9 / 1
فضل الیقین
الکتاب
(و جعلنا منهم أئمة یهدون بأمرنا لما صبروا و کانوا بأیتنا یوقنون).(1).
الحدیث
1059. رسول الله صلی الله علیه و آله: ألا ان الناس لم یؤتوا فی الدنیا شیئا خیرا من الیقین والعافیة، فاسألوهما الله.(2).
1060. عنه صلی الله علیه و آله: أیها الناس، سلوا الله المعافاة؛ فانه لم یعط أحد مثل الیقین بعد المعافاة، و لا أشد من الریبة بعد الکفر.(3).
1061. عنه صلی الله علیه و آله: خیر ما القی فی القلب الیقین.(4).
9 / 1
فضیلت یقین
قرآن
(و چون شکیبایی کردند و به آیات ما یقین داشتند، برخی از آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما [مردم را] هدایت می کردند).
حدیث
1059. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: بدانید که در دنیا چیزی بهتر از یقین و عافیت، به مردم داده نشده است. پس این دو [نعمت] را از خداوند بخواهید.
1060. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: ای مردم! از خداوند عافیت مسئلت کنید؛ زیرا نه پس از عافیت، چیزی چون یقین به کسی داده شده است و نه بعد از کفر، چیزی بدتر از شک.
1061. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: بهترین چیزی که در دل افکنده شده، یقین است.
1062. عنه صلی الله علیه و آله: کفی بالیقین غنی.(5).
1063. فلاح السائل عن معاذ بن جبل: قلت: یا رسول الله ما أعمل؟ قال: اقتد بنبیک یا معاذ فی الیقین. قال: قلت: أنت رسول الله و أنا معاذ بن جبل! قال: و ان کان فی عملک تقصیر… یا معاذ فاقطع لسانک عن اخوانک… [ثم عد رسول الله اعمالا کثیرة… فقال معاذ] من یطیق هذه الخصال قال: یا معاذ أما انه یسیر علی من یسر الله.(6).
9 / 2
الیقین عماد الایمان
1064. رسول الله صلی الله علیه و آله: الصبر نصف الایمان، والیقین الایمان کله.(7).
9 / 3
1065. رسول الله صلی الله علیه و آله: لا عمل الا بنیة، و لا عبادة الا بیقین.(8).
9 / 4
الایمان فی القلب والیقین خطرات
1066. رسول الله صلی الله علیه و آله: الایمان ثابت فی القلب، والیقین خطرات.(9).
1062. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: برای توانگری، یقین کافی است.
1063. فلاح السائل- به نقل از معاذ بن جبل-: به پیامبر خدا گفتم: چه عملی انجام دهم؟
فرمود: «ای معاذ! در یقین، به پیامبرت تأسی جوی».
گفتم: شما پیامبر خدایی و من، معاذ هستم!
فرمود: «اگر چه در عمل تو کاستی باشد… ای معاذ! زبانت را از [آزار و بدگویی] برادران دینی خود، بازدار…» [سپس اعمال بسیاری را بر شمرد].
گفتم: چه کسی طاقت این همه را دارد؟
فرمود: «هان ای معاذ! این خصلت ها برای کسی که خدا بخواهد، آسان می شود».
9 / 2
یقین، ستون ایمان است
1064. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: صبر، نیمی از ایمان است و یقین، تمام ایمان.
9 / 3
یقین، عبادت است
1065. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: هیچ عملی جز با نیت، ارزشی ندارد و هیچ عبادتی جز با یقین.
9 / 4
ایمان، در دل است و یقین، خطوراتی است
1066. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: ایمان، در دل استوار است و یقین، خطوراتی است.
9 / 5
علم الیقین
الکتاب
(کلا لو تعلمون علم الیقین- لترون الجحیم- ثم لترونها عین الیقین- ثم لتسئلن یومئذ عن النعیم).(10).
(و اذ قال ابراهیم رب أرنی کیف تحی الموتی قال أولم تؤمن قال بلی و لکن لیطمئن قلبی قال فخذ أربعة من الطیر فصرهن الیک ثم اجعل علی کل جبل منهن جزءاثم ادعهن یأتینک سعیا و أعلم أن الله عزیز حکیم).(11).
(و کذلک نری ابراهیم ملکوت السماوات والأرض و لیکون من المؤقنین).(12).
الحدیث
1067. رسول الله صلی الله علیه و آله: لیس المعاین کالمخبر.(13).
1068. عنه صلی الله علیه و آله: لیس الخبر کالمعاینة، ان الله تعالی أخبر موسی بما صنع قومه فی العجل فلم یلق الألواح، فلما عاین ما صنعوا ألقی الألواح فانکسرت.(14).
1069. عنه صلی الله علیه و آله: ان الله تعالی یقول: ثلاث خصال غیبتهن عن عبادی لو رآهن رجل ما عمل سوءا أبدا: لو کشفت غطائی فرآنی حتی یستیقن، و یعلم کیف أفعل بخلقی اذا أمتهم…(15).
9 / 5
علم الیقین
قرآن
(هرگز چنین نیست، اگر علم الیقین داشته باشید! به یقین، دوزخ را می بینید. سپس آن را قطعا به عین الیقین در می یابید. سپس، در همان روز است که از نعمت [- روی زمین] پرسیده خواهید شد).
(و [یاد کن] آن گاه که ابراهیم گفت: پروردگارا! به من نشان ده چگونه مرگان را زنده می کنی؟ فرمود: «مگر ایمان نیاورده ای؟». گفت: چرا، ولی تا دلم آرامش یابد. فرمود: «پس، چهار پرنده برگیر و آنها را پیش خود، ریز ریز گردان. سپس بر هر کوهی پاره ای از آنها را قرار ده. آن گاه آنها را فرا بخوان. شتابان به سوی تو می آیند؛ و بدان که خداوند، توانا و حکیم است).
(و این گونه، ملکوت آسمان ها و زمین را به ابراهیم نمایاندیم تا از جمله ی یقین کنندگان باشد).
حدیث
1067. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: کسی که می بیند، مانند کسی نیست که به او خبر می دهند.
1068. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: شنیدن، کی بود مانند دیدن! زمانی که خداوند متعال به موسی خبر داد که قومش با گوساله چه کرده اند، الواح را به زمین نینداخت؛ اما وقتی کاری را که کرده بودند، با چشم خود دید، الواح را چنان به زمین افکند که شکستند.
1069. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: خداوند متعال می فرماید: «سه چیز است که آنها را از دید بندگانم پنهان نگه داشته ام و اگر فردی آنها را مشاهده کند، هرگز عمل بد انجام نمی دهد: اگر پرده ی خود را کنار زنم و مرا چنان ببیند که یقین پیدا کند و بداند که بعد از میراندن آفریدگانم، با آنها چه می کنم..»
9 / 6
تفسیر الیقین
1070. معانی الأخبار عن أحمد بن أبی عبدالله عن أبیه فی حدیث مرفوع الی النبی صلی الله علیه و آله: جاء جبرئیل علیه السلام الی النبی صلی الله علیه و آله: فقال: یا رسول الله، ان الله تبارک و تعالی أرسلنی الیک بهدیة لم یعطها أحدا قبلک. قال رسول الله صلی الله علیه و آله: قلت: و ما هی؟ قال: الصبر و أحسن منه… قلت: فما تفسیر الیقین؟ قال: الموقن یعمل لله کأنه یراه، فان لم یکن یری الله فان الله یراه، و أن یعلم یقینا أن ما أصابه لم یکن لیخطئه، و أن ما أخطأه لم یکن لیصیبه، و هذا کله أغصان التوکل و مدرجة الزهد.(16).
1071. الترغیب والترهیب عن أبی فراس: نادی رجل فقال: یا رسول الله ما الایمان؟ قال: الاخلاص، قال: فما الیقین؟ قال: التصدیق.(17).
9 / 7
علامات الموقن
1072. رسول الله صلی الله علیه و آله: أما علامة الموقن فستة: أیقن بالله حقا فآمن به، و أیقن بأن الموت حق فحذره، و أیقن بأن البعث حق فخاف الفضیحة، و أیقن بأن الجنة حق فاشتاق الیها، و أیقن بأن النار حق فظهر سعیه للنجاة منها، و أیقین بأن الحساب حق فحاسب نفسه.(18).
9 / 6
تفسیر یقین
1070. معانی الأخبار- به نقل از احمد بن ابی عبدالله برقی، از پدرش، در حدیثی که سند آن را به پیامبر خدا رسانده است-: جبرئیل علیه السلام نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و گفت: «ای پیامبر خدا! خداوند- تبارک و تعالی- مرا با هدیه ای به سوی تو فرستاده که پیش از تو، آن را به هیچ کس نداده است».
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: آن هدیه چیست؟
جبرئیل علیه السلام گفت: «شکیبایی و چیزی بهتر از آن…»
پیامبر خدا فرمود: گفتم: تفسیر یقین چیست؟
گفت: «شخصی که یقین دارد، برای خدا چنان کار می کند که گویی او را می بیند؛ زیرا اگر او خدا را نمی بیند، خدا که او را می بیند به یقین می داند که آنچه به او رسیده، نمی شد که نرسد و آنچه به او نرسیده، امکان نداشت که برسد. همه ی اینها شاخه های توکل و پلکان زهدند».
1071. الترغیب والترهیب- به نقل از ابوفراس-: مردی فریاد بر آورد که: ای پیامبر خدا! ایمان چیست؟
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «اخلاص».
مرد گفت: پس یقین چیست؟
فرمود: «تصدیق (گواهی دادن به درستی آنچه خدا نازل کرده)».
9 / 7
نشانه های اهل یقین
1072. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: نشانه های اهل یقین، شش چیز است: به حقانیت خدا یقین پیدا کرده، از این رو به او ایمان آورده است؛ یقین پیدا کرده که مرگ راست است، از این رو از آن در حذر است؛ یقین پیدا کرده که رستاخیز، راست است و از این رو، از رسوایی [در آن روز] می ترسد؛ یقین پیدا کرده که بهشت راست است و از این رو، مشتاق آن است؛ یقین پیدا کرده که دوزخ راست است و از این رو، برای نجات از آن می کوشد؛ و یقین پیدا کرده که حساب راست است و از این رو، از خود حساب می کشد.
1073. عنه صلی الله علیه و آله: ان منالیقین أن لا ترضی أحدا بسخط الله، و لا تحمد أحدا بما آتاک الله، و لا تذم أحدا علی ما لم یؤتک الله…(19).
9 / 8
زینة الیقین
1074. رسول الله صلی الله علیه و آله: بذل الموجود زینة الیقین.(20).
9 / 9
ضعف الیقین
1075. رسول الله صلی الله علیه و آله: ما أخاف علی امتی الا ضعف الیقین.(21).
9 / 10
ثمرات الیقین
1076. رسول الله صلی الله علیه و آله: ان الله بحکمته و جلاله جعل الروح والفرج فی الرضا والیقین.(22).
1077. عنه صلی الله علیه و آله: ان عیسی بن مریم کان یمشی علی الماء، و لو زاد یقینا لمشی فی الهواء.(23).
1078. عنه صلی الله علیه و آله: لو أن أخی عیسی کان أحسن یقینا مما کان لمشی فی الهواء و صلی علی الماء.(24).
1073. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: از نشانه های یقین، این است که هیچ کس را با به خشم آوردن خدا خشنود نسازی و به واسطه ی چیزی که خدا به تو داده است، هیچ کس را نستایی و برای چیزی که خدا به تو نداده است، هیچ کس را نکوهش نکنی… .
9 / 8
زیور یقین
1074. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: بخشیدن موجودی، زیور یقین است.
9 / 9
سستی یقین
1075. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: من برای امت خود، از چیزی جز سستی یقین، نمی ترسم.
9 / 10
آثار یقین
1076. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: خداوند از روی حکمت و جلال خود، آسایش و گشایش را در خشنودی و یقین قرار داد.
1077. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: عیسی بن مریم علیهماالسلام روی آب راه می رفت و اگر یقین بیشتری داشت، در هوا نیز راه می رفت.
1078. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: اگر برادرم عیسی علیه السلام یقینش بهتر از آن بود که داشت، بی گمان، در هوا راه می رفت و روی آب، نماز می خواند.
9 / 11
شعب الیقین
1079. رسول الله صلی الله علیه و آله: للیقین أربع شعب: تبصرة الفطنة، و تأویل الحکمة، و معرفة العبرة، و اتباع السنة، فمن أبصر الفطنة تأول الحکمة، و من تأول الحکمة عرف العبرة، و من عرف العبرة اتبع السنة، و من اتبع السنة فکأنما کان فی الأولین.(25).
9 / 11
شاخه های یقین
1079. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: یقین، چهار شاخه دارد: بینش هوشمندانه، رسیدن به ژرفای حکمت، شناخت عوامل عبرت آموز، و پیروی از سنت. پس هر که بینش هوشمندانه داشته باشد، به ژرفای حکمت دست می یابد و هر که به ژرفای حکمت دست یابد، عبرت شناس می شود و هر که عبرت شناس باشد، از سنت پیروی می کند و هر که از سنت پیروی کند، گویی با گذشتگان بوده است.
1) السجدة: 24.
2) کنزالعمال: ج 3 ص 438 ح 8334 نقلا عن المبارک.
3) کنزالعمال: ج 3 ص 438 ح 8338 نقلا عن صحیح ابن حبان عن أبی بکر.
4) الأمالی للصدوق: ص 576 ح 788 عن أبی الصباح الکنانی عن الامام الصادق علیه السلام، بحارالأنوار: ج 70 ص 173 ح 25.
5) الکافی: ج 2 ص 85 ح 1 عن سلام بن المستنیر عن الامام الباقر علیه السلام، بحارالأنوار: ج 70 ص 176 ح 32.
6) فلاح السائل: ص 230 ح 128، بحارالأنوار: ج 70 ص 248 ح 20.
7) کنزالعمال: ج 3 ص 437 ح 7331 عن ابن مسعود.
8) کنز الفوائد: ج 1 ص 55، بحارالأنوار: ج 77 ص 168 ح 6.
9) کنزالعمال: ج 3 ص 438 ح 7339 نقلا عن الدیلمی عن داوود بن سعد الأنصاری عن أبیه.
10) التکاثر: 5- 8.
11) البقرة: 260.
12) الأنعام: 75.
13) کنزالعمال: ج 16 ص 119 ح 44130 عن أنس.
14) کنزالعمال: ج 16 ص 116 ح 44111 عن ابن عباس.
15) کنزالعمال: ج 10 ص 372 ح 29858 عن أبی مالک الأشعری.
16) معانی الأخبار: ص 260 ح 1، بحارالأنوار: ج 77 ص 20 ح 4.
17) الترغیب والترهیب: ج 1 ص 53 ح 3.
18) تحف العقول: ص 20، بحارالأنوار: ج 1 ص 120 ح 11.
19) تحف العقول: ص 6، بحارالأنوار: ج 77 ص 61 ح 4.
20) جامع الأخبار: ص 337 ح 947، بحارالأنوار: ج 77 ص 131 ح 41.
21) کنز العمال: ج 3 ص 437 ح 7332 عن أبی هریرة.
22) کنزالعمال: ج 3 ص 437 ح 8333 عن أبی سعید.
23) کنزالعمال: ج 3 ص 439 ح 8342 نقلا عن الحکیم عن زافر بن سلیمان.
24) کنزالعمال: ج 3 ص 439 ح 7343 نقلا عن الدیلمی عن معاذ.
25) حلیة الأولیاءک ج 1 ص 74 عن خلاس بن عمرو عن الامام علی علیه السلام.
