وقتی ما میدانیم موضوع تربیت، انسان است (1)، پس دانش آموز میتواند مهمترین نقش را در تربیت خودش داشته باشد؛ زیرا اگر برای تربیت یک بوتهی گل، شرایط مناسبی از قبیل آب و کود و هوا فراهم کنند و بخار لازم را به او بدهند بدون اینکه خواست خود بوتهی گثل تأثیر داشته باشد رشد خواهد کرد؛ اما در مورد انسان این طور نیست و فقط در دوران کودکی انسان که جنبهی حیوانیش بیشتر است بدون خواست خودش تربیت میشود. لکن در آن هنگامی که انسان به عقل و اراده میرسد در آنجا اراده و خواست خود اوست که همهی تلاشها و فعالیتهایی که برای تربیتش میشود کمک میکند تا او را به یک رشد لازم برساند. بنابراین نقش محصل و دانش آموز در تربیت خودش یک نقش فوق العاده مهمی است و وظایفش در این رابطه این است که فکر کند، گوش بدهد، یاد بگیرد و عمل بکند و مهمتر از همهی اینها همت بگمارد به این که آنچه به او داده میشود فرا بگیرد و این همت است که یادگیری و گوش دادن و تعقل کردن را در او به وجود میآورد. (2)
1) س: با توجه به این که انقلاب اسلامی نهایتا یک انقلاب فرهنگی است و به تحول فرهنگی انسانها میاندیشد و با توجه به رشد دانش آموز در آن سنین خاص که حساسیتهای زیادی دارد، ابعاد تربیتی نظام و ویژگیهایی را که دانشآموز میبایستی طی کند تا به مراحل رشد در این نظام تربیتی دست یابد، بیان فرمایید.
2) مصاحبه با مجله آینده سازان (21 / 07 / 1365).
