهان کبیره شده‌اند امّا نیکوکاران، راهى براى مؤاخذه آنها نیست (نیازى به شفاعت ندارند)
6 / 6
محرومان از شفاعت
قرآن
«آیا [آنان] جز در انتظار تأویل آن‌اند؟ روزى که تأویلش فرا رسد، کسانى که آن را پیش از آن به فراموشى سپرده‌اند، مى‌گویند: «حقاً فرستادگان پروردگار ما حق را آوردند. پس آیا [امروز] ما را شفاعتگرانى هست که براى ما شفاعت کنند یا [ممکن است به دنیا] باز گردانیده شویم، تا غیر از آنچه انجام مى‌دادیم، انجام دهیم؟» . به راستى که [آنان] به خویشتن زیان زدند، و آنچه را به دروغ مى‌ساختند، از کف دادند» .
«و جز تباهکاران، ما را گم‌راه نکردند در نتیجه، نه شفاعتگرانى داریم و نه دوستى نزدیک» .
«و روز جزا را دروغ مى‌شمردیم تا مرگ ما در رسید. پس شفاعتِ شفاعتگران، آنها را سود نمى‌بخشد» .
الحدیث
2839 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: مَن لم یُؤمِنْ بِشَفاعَتِی فلا أنالَهُ اللّهُ شَفاعَتِی.(40)
2840 . عنه صلى الله علیه و آله: شَفاعَتِی یَومَ القِیامَةِ حَقٌّ، فَمَن لَم یُؤمِنْ بها لَم یَکُن مِن أهلِها.(44)
2841 . عنه صلى الله علیه و آله: رَجُلانِ لا تَنالُهُما شَفاعَتی: صاحِبُ سُلطانٍ عَسُوفٌ غَشُومٌ، وغالٍ فی الدِّینِ مارِقٌ.(45)
2842 . عنه صلى الله علیه و آله: أمّا شَفاعَتِی ففی أصحابِ الکبائرِ ما خَلا أهلَ الشِّرکِ والظُّلمِ.(46)
2843 . عنه صلى الله علیه و آله: لا یَنالُ شَفاعَتی مَنِ استَخَفَّ بِصلاتِهِ، ولا یَرِدُ عَلَیَّ الحَوضَ لا واللّهِ.(47)
6 / 7 أحَقُّ النّاسِ بالشَّفاعَةِ
2844 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إنّ أقرَبَکُم مِنّی غَدا وأوجَبَکُم عَلَیَّ شَفاعَةً: أصدَقُکُم لِسانا، وأدّاکُم لِلأمانَةِ، وأحسَنُکُم خُلُقا، وأقرَبُکُم مِنَ الناسِ.(48)
حدیث
2839 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: کسى که به شفاعت کردن من ایمان نداشته باشد، خداوند، شفاعت مرا به او نمى‌رساند
2840 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: [موضوع] شفاعت من در روز قیامت، یک حقیقت است. پس هر که بِدان ایمان نداشته باشد، مشمول آن واقع نخواهد شد
2841 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: شفاعت من، به دو کس نمى‌رسد: قدرتمند مستبد و ستمگر، و غلو کننده خارج شده از دین
2842 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: شفاعت من، درباره مرتکبانِ گناهان کبیره است، بجز مشرکان و ستمگران
2843 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: کسى که نماز را سبُک بشمارد، به شفاعت من دست نمى‌یابد و به خدا سوگند، در کنار حوض [ِ کوثر]، بر من وارد نخواهد شد
6 / 7
سزاوارترینِ مردم به شفاعت
2844 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: همانا نزدیک‌ترینِ شما به من در فردا [ى قیامت] و سزاوارترینِ شما به شفاعت من، راستگوترین، امانتدارترین، خوش‌اخلاق‌ترین و نزدیک‌ترینِ شما به مردم است
1) الخصال: ص 156 ح 197 عن مسعدة بن صدقه عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام، بحار الأنوار: ج 8 ص 34 ح 2.
2) مجمع البیان: ج 1 ص 223، بحار الأنوار: ج 8 ص 30.
3) المناقب لابن شهر آشوب: ج 2 ص 164 عن أبی هریرة، بحار الأنوار: ج 8 ص 43 ح 39.
4) مسند ابن حنبل: ج 8 ص 273 ح 22219 عن أبی أمامة.
5) مسند ابن حنبل: ج 2 ص 586 ح 6637 عن عبد اللّه بن عمرو.
6) الإسراء:79.
7) الضحى:4 و 5.
8) المائدة:35.
9) کنز العمّال: ج 14 ص 390 ح 39042 عن ابن عمر.
10) الأمالی للصدوق: ص 370 ح 462 عن خالد القلانسی عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام، بحار الأنوار: ج 8 ص 37 ح 12.
11) تفسیر القمّی: ج 1 ص 380، بحار الأنوار: ج 8 ص 36 ح 8.
12) کنز العمّال: ج 14 ص 401 ح 39071 عن أبی سعید.
13) صحیح مسلم: ج 1 ص 289 ح 11 عن عبد اللّه بن عمرو بن العاص.
14) عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج 2 ص 58 ح 217 عن الحسن بن عبد اللّه الرازی، بحار الأنوار: ج 36 ص 244 ح 54.
15) علل الشرائع: ص 164 ح 6، بحار الأنوار: ج 7 ص 326 ح 2.
16) العلّامة الطباطبائی بعد نقل الحدیث قال: وأنت إذا تدبّرت الحدیث وانطباق معنى الآیة علیه، وجدت أنّ الوسیلة هی مقام النبیّ صلى الله علیه و آله من ربّه الذی به یتقرّب هو إلیه تعالى، ویلحق به آله الطاهرون ثمّ الصّالحون من اُمّته وقد ورد فی بعض الروایات عنهم علیهم السلام: أنّ رسول اللّه آخذ بحجزة ربّه، ونحن آخذون بحجزته، وأنتم آخذون بحجزتنا (المیزان فی تفسیر القرآن: ج 5 ص 334).
17) الخصال: ص 29 ح 103 عن انس بن مالک، بحار الأنوار: ج 8 ص 34 ح 1.
18) الأمالی للطوسی: ص 56 ح 81 عن ابی بصیر عن الإمام الباقر علیه السلام، بحار الأنوار: ج 8 ص 37 ح 14.
19) کذا فی المصدر، والظاهر أنّ الصحیح «أعلى».
20) الکافی: ج 8 ص 24 ح 4 عن جابر بن یزید عن الإمام الباقر علیه السلام.
21) علّامه طباطبایى، بعد از نقل این حدیث، آورده است: چنانچه در این حدیث و انطباق معنا و مفهوم آیه بر آن تأمّل کنید، در مى‌یابید که «وسیله» همان مقام پیامبر صلى الله علیه و آله نزد پروردگارش است که پیامبر خدا با آن، به خداوند متعال تقرّب مى‌جوید و خاندان پاک او و بعد از آنها صالحان امّتش، به وى مى‌پیوندند در برخى روایت‌هاى ائمه علیهم السلام آمده است که: «پیامبر خدا، دست به دامان پروردگارش شده است و ما به دامان او چنگ زده‌ایم و شما به دامان ما».
22) البقرة:255.
23) یونس:3.
24) مریم:87.
25) طه:109.
26) الزخرف:86.
27) النجم:26.
28) الأنبیاء:28.
29) کنز العمّال: ج 14 ص 399 ح 39057 عن الإمام علیّ علیه السلام.
30) کنز العمّال: ج 14 ص 390 ح 39043 عن أنس.
31) مسند ابن حنبل: ج 4 ص 25 ح 11081 عن أبی سعید.
32) ما بین المعقوفین أثبتناه من بحار الأنوار.
33) تفسیر القمّی: ج 2 ص 202 عن أبی العبّاس المکبر، بحار الأنوار: ج 8 ص 38 ح 16.
34) المحاسن: ج 1 ص 293 ح 583 عن على بن أبی حمزة، بحار الأنوار: ج 8 ص 42 ح 31.
35) ما بین المعقوفین أثبتناه من بحارالأنوار.
36) تفسیر العیاشی: ج 2 ص 314 عن عبید بن زرارة، بحار الأنوار: ج 8 ص 48 ح 51.
37) الأمالی للطوسی: ص 380 ح 815 عن أنس بن مالک، بحار الأنوار: ج 8 ص 40 ح 21.
38) کنز العمّال: ج 14 ص 536 ح 39549 نقلاً عن الحکیم عن أبی هریرة.
39) کنز العمّال: ج 14 ص 398 ح 39055 عن أنس.
40) عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج 1 ص 136 ح 35 عن الحسین بن خالد عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام، بحار الأنوار: ج 8 ص 34 ح 4.
41) الأعراف:53.
42) الشعراء:99 101.
43) المدّثّر:46 48.
44) کنز العمّال: ج 14 ص 399 ح 39059 نقلاً عن ابن منیع عن زید بن أرقم.
45) الخصال: ص 63 ح 93، بحار الأنوار: ج 25 ص 269 ح 13.
46) الخصال: ص 355 ح 36 عن الحسن بن عبد اللّه عن آبائه عن جدّه الإمام الحسن علیه السلام، بحار الأنوار: ج 8 ص 38 ح 18.
47) المحاسن: ج 1 ص 159 ح 223 عن أبی بصیر عن الإمام الباقر علیه السلام، بحار الأنوار: ج 84 ص 241 ح 27.
48) الأمالی للصدوق: ص 598 ح 826 عن زید بن علیّ عن آبائه علیهم السلام، بحار الأنوار: ج 69 ص 381 ح 41.
