توضیحاتى درباره آفات توسعه و پرهیز از آنها

براى فهم بهترِ مضامین احادیث مربوط به آفات توسعه ، و نیز به منظور درک اهداف این احادیث ، باید به نکات زیر عنایت نمود: 1. تحلیل و فهم مطالب این فصل ـ که به آفات توسعه و راه هاى پرهیز از آنها اختصاص دارد ـ جز در چارچوب پیوند با توسعه پایدار و فراگیر ، ممکن نیست ؛ یعنى اگر مفهوم توسعه به نیازهاى مادّى و زودگذر محدود شود ، دیگر سخن گفتن از آفات توسعه معنا ندارد. بحث از موانع توسعه ـ که پیش از این ، از آنها یاد شد ـ نیز چنین است. 2. مهم ترین آفت توسعه ، در نگرش مادّى به جهان ، نهفته است. این آفت ، به قدرى خطرناک است که حتّى توسعه با مفهوم محدود دنیایى اش را نیز به ضدّ توسعه تبدیل مى کند. جهان بینى مادّى ، ارتباط انسان با آفریننده جهان و عالم ابدیت را نادیده مى گیرد و غفلت از یاد خداى سبحان و آخرت ، خود ، از انواع مفاسد و آفات (آفات اقتصادى) محسوب مى شود. در چارچوب جهان بینى مادّى ، اصول اعتقادى توسعه ، هیچ معنا و مفهومى ندارد. در نتیجه انسان به انتظار نمى نشیند تا تلاش هاى مشروع او براى دستیابى به اهداف اقتصادى نتیجه دهد ؛ بلکه کافى است تا آن تلاش ها دیر به مقصود رسند یا

نتایجى خلاف میل انسان داشته باشند تا همین ، انگیزه اى براى اقدام به اعمال نامشروع گردد. ممکن است تلاش هاى نامشروع داراى دستاوردهایى زودرس در عرصه اهداف اقتصادى باشند ؛ امّا بى تردید ، به توسعه فراگیر و پایدار منجر نمى شود. 3. جهان بینى الهى ، عامل اصلى در پرهیز از آفات توسعه به شمار مى رود. از آن جا که پیوند با آفریننده هستى و ایمان به حیات جاودان ، انسان را از در افتادن به ورطه اعمال نامشروع ، باز مى دارد و مانع استفاده از وسایل ناصحیح او براى دستیابى به اهداف اقتصادى مى شود ، طبیعى است که به عاملى براى پرهیز از بروز آفات توسعه تبدیل گردد. بر پایه تفکّر توحیدى ، ایمان به «تقدیر» با مفهوم درست و سازنده اش ، در کنار مدیریت و کار ، سبب مى شود که انسان با آرامش و آسودگى زندگى کند. هر گاه انسان ایمان داشته باشد که خداوند ، روزى دهنده است ، دیگر اندوه روزى را نمى خورد ؛ زیرا با ایمان به این که خداوند ، روزى اش را تضمین کرده ، در طلبش تلاش مى کند ، همان گونه که حرص نیز نمى ورزد و خود را در کام خطرها و رنج ها و سختى هاى بیش از حدّى که رواست ، نمى اندازد ؛ بلکه به زندگى اى کریمانه قناعت مى کند و نیز هر چه را از حدّ نیازش فراتر باشد ، انفاق مى نماید که این ، خود ، مایه شکوفایى اقتصاد در سطح جامعه و هم خدمتى به همه انسان هاست.