دادگرى و نیکى کردن

قرآن

«خدا به دادگرى و نیکى کردن، فرمان مى دهد».

حدیث

296. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر کس زمام کارى از کارهاى امّت مرا به دست گیرد و نیکو رفتار کند، خداوند، هیبت او را در دل هاى ایشان مى افکند، و هر کس دست نیکى به سوى آنان بگشاید، خداوند، محبّت او را در دل هاى ایشان قرار مى دهد، و هر کس از دست درازى کردن به دارایى هاى آنان باز ایستد، خداوند، دارایى اش را بسیار مى گرداند، و هر کس دادِ ستم دیده را از ستمگر بستاند، در بهشت، همراه من خواهد بود، و هر کس گذشتش بسیار باشد، عمرش دراز مى شود، و هر کس دادگستر باشد، در برابر دشمنش یارى مى شود، و هر کس از خوارىِ گناه به سرافرازىِ طاعت در آید، خداوند، او را بى هیچ اَنیسى، اُنس مى دهد و بى هیچ عشیره اى، قدرت مى بخشد و بى هیچ مالى، کمکش مى کند.

297. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر کس زمامدار کارى از کارهاى امّت من شود و حُسن نیّت داشته باشد، احترام و هیبت داشتن در دل هاى آنان، روزى اش مى شود، و هر گاه دست نیکى و احسان به سوى آنان بگشاید، محبوبیت نزد ایشان، روزى اش مى شود، و هر گاه دارایى هاى آنان را بسیار گردانَد، خداوند، دارایىِ او را افزون مى گرداند، و هر گاه دادِ ناتوان را از زورمند بستاند، خداوند، حکومت او را نیرومند مى سازد، و هر گاه دادگرى کند، خداوند، عمر او را دراز مى گرداند.

298. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: با ارج ترینِ بندگان خدا در روز رستاخیز، پیشواى دادگر نرم دل است، و بدترینِ بندگان خدا نزد خداوند در روز رستاخیز، پیشواى ستمگر خشن است.

299. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هر گاه به فرمان روایى گماشته شدید، به نیکى رفتار کنید و از [خطاهاى] غلامان خود بگذرید.

300. امام على علیه السلام: خدا را به خدا بشناسید، و پیامبر را به پیام، و اولیاى امر را به امر کردن به خوبى ها و به دادگرى و نیکوکارى.

301. امام على علیه السلام: پیشواى دادگر، با خیر و برکت تر از باران سرشار است.

302. امام حسین علیه السلام: پیشوایى که کتاب [خدا] را به کار مى بندد و به داد رفتار مى کند، همانند کسى نیست که به غیر حق حکومت مى کند و نه هدایت مى کند و نه هدایت پذیر است.

303. امام صادق علیه السلام: هر کس عهده دار امرى از امور مردم شود و دادگرى کند و دَرَش را [به روى مراجعان] بگشاید و پرده اش را کنار بزند و به کارهاى مردم رسیدگى نماید، بر خداوند عز و جل است که در روز رستاخیز، وحشت او را فرو بنشاند و او را به بهشت ببرد.

304. امام صادق علیه السلام: یک شبِ پیشواى دادگر، از هزار ماه حکومت بنى امیّه بهتر است.

305. الکافى- به نقل از عبّاس بن هلال شامى- به امام رضا علیه السلام گفتم: قربانت گردم! کسى که نان خشک بخورَد و جامه ی درشت بپوشد و خاکسارى نماید، براى مردم بسى تحسین برانگیز است.

فرمود: «آیا نمى دانى که یوسف علیه السلام، پیامبر و پیامبرزاده بود؛ امّا جبّه هاى دیبا با دکمه هاى طلایى مى پوشید(1) و در مجالس فرعونیان مى نشست و حکم مى رانْد. مردم به جامه ی او نیاز نداشتند؛ بلکه به دادگرى اش نیاز داشتند. آنچه از پیشوا خواسته مى شود، این است که هر گاه سخن گفت، راست بگوید و هر گاه وعده داد، انجام دهد و هر گاه داورى کرد، به داد داورى کند. خداوند، خوردنى ها و نوشیدنى هاى حلال را حرام نمى کند؛ بلکه فقط حرام را ممنوع کرده است، کم باشد یا زیاد. خداوند عز و جل فرموده است: «بگو: زیورهایى را که خدا براى بندگانش پدید آورده و نیز روزى هاى پاکیزه را چه کسى حرام گردانیده است؟».

306. امام رضا علیه السلام: هر گاه ستمگر بر ستمگر حاکم شود، دادِ حق ستانده مى شود.(2) هر گاه دادگر بر دادگر حاکم شود، حق اعتدال مى یابد. هر گاه دادگر بر ستمگر حاکم شود، حق مى آساید. هر گاه بنده بر آزاد حاکم شود، حق به بردگى گرفته مى شود.

1) پوشیدن لباس ابریشمى و زرباف، در شریعت اسلامى براى مردان حرام است؛ امّا با توجّه به سند حدیث و نقل امام علیه السلام، ممکن است در شرایع پیشین، و از جمله در شریعت یعقوب علیه السلام، حرام نبوده است.

2) ظاهرا اشاره است به آیه ی 129 از سوره ی انعام: «و این گونه، برخى از ستمکاران را به [کیفر] آنچه به دست مى آورند، سرپرست برخى دیگر قرار دادیم».