قرآن
(پس چگونه است [حالشان]، آن گاه که از هر امّتى، گواهى آوریم و تو را بر آنان، گواه آوریم؟).
(و [به یاد آور] روزى را که در هر امّتى، گواهى از خودشان برایشان برانگیزیم و تو را [هم] بر این [امّت]، گواه آوریم، و این کتاب را ـ که روشنگر هر چیزى است و براى مسلمانان، ره نمود و رحمت و بشارتگرى است ـ بر تو نازل کردیم).
(و از میان هر امّتى، گواهى بیرون مى کشیم و مى گوییم: «برهان خود را بیاورید». پس بدانند که حق، از آنِ خداست، و آنچه برمى بافته اند، از دستشان مى رود).
حدیث
279. الدرّ المنثور ـ به نقل از قَتاده، درباره ی این سخن خداوند: (روزى را که از هر امّتى، گواهى برمى انگیزیم) ـ: گواه آن، پیامبر آن است و بر این گواهى دهد که پیام هاى پروردگارش را رسانده است. خداوند مى فرماید: (و تو را [هم] بر این [امّت] گواه آوریم). براى ما گفته شده است که پیامبر خدا، هر گاه این آیه را مى خوانْد، چشمانش پُر از اشک مى شد.
280. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله: از جمله چیزهایى که خداوند به امّت من عطا کرد و بدین وسیله، آنان را بر دیگر امّت ها برترى داد… این بود که پیش تر، هر گاه پیامبرى مبعوث مى کرد، او را بر قومش گواه قرار مى داد، در حالى که خداوند ـ تبارک و تعالى ـ و مرا بر خلق، گواه قرار داده است و مى فرماید: (تا این پیامبر بر شما گواه باشد و شما بر مردم، گواه باشید).
281. امام على علیه السلام ـ در حدیثى بلند که در آن، احوال اهل محشر را بیان مى کند ـ: سپس، در جایگاهى دیگر، گِرد مى آیند و از آنان، خواسته مى شود که سخن بگویند. پس هر یک از دیگرى مى گُریزد. پس این است فرموده ی خداوند عز و جل که: (روزى که آدمى از برادرش، و از مادرش و پدرش، و از همسرش و پسرانش مى گریزد). پس، از آنان خواسته مى شود که سخن بگویند؛ امّا سخن نمى گویند، (مگر کسى که [خداى] رحمان به او رخصت دهد و سخنِ راست بگوید). در این هنگام، پیامبران ـ که درود خدا برایشان باد ـ برمى خیزند و در این جایگاه، گواهى مى دهند. این است فرموده ی او که: (پس چگونه است [حالشان] آن گاه که از هر اُمّتى، گواهى آوریم و تو را بر آنان، گواه آوریم؟).
282. امام على علیه السلام ـ در حدیثى بلند که در آن، احوال نگه داشته شدگان در ایستگاه [قیامت] را بیان مى کند ـ: پس پیامبران را بلند مى کنند و از آنان درباره ی ابلاغ پیام هایى که حامل آنها براى امّت هایشان بوده اند، سؤال مى شود. آنان مى گویند که آنها را به امّت هایشان ابلاغ کرده اند. و از امّت ها سؤال مى شود. آنها انکار مى کنند، چنان که خداوند متعال فرموده است: (پس قطعاً از کسانى که [پیامبران] به سوى آنان فرستاده شده اند، خواهیم پرسید، و قطعاً از [خود] فرستادگان [نیز] خواهیم پرسید). پس مى گویند: (نه بشارت دهنده اى به سراغ ما آمد، و نه بیم دهنده اى). در این هنگام، پیامبران از پیامبر خدا مى خواهند که گواهى دهد و ایشان، به راستگو بودن پیامبران و دروغ گفتن امّت هایى که انکار مى کنند، گواهى مى دهد و به هر یک از آن امّت ها مى گوید: آرى! (پس قطعاً براى شما، بشارتگر و هشداردهنده اى آمده است؛ و خدا بر هر چیزى تواناست)؛ یعنى مى تواند اندام هاى شما را علیه خودتان به گواهى گیرد که پیامبران پیام هاى خود را به شما رسانده اند. این چنین، خداوند به پیامبرش مى فرماید: (پس چگونه است [حالشان] آن گاه که از هر امّتى، گواهى آوریم و تو را بر آنان، گواه مى آوریم؟) و آن امّت ها نمى توانند شهادت او را رد کنند؛ زیرا مى ترسند که خداوند، بر دهان هایشان مُهر بزند و اندام ها و اعضاى بدنشان به کارهایى که کرده اند، گواهى دهند.
283. امام باقر علیه السلام ـ درباره ی این سخن خداوند متعال: (و [یاد کن] روزی را که از هر امّتی، گواهی برمی انگیزیم) ـ: گواهان بر این امّت، ما هستیم.
284. مجمع البیان: سخن خداوند: (و [یاد کن] روزى را که از هر امّتى، گواهى برمى انگیزیم)؛ یعنى در روز قیامت. خداوند سبحان، فرموده که در آن روز، از هر امّتى، گواهى برمى گیرد که عبارت اند از: پیامبران و دادگران هر عصرى. اینان به کارهایى که مردم کرده اند، گواهى مى دهند.
امام صادق علیه السلام فرمود: «براى هر زمانى و امّتى، پیشوایى است و هر امّتى، با پیشواى خود، برانگیخته مى شود».
285. امام صادق علیه السلام ـ درباره ی این سخن خداوند عز و جل: (پس چگونه است [حالشان] آن گاه که از هر امّتى، گواهى آوریم و تو را بر آنان، گواه مى آوریم؟) ـ: [این آیه] تنها درباره ی امّت محمّد صلی الله علیه وآله نازل شده است. براى هر نسلى از ایشان، پیشوایى از ماست که بر آنان، گواه است و محمّد صلی الله علیه وآله هم بر ما گواه است.
