4 / 1
لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَی
الکتاب
«فاطِرُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً وَ مِنَ اَلْأَنْعامِ أَزْواجاً یَذْرَؤُکُمْ فِیهِ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْبَصِیرُ» .(1)
الحدیث
1442 . رسول الله صلى الله علیه و آله: لَیسَ شَیءٌ إِلّا ولَهُ شَیءٌ یَعدلِهُ، إِلَا اللهَ عز و جل، فَإِنَّهُ لا یَعدِلُهُ شَیءٌ.(2)
1443 . عنه صلى الله علیه و آله: قالَ اللهُ جَلَّ جَلالُهُ: . . ما عَرَفَنی مَن شَبَّهَنی بِخَلقی.(3)
4 / 1
چیزى مانند او نیست
قرآن
«پدید آورنده آسمان‌ها و زمین است. از خودتان براى شما جفت‌هایى قرار داد و از دام‌ها [نیز]نَر و ماده [قرار داد]. بدین وسیله، شما را بسیار مى‌گردانَد. چیزى مانند او نیست، و اوست شنواىِ بینا» .
حدیث
1442 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: چیزى جز خداوند عز و جل وجود ندارد، مگر آن که چیز دیگرى همسنگ آن باشد؛ چرا که چیزى همسنگ خدا وجود ندارد
1443 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند عز و جل فرمود: «. . هر که مرا به آفریده‌ام همانند کند، مرا نشناخته است» .
4 / 2
لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ
الکتاب
«قُلْ هُوَ اَللهُ أَحَدٌ – اَللهُ اَلصَّمَدُ – لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ – وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ» .(4)
«یا أَهْلَ اَلْکِتابِ لا تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ وَ لا تَقُولُوا عَلَى اَللهِ إِلاَّ اَلْحَقَّ إِنَّمَا اَلْمَسِیحُ عِیسَى اِبْنُ مَرْیَمَ رَسُولُ اَللهِ وَ کَلِمَتُهُ أَلْقاها إِلى مَرْیَمَ وَ رُوحٌ مِنْهُ فَآمِنُوا بِاللهِ وَ رُسُلِهِ وَ لا تَقُولُوا ثَلاثَةٌ اِنْتَهُوا خَیْراً لَکُمْ إِنَّمَا اَللهُ إِلهٌ واحِدٌ سُبْحانَهُ أَنْ یَکُونَ لَهُ وَلَدٌ لَهُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ وَ کَفى بِاللهِ وَکِیلاً» .(5)
«مَا اِتَّخَذَ اَللهُ مِنْ وَلَدٍ وَ ما کانَ مَعَهُ مِنْ إِلهٍ إِذاً لَذَهَبَ کُلُّ إِلهٍ بِما خَلَقَ وَ لَعَلا بَعْضُهُمْ عَلى بَعْضٍ سُبْحانَ اَللهِ عَمّا یَصِفُونَ» .(6)
الحدیث
1444 . رسول الله صلى الله علیه و آله: یوشِکُ النّاسُ یَتَساءَلونَ بَینَهُم حَتّى یَقولَ قائِلُهُم: هذَا اللهُ خَلَقَ الخَلقَ؛ فَمَن خَلَقَ اللهَ عز و جل؟ فَإِذا قالوا ذلِکَ فَقولوا: «اَللهُ أَحَدٌ – اَللهُ اَلصَّمَدُ – لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ – وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ» .(7)
4 / 3
لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلا نَوْمٌ
الکتاب
«اَللهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ لَهُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ مَنْ ذَا اَلَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاّ بِما شاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ» .(8)
4 / 2
نه کسى را زاده و نه از کسى زاییده شده است
قرآن
«بگو: «او خدایى است یکتا؛ خداى صمد. نه کسى را زاده، و نه از کسى زاییده شده است؛ و او را هیچ همتایى نباشد»» .
«اى اهل کتاب! در دین خود، غلوّ مکنید و درباره خدا، جز [سخنِ]درست مگویید. مسیح، عیسى بن مریم، فقط پیامبر خدا و کلمه اوست که آن را به سوى مریم، افکنده و روحى از جانب اوست. پس به خدا و پیامبرانش ایمان بیاورید و نگویید: «[خدا]سه‌گانه است» . باز ایستید که براى شما بهتر است. خدا، فقط معبودى یگانه است. منزّه از آن است که براى او فرزندى باشد. آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، از آنِ اوست؛ و خداوند، بسْ کارساز است» .
«خدا، فرزندى اختیار نکرده و با او معبودى [دیگر] نیست، و اگر جز این بود، قطعاً هر خدایى آنچه را آفریده [بود] با خود مى‌بُرد و حتماً بعضى از آنان بر بعضى دیگر، برترى مى‌جُستند. منزّه است خدا از آنچه وصف مى‌کنند» .
حدیث
1444 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: نزدیک است که مردم، آن قدر از همدیگر سؤال کنند تا یکى از آنها بگوید: این خدا، آفریدگان را آفرید؛ امّا خداوند عز و جل را چه کسى آفریده است؟ وقتى چنین گفتند، شما [در پاسخ] بگویید: «خداوند، یگانه است خداوند، صمد است نزاده و زاده نشده است و هیچ کس، همتاى او نیست» .
4 / 3
نه خوابى سبُک او را فرا مى‌گیرد و نه خوابى گران
قرآن
«خداست که معبودى جز او نیست. زنده و بر پادارنده است. نه خوابى سبُک او را فرو مى‌گیرد و نه خوابى گران. آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، از آنِ اوست. کیست آن کس که جز به اذن او در پیشگاهش شفاعت کند؟ آنچه در پیشِ روى آنان و آنچه در پشتِ سرشان است، مى‌داند و به چیزى از علم او، جز به آنچه بخواهد، احاطه نمى‌یابند. کرسىِ او آسمان‌ها و زمین را در بر گرفته و نگهدارى آنها بر او دشوار نیست؛ و اوست والاىِ بزرگ» .
الحدیث
1445 . رسول الله صلى الله علیه و آله: إِنَّ اللهَ عز و جل لا یَنامُ ولا یَنبَغی لَهُ أَن یَنامَ، یَخفِضُ القِسطَ ویَرفَعُهُ، یُرفَعُ إِلَیهِ عَمَلُ اللَّیلِ قَبلَ عَمَلِ النَّهارِ، وعَمَلُ النَّهارِ قَبلَ عَمَلِ اللَّیلِ، حِجابُهُ النّورُ، لَو کَشَفَهُ لَأَحرَقَت سُبُحاتُ وَجهِهِ مَا انتَهى إِلَیهِ بَصَرُهُ مِن خَلقِهِ.(9)
1446 . مسند أبی یعلى عن أبی هریرة: سَمِعتُ رَسولَ اللهِ صلى الله علیه و آله یَحکی موسى علیه السلام عَلَى المِنبَرِ، قالَ: وَقَعَ فی نَفسِهِ هَل یَنامُ اللهُ عز و جل، فَأَرسَلَ اللهُ إِلَیهِ مَلَکا فَأَرَّقَهُ ثَلاثا، ثُمَّ أَعطاهُ قارورَتَینِ فی کُلِّ یَدٍ قارورَةٌ، وأَمَرَهُ أَن یَحتَفِظَ بِهِما.
قالَ: فَجَعَلَ یَنامُ وتَکادُ یَداهُ تَلتَقِیانِ، ثُمَّ استَیقَظَ فَیَحبِسُ إِحداهُما عَنِ الأُخرى حَتّى نامَ نَومَةً، فَاصطَفَقَت یَداهُ، فَانکَسَرَتِ القارورَتانِ قالَ: ضَرَبَ اللهُ لَهُ مَثَلاً أَنَّ اللهَ عز و جل لَو کانَ یَنامُ لَم یَستَمسِکِ السَّماءَ وَالأَرضَ.(10)
حدیث
1445 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند عز و جل نمى‌خوابد و خوابیدن، سزاوار او نیست [کفه‌هاى ترازوى]عدالت و قسط را [بر اساس اعمال خوب و بد] بالا و پایین مى‌برد و عمل [بندگان در]شب پیش از عمل [آنان در] روز، و عمل روز پیش از عمل شب، به سوى خدا بالا بُرده مى‌شود پوشش او، نور و روشنایى است که اگر کنار رود، پاکى‌هاى رُخ او، چشم آفریده‌اى را که به او بنگرد، مى‌سوزانَد
1446 . مسند أبى یعلى به نقل از ابُو هُرَیره : از پیامبر خدا شنیدم که روى منبر از موسى علیه السلام حکایت کرده، مى‌فرمود: «در دل موسى علیه السلام گذشت که: آیا خداى بزرگ مى‌خوابد؟
پس خدا، فرشته‌اى به سوى او فرستاد و فرشته، سه بار موسى علیه السلام را گرفت و فشار داد پس از آن، دو شیشه به او داد که در هر دست خود، یکى از آنها را بگیرد و به او فرمان داد تا از آنها نگهدارى کند [پس از مدّتى] خواب، موسى علیه السلام را فرا گرفت و نزدیک بود که دو دستش به هم بخورند [و شیشه‌ها بشکنند] ناگهان از خواب پرید و و آنها را از یگدیگر دور نگه داشت و جلوى به هم خوردن دست‌ها و شیشه‌ها را گرفت کمى بعد، دوباره به خواب رفت و [پس از مدّتى] دو دستش به هم برخورد کرد و شیشه‌ها شکست.
پیامبر خدا فرمود: «خدا براى موسى علیه السلام این مثال را زد [و به او فهماند] که اگر خدا بخوابد، نمى‌تواند آسمان و زمین را نگه دارد» .
1) الشورى:11.
2) ثواب الأعمال: ص 17 ح 6 عن جابر بن یزید الجعفی عن الإمام الباقر علیه السلام، بحارالأنوار: ج 93 ص 201 ح 36.
3) التوحید: ص 68 ح 23 عن الریّان بن الصلت عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام، بحار الأنوار: ج 2 ص 297 ح 17.
4) $الإخلاص:1 4.
5) النساء:171.
6) المؤمنون:91.
7) السنن الکبرى للنسائی: ج 6 ص 170 ح 10497 عن أبی هریرة.
8) البقرة:255.
9) صحیح مسلم: ج 1 ص 162 ح 179 عن أبی موسى.
10) مسند أبی یعلى: ج 6 ص 131 ح 6639.
