5 / 1
النَّصَبُ للهِ‌ِ
1903 . المحجّة البیضاء عن عمر: نَظَرَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله إلى مُصعَبِ بنِ عُمَیرٍ مُقبِلاً وعَلَیهِ إهابُ کَبشٍ قَد تَنَطَّقَ بِهِ، فَقالَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله: اُنظُروا إلى هذَا الرَّجُلِ الَّذی قَد نَوَّرَ اللهُ قَلبَهُ، لَقَد رَأَیتُهُ بَینَ أبَوَیهِ یَغذُوانِهِ بِأَطیَبِ الطَّعامِ وَالشَّرابِ، فَدَعاهُ حُبُّ اللهِ وحُبُّ رَسولِهِ إلى ما تَرَونَ.(1)
5 / 2
حُبُّ الخَیرِ وأهلِهِ
1904 . السنّة لابن أبی عاصم عن عبد الله بن مسعود: کُنّا عِندَ النَّبِیِّ صلى الله علیه و آله، فَأَقبَلَ راکِبٌ حَتّى أناخَ بِالنَّبِیِّ صلى الله علیه و آله، فَقالَ: یا رَسول اللهِ، إنّی أتَیتُکَ مِن مَسیرَةِ سَبعٍ أنصَبتُ بَدَنی، وأسهَرتُ لَیلی، وأظمَأتُ نَهاری، وأنصَبتُ راحِلَتی؛ لِأَسأَلَکَ عَن خَصلَتَینِ أسهَرَتانی.
فَقالَ لَهُ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله: مَا اسمُکَ؟
فَقالَ: زَیدُ الخَیلِ.
قالَ: أنتَ زَیدُ الخَیرِ، سَل، فَرُبَّ مُعضِلَةٍ قَد سُئِلَ عَنها.
فَقالَ: أسأَلُکَ عَن عَلامَةِ اللهِ تَعالى فیمَن یُریدُ وعَلامَتِهِ فیمَن لا یُریدُ؟
فَقالَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله: کَیفَ أصبَحتَ؟
قالَ: أصبَحتُ اُحِبُّ الخَیرَ ومَن یَعمَلُ بِهِ، وإن عَمِلتُ بِهِ أیقَنتُ ثَوابَهُ، وإن فاتَنی مِنهُ شَیءٌ حَنَنتُ إلَیهِ.
فَقالَ لَهُ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله: هیهِ، هذِهِ عَلامَةُ اللهِ فیمَن یُریدُ، وعَلامَتُهُ فیمَن لا یُریدُ أن لَو أرادَکَ لِلآخَرینَ(2) لَهَیَّأَکَ لَها ثُمَّ لا یُبالی بِأَیِّ وادٍ هَلَکتَ.(3)
5 / 1
سختى کشیدن براى خدا
1903 . المحجّة البیضاء به نقل از عمر: پیامبر صلى الله علیه و آله به مُصعَب بن عُمَیر که پیش مى‌آمد و پوستین گوسفندى بر خود پیچیده بود، نگریست و فرمود: «به این مرد بنگرید که خداوند، دلش را روشن ساخته است او را دیده بودم که کنار پدر و مادرش بود و آنان، بهترین خوراک و نوشیدنى را به او مى‌خوراندند و مى‌نوشاندند؛ امّا محبّت خدا و پیامبرش، او را به این حالى درآورده است که مى‌بینید».
5 / 2
دوست داشتن نیکى و نیکان
1904 . السنّة، ابن ابى عاصم به نقل از عبد الله بن مسعود : نزد پیامبر صلى الله علیه و آله بودیم که سوارى آمد و مَرکب خود را کنار پیامبر صلى الله علیه و آله نشاند و گفت: اى پیامبر خدا! من از فاصله هفت [شب راه]به سویت آمده‌ام بدنم را خسته کرده‌ام، شب را به بیدارى و روز را به تشنگى گذرانده‌ام و مَرکبم را خسته کرده‌ام تا از تو درباره دو خصلت بپرسم که خواب شبانه را از من رُبوده‌اند.
پیامبر صلى الله علیه و آله به او فرمود: «نامت چیست؟» .
گفت: زیدُ الخَیل (زیدِ اسبْ‌یار) .
فرمود: «تو زید الخیر (زیدِ نیکْ‌یار) هستى بپرس، که چه بسا دشوارى‌اى که درباره‌اش پرسش شده [و پاسخ گرفته شده]است» .
گفت: از تو درباره نشانه خداوند متعال در کسى که او را مى‌خواهد و نشانه‌اش در آن که او را نمى‌خواهد، مى‌پرسم.
فرمود: «شب را چگونه به صبح آوردى؟» .
گفت: در حالى به صبح آوردم که نیکى را و هر که آن را انجام دهد، دوست دارم و اگر خودم آن را انجام دهم، یقین به پاداشش دارم، و اگر آن را از دست بدهم، احساس علاقه به آن مى‌کنم.
پیامبر صلى الله علیه و آله به او فرمود: «هان! این همان نشانه خداوند است در کسى که [خدا]او را مى‌خواهد؛ و امّا نشانه‌اش در کسى که او را نمى‌خواهد، این است که اگر تو را براى کارهاى دیگرى [جز نیکى]مى‌خواست، تو را براى آنها آماده مى‌کرد و باکش نبود که در کجا تباه گردى!» .
5 / 3
جَوامِعُ خَصائِصِ المُحِبّینَ لله
1905 . رسول الله صلى الله علیه و آله فی دُعاءِ الجَوشَنِ الکَبیرِ : یا مَن إلَیهِ یَلجَأُ المُتَحَیِّرونَ، یا مَن بِهِ یَستَأنِسُ المُریدونَ، یا مَن بِهِ یَفتَخِرُ المُحِبّونَ.(4)
1906 . الإمام علیّ علیه السلام فی ذِکرِ حَدیثِ مِعراجِ النَّبِىِّ صلى الله علیه و آله : قالَ اللهُ تعالى: . . . یا أحمَدُ، لَیسَ کُلُّ مَن قالَ: «اُحِبُّ اللهَ» أحَبَّنی، حَتّى یَأخُذَ قوتا، ویَلبَسَ دونا، ویَنامَ سُجودا، ویُطیلَ قِیاما، ویَلزَمَ صَمتا، ویَتَوَکَّلَ عَلَیَّ، ویَبکِیَ کَثیرا، ویُقِلَّ ضِحکا، ویُخالِفَ هَواهُ، ویَتَّخِذَ المَسجِدَ بَیتا، وَالعِلمَ صاحِبا، وَالزُّهدَ جَلیسا، وَالعُلَماءَ أحِبّاءَ، وَالفُقَراءَ رُفَقاءَ، ویَطلُبَ رِضایَ، ویَفِرَّ مِنَ العاصینَ فِرارا، ویَشغَلَ بِذِکرِی اشتِغالاً، ویُکثِرَ التَّسبیحَ دائِما، ویَکونَ بِالعَهدِ صادِقا، وبِالوَعدِ وافِیا، ویَکونَ قَلبُهُ طاهِرا، وفِی الصَّلاةِ ذاکِیا(5)، وفِی الفَرائِضِ مُجتَهِدا، وفیما عِندی مِنَ الثَّوابِ راغِبا، ومِن عَذابی راهِبا، ولِأَحِبّائی قَریبا(6) وجَلیسا.(7)
5 / 3
کلّیاتى درباره ویژگى‌هاى دوستداران خدا
1905 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در دعاى «جوشن کبیر» : اى آن که سرگردانان، به او پناه مى‌آورند! اى آن که خواستاران، به او انس مى‌گیرند! اى آن که دوستداران، به او افتخار مى‌کنند!
1906 . امام على علیه السلام در بیان «حدیث معراج پیامبر صلى الله علیه و آله» : [خداوند متعال مى‌فرماید:] «اى احمد! چنین نیست که هر که بگوید: «خدا را دوست دارم»، مرا دوست داشته باشد، مگر آن که به اندازه نیازش بخورد، لباس کم بها بپوشد، [پهلو از بستر تهى کند و به دلیل طولانى شدن سجده] در سجده به خواب رود، و قیامش [در نماز] طولانى شود، خاموشى پیشه
کند، بر من توکّل نماید، بسیار بگرید، کم بخندد، با هواى نفسش مخالفت کند، مسجد را خانه خود، دانش را دوست، زهد را همنشین، عالمان را دوستان، و فقیران را همراهان خود سازد، خشنودىِ مرا بجوید، سخت از گنهکاران بگریزد، نیک به یاد من مشغول باشد، همواره و بسیار تسبیح گوید، پایبند به عهد خود باشد و به وعده‌اش وفا کند، قلبش پاکیزه باشد، در نمازش پاک و در فریضه‌هایش کوشا باشد، خواستار پاداش من، ترسان از عذاب من، و نزدیک و همنشین دوستانم باشد» .
1) المحجّة البیضاء: ج 8 ص 5؛ حلیة الأولیاء: ج 1 ص 108 نحوه.
2) فی حلیة الأولیاء (ج 1 ص 76) والمعجم الکبیر (ج10 ص 202 ح 10464) : «للاُخرى» .
3) السنّة لابن أبی عاصم: ص 180 ح 415.
4) البلد الأمین: ص 406، بحار الأنوار: ج 94 ص 389.
5) کذا فی المصدر، وفی بحار الأنوار: «زاکیا» وهو الأصحّ.
6) فی بحار الأنوار: «قرینا»، وهو الأنسب.
7) إرشاد القلوب: ص 199 205، بحار الأنوار: ج 77 ص 30 ح 6.
