6 / 1
الرَّضاعُ مِن الاُمِّ إن أمکَنَ
أ فَضلُ إرضاعِ الوَلَدِ
5261. رسول الله صلى الله علیه و آله: إذا حَمَلَتِ المَرأَةُ کانَت بِمَنزِلَةِ الصّائِمِ القائِم، المُجاهِدِ بِنَفسِهِ و مالِهِ فی سَبِیلِ اللهِ، فَإِذا وَضَعَت کانَ لَها مِنَ الأَجرِ ما لا تَدری ما هُوَ لِعِظَمِهِ، فَإذا أرضَعَت کانَ لَها بِکُلِّ مَصَّةٍ کَعِدلِ عِتقِ مُحَرَّرٍ مِن وُلدِ إسماعیلَ، فَإِذا فَرَغَت مِن رَضاعِهِ ضَرَبَ مَلَکٌ عَلى جَنبِها، و قالَ: اِستَأنِفِی العَمَلَ؛ فَقَد غُفِرَ لَکِ.(1)
5262. عنه صلى الله علیه و آله: حامِلاتٌ والِداتٌ مُرضِعاتٌ رَحیماتٌ، لو لا ما یَأتینَ إلى بُعولَتِهِنَّ ما دَخَلَت مُصَلِّیَةٌ مِنهُنَّ النّارَ.(2)
6 / 1
شیر خوردن از مادر، در صورت امکان
الف فضیلت شیر دادن به کودک
5261. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: هنگامى که زنْ باردار شود، به سان روزه‌دارِ شب‌زنده‌دار و مجاهدى است که با جان و مالش، در راه خدا جهاد مى‌کند و هنگامى که بارْ بگذارد، پاداشى دارد که نمى‌دانى عظمت آن، چه قدر است و هنگامى که شیر بدهد، در هر بار مَک زدن [کودک]، پاداش آزاد کردن یکى از فرزندان اسماعیل علیه السلام براى اوست و آن گاه که شیر دادن تمام شود، فرشته‌اى بر پهلوى او مى‌زند و مى‌گوید: «عمل را از نو آغاز کن که بى‌تردید، آمرزیده شدى».
5262. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: زنان باردارِ زایاى شیردهِ مهربان، اگر به خاطر آزار رساندن به همسرانشان نبود، هیچ اهل نمازى از میان آنان، وارد جهنّم نمى‌شد
ب بَرَکَةُ لَبَنِ الأُمِّ
5263. رسول الله صلى الله علیه و آله: لَیسَ لِلصَّبِیِ لَبَنٌ خَیرٌ مِن لَبَنِ اُمِّهِ.(3)
ج: مَن لا یَنبَغِی استِرضاعُهُ
5264. رسول الله صلى الله علیه و آله: تَوَقَّوا عَلى أولادِکُم لَبَنَ البَغِیِ(4) مِنَ النِّساءِ والمَجنونَةِ؛ فَإِنَّ اللَّبَنَ یُعدِی.(5)
5265. عنه صلى الله علیه و آله: لا تَستَرضِعُوا الحَمقاءَ ولاَ العَمشاءَ(6)؛ فَإِنَّ اللَّبَنَ یُعدِی.(7)
5266. عنه صلى الله علیه و آله: لا تَستَرضِعُوا الحَمقاءَ؛ فَإِنَّ اللَّبَنَ یُعدی، وإنَّ الغُلامَ یَنزَعُ(8) إلَى اللَّبَنِ؛ یَعنی إلَى الظِّئرِ فِی الرُّعونَةِ(9) وَالحُمق.(10)
6 / 2
الإحتِرامُ بشُعورِ الرَّضیعِ
5267. الإمام الصادق علیه السلام: صَلَّى رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله الظُّهرَ وَالعَصرَ فَخَفَّفَ الصَّلاةَ فِی الرَّکعَتَینِ، فَلَمَّا انصَرَفَ قالَ لَهُ النّاسُ: یا رسولَ اللهِ أحَدَثَ فِی الصَّلاةِ شَیءٌ؟ قالَ: وما ذاکَ؟ قالوا:
خَفَّفتَ فِی الرَّکعَتَینِ الأَخیرَتَینِ! فَقالَ لَهُم: أمَا سَمِعتُم صُراخَ الصَّبِیِ؟ !.(11)
ب برکت شیر مادر
5263. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: براى کودک، هیچ شیرى بهتر از شیر مادرش نیست
ج زنى که شایسته شیر دادن نیست
5264. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: کودکان خود را از شیرِ زنان بدکاره و دیوانه، دور نگه دارید؛ چرا که شیر، [ویژگى‌هاى دایه را] سرایت مى‌دهد
5265. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از زن احمق و زنى که چشمش ضعیف است و آبْ‌ریزش دارد، درخواست شیر دادن نکنید؛ چرا که شیر، [ویژگى‌هاى دایه را] سرایت مى‌دهد
5266. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: از زن احمق، درخواست شیر دادن [به فرزند] نکنید؛ چرا که شیر، [ویژگى‌هاى دایه را] سرایت مى‌دهد و فرزند، شباهت به [صاحب] شیر مى‌برد؛ یعنى در حماقت و نادانى، همانند دایه مى‌شود
6 / 2
احترام به درک شیرخوار
5267. امام صادق علیه السلام: پیامبر صلى الله علیه و آله، نماز ظهر و عصر را خواند و دو رکعت [آخر] را سریع به جا آورد. [بعد از نماز،] مردم به ایشان گفتند: اى پیامبر خدا! مگر درباره نماز، چیز تازه‌اى آمده است؟
فرمود: «این [سؤال]، براى چیست؟».
گفتند: دو رکعت آخر را سریع خواندى.
فرمود: «مگر صداى گریه کودک را نشنیدید؟».
5268. المناقب لابن شهر آشوب عن عبد الرحمن بن أبی لیلى: کُنَّا جُلوسا عِندَ رَسولِ اللهِ صلى الله علیه و آله إذ أقبَلَ الحُسَینُ علیه السلام فَجَعَلَ یَنزو عَلى ظَهرِ النَّبِیِ صلى الله علیه و آله وعَلى بَطنِهِ، فَبالَ، فَقالَ: دَعوهُ.
أبو عُبَیدٍ فِی غَریبِ الحَدیثِ أنَّهُ قالَ صلى الله علیه و آله: لا تُزْرِمُوا(12) ابنِی أی لا تَقطَعُوا عَلَیهِ بَولَهُ ثُمَّ دَعا بِماءٍ فَصَبَّهُ عَلى بَولِهِ.(13)
5269. مسند ابن حنبل عن عیسى بن عبد الرحمن عن جدّه: کُنَّا عِندَ النَّبِیِ صلى الله علیه و آله فَجاءَ الحَسَنُ بنُ عَلِیٍ یَحبُو حَتَّى صَعِدَ عَلى صَدرِهِ، فَبالَ عَلَیهِ، فَابتَدَرناهُ لِنَأخُذَهُ، فَقالَ النَّبِیُ صلى الله علیه و آله: ابنی ابنی، قالَ: ثُمَّ دَعا بِماءٍ فَصَبَّهُ عَلَیهِ.(14)
5270. مکارم الأخلاق: کانَ صلى الله علیه و آله یُؤتى بِالصَّبِیِ الصَّغیرِ لِیَدعُوَ لَهُ بِالبَرَکَةِ أو یُسَمِّیَهُ، فَیَأخُذُهُ فَیَضَعُهُ فی حِجرِهِ؛ تَکرِمَةً لِأَهلِهِ، فَرُبَّما بالَ الصَّبِیُ عَلَیهِ، فَیَصیحُ بَعضُ مَن رَآهُ حینَ بالَ، فَیقولُ صلى الله علیه و آله: لا تُزرِموا بالصَّبِیِ، فَیَدَعُهُ حَتَّى یَقضِیَ بَولَهُ، ثُمَّ یُفرِغُ لَهُ مِن دُعائِهِ أو تَسمِیَتِهِ، ویَبلُغُ سُرورُ أهلِهِ فیهِ، ولا یَرَونَ أَنَّهُ یَتَأذَّى بِبَولِ صَبِیِّهِم، فَإِذا انصَرَفوا غَسَلَ ثَوبَهُ بَعدُ.(15)
5271. مسند ابن حنبل عن عائشة: کانَ رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله یُؤتى بِالصِّبیانِ فَیَدعُو لَهُم، وإنَّهُ أُتِیَ بِصَبِیٍ فَبالَ عَلَیهِ، فَقالَ رَسولُ اللهِ صلى الله علیه و آله: صُبُّوا عَلَیهِ الماءَ صَبّا.(16)
5268. المناقب، ابن شهرآشوب به نقل از عبد الرحمان بن ابى لیلى : ما نزد پیامبر خدا نشسته بودیم که حسین علیه السلام آمد و همین طور که بر پشت پیامبر صلى الله علیه و آله و شکم ایشان بالا مى‌رفت، بول کرد ایشان فرمود: «رهایش کنید!».
ابو عُبید در غریب الحدیث آورده است که [در این هنگام] پیامبر خدا فرمود: «فرزندم را باز ندارید»؛ یعنى بول کردن او را قطع نکنید سپس آبى خواست و بر بول او ریخت
5269. مسند ابن حنبل به نقل از عیسى بن عبد الرحمان، از جدّش : ما نزد پیامبر صلى الله علیه و آله بودیم که حسن بن على، با حالت چهار دست و پا آمد، تا این که روى سینه ایشان رفت و بول کرد ما به سرعت حرکت کردیم تا او را بگیریم که پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «فرزندم، فرزندم!».
آن گاه، آبى طلب کرد و بر آن ریخت
5270. مکارم الأخلاق: [معمولاً] نوزاد را نزد پیامبر خدا مى‌آوردند تا براى او دعا کند یا بر او نام بگذارد ایشان، او را مى‌گرفت و به جهت تکریم خانواده‌اش، او را روى دامن خود مى‌گذاشت گاهى کودک به ایشان بول مى‌کرد و برخى کسانى که هنگام بول کردن، او را مى‌دیدند، فریاد مى‌کشیدند؛ ولى ایشان مى‌فرمود: «بول کردنِ او را قطع نکنید».
از این رو، کودک را رها مى‌کرد تا بول او تمام شود سپس دعا کردن براى او یا نام‌گذارىِ او را به پایان مى‌برد و خانواده‌اش را به خاطر فرزندشان خیلى خوش‌حال مى‌ساخت و آنان مشاهده نمى‌کردند که ایشان از بول کردن کودکشان، ناراحت شده باشد سپس، وقتى آنان مى‌رفتند، لباس خود را مى‌شست
5271. مسند ابن حنبل به نقل از عایشه : [معمولاً] کودکان را نزد پیامبر خدا مى‌آوردند و ایشان، برایشان دعا مى‌کرد [یک بار] کودکى را نزد ایشان آورده بودند، که به ایشان بول کرد پیامبر خدا [فقط] فرمود: «آبى بر آن بریزید».
1) الأمالی للصدوق: ص 496 ح 678 عن أبی خالد الکعبی عن الإمام الصادق علیه السلام، بحار الأنوار: ج 104 ص 106 ح 1.
2) الکافی: ج 5 ص 514 ح 2 عن أبی بصیر عن الإمام الصادق علیه السلام، بحار الأنوار: ج 22 ص 146 ح 138؛ المعجم الکبیر: ج 8 ص 253 ح 7989 عن أبی اُمامة نحوه.
3) عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج 2 ص 34 ح 69 عن داوود بن سلیمان الفرّاء عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام، بحارالأنوار: ج 103 ص 323 ح 15.
4) البَغِیّ: المرأة الفاجرة (مجمع البحرین: ج 1 ص 172 «بغى»).
5) الخصال: ص615 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن‌مسلم عن‌الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام، بحار الأنوار: ج 103 ص 323 ح9.
6) العَمَشُ: ضَعْفُ رؤیة العین مع سیلان دمعها (لسان العرب: ج 6 ص 320 «عمش»).
7) عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج 2 ص 34 ح 67 عن داوود بن سلیمان الفرّاء عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام، بحارالأنوار: ج 103 ص 323 ح 13.
8) نَزَعَ إلیه: أشبهه (القاموس المحیط: ج 3 ص 88 «نزع»).
9) الأَرْعَنُ: الأَهْوَجُ فی مَنْطقِهِ والأَحمَقُ المُسْتَرخی (القاموس المحیط: ج 4 ص 228 «رعن»).
10) الکافی: ج 6 ص 43 ح 8 عن محمّد بن قیس.
11) تهذیب الأحکام: ج 3 ص 274 عن عبدالله بن سنان، بحارالأنوار: ج 88 ص 93 ح 59.
12) فی المصدر: «ترزموا»، والتصویب من بحار الأنوار.
13) المناقب لابن شهر آشوب: ج 4 ص 71، بحار الأنوار: ج 43 ص 296.
14) مسند ابن حنبل: ج 7 ص 35 ح 19078؛ مثیر الأحزان: ص 17، بحارالأنوار: ج 43 ص 317 ح 74.
15) مکارم الأخلاق: ج 1 ص 65 ح 68، بحار الأنوار: ج 16 ص 240.
16) مسند ابن حنبل: ج 9 ص 299 ح 24247.
