«ثم جعل فی یدیک مفاتیح خزائنه بما أذن لک فیه من مسألته، فمتی شئت استفتحت بالدعاء أبواب نعمته، و استمطرت شآبیب رحمته، فلا یقنطنک ابطاء اجابته، فان العطیة علی قدر النیة و ربما أخرت عنک الاجابة، لیکون ذلک أعظم لأجر السائل، و أجزل لعطاء الآمل، و ربما سألت الشیء فلا تؤتاه، و أوتیت خیرا منه عاجلا أو آجلا، أو صرف عنک لما خیر لک، فلرب أمر قد طلبته فیه هلاک دینک لو أوتیته، فلتکن مسألتک فیما یبقی لک جماله، و ینفی عنک و باله، فالمال لایبقی لک و لا تبقی له».
ترجمه:
آن گاه خداوند کلیدهای گنجینه های رحمت خود را با اجازه ای که به تو داده که از او درخواست کنی، در دو دست تو نهاده است. پس هر گاه بخواهی با دعا، درهای نعمت حق را باز و باران های پیاپی رحمت او را درخواست کنی، پس نباید دیر اجابت شدن تو را ناامید سازد که عطای الهی به اندازه ی خلوص نیت است، و بسا اجابت دعا تأخیر می یابد تا اجر درخواست کننده (پاداشی را که برای سائل مقرر کرده) بزرگ تر و عطایی را که به امیدوار می دهد، بیشتر باشد. و بسا چیزی را که خواسته ای به تو داده نشده و بهتر از آن زود یا دیر در دنیا و یا آخرت به تو داده می شود و یا حاجتی را که خواسته ای، از تو منصرف می شود، و چیزی که برای تو بهتر است به تو عطا می گردد، زیرا چه بسا چیزی را از خدا می خواهی که تباه شدن دین تو در آن است اگر به تو داده شود، پس باید درخواست تو در مورد چیزهایی باشد که زیبایی آن برای تو می ماند و وبال و گرفتاری از تو دور می شود، بنابراین ثروت برای تو باقی نمی ماند و تو نیز برای آن نخواهی ماند.
تفسیر و توضیح:
استمطار: طلب باران، طلب رحمت، شآبیب: جمع شئبوب: یک دفعه از باران: یعنی از رحمت های مکرر خدا درخواست کن، یقنط: از قنوط به معنای ناامیدی، ابطاء: به تأخیر انداختن، آمل: امیدوار، اجزل از جزیل: کثیر، عاجل: زود، دنیا، آجل: دیر، آخرت.
در این بخش امام علیه السلام علت تأخیر اجابت دعا را بیان می فرماید و چهار علت برای آن بر می شمارد:
1. خلوص نیت نداشتن: امام صادق علیه السلام از امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل می کند که فرمود: «… خیر الدعاء ما صدر من صدر نقی تقی»(1) بهترین دعا دعایی است که از سینه ی پاک و بی آلایش و دل با تقوا برخیزد.
2. تأخیر اجابت برای است که دعا کننده بیشتر دعا کند و اجر او بزرگ تر و عطای او بیشتر گردد، در ضمن روایتی از امام رضا علیه السلام به نقل از امام باقر علیه السلام آمده: مؤمن از خدای- عزوجل- حاجتی درخواست می کند و خداوند اجابت او را به تأخیر می اندازد؛ زیرا صدای او و شنیدن گریه ی او را دوست می دارد.(2).
3. چیزی را از خدا می خواهد که به مصلحت او نیست، خداوند بهتر از آن را زود یا دیر در دنیا و یا آخرت به او می دهد.
4. با تأخیر در اجابت، خواسته ی تو را به چیزی تبدیل می کند که برای تو بهتر است زیرا بسا تو چیزی را از خدا می خواهی که هلاک و تباه شدن دین تو در آن است.(3).
و در نهایت امام توصیه می فرماید که از خدا چیزی را بخواه که زیبایی آن برای تو می ماند و وبال آن از گردن تو برداشته می شود.
1) کافی، ج 2، ص 468.
2) همان، ص 488.
3) عواملی نیز برای عدم استجابت دعا در روایات آمده که در مقاله ای که در باب دعا نگاشته ام، یاد شده است.
