7 / 1
الأَنبِیاءُ
الکتاب
» قِیلَ یَنُوحُ اهْبِطْ بِسَلَمٍ مِّنَّا وَ بَرَکَتٍ عَلَیْکَ وَ عَلَى أُمَمٍ مِّمَّن مَّعَکَ وَ أُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ یَمَسُّهُم مِّنَّا عَذَابٌ أَلِیمٌ » . (1)
» قَالُواْ أَتَعْجَبِینَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَکَتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَّجِیدٌ » . (2)
» وَبَرَکْنَا عَلَیْهِ وَ عَلَى إِسْحَقَ وَ مِن ذُرِّیَّتِهِمَا مُحْسِنٌ وَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ مُبِینٌ » . (3)
» وَ جَعَلَنِى مُبَارَکًا أَیْنَ مَا کُنتُ وَ أَوْصَنِى بِالصَّلَوةِ وَ الزَّکَوةِ مَا دُمْتُ حَیًّا » . (4)
الحدیث
4333.رسول اللّه صلى الله علیه و آله – فی قَولِ عیسى علیه السلام فِی الآیَةِ : «وَ: جَعَلَنی نَفّاعا أینَ اتَّجَهتُ . (5)
7 / 1
پیامبران
قرآن
«گفته شد: اى نوح! با درودى از ما و برکت هایى بر تو و بر گروه هایى که با تو همراه اند ، فرود آى. و گروه هایى هستند که به زودى برخوردارشان مى کنیم . سپس از جانب ما عذابى دردناک به آنان مى رسد» .
«گفتند: آیا از کار خدا تعجّب مى کنى؟ رحمت خدا و برکات او ، بر شما خاندان [رسالت]باد. بى گمان، او ستوده اى بزرگوار است» .
«و به او (ابراهیم) و به اسحاق ، برکت دادیم و از نسل آن دو ، برخى نیکوکار و [برخى] آشکارا به خود ستمکار بودند» .
«[عیسى در گهواره گفت …] و هر جا که باشم ، مرا با برکت ساخته، و تا زنده ام ، به نماز و زکات ، سفارش کرده است» .
حدیث
4333.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – درباره سخن عیسى علیه السلام ، در [این] آیه که گ: مرا به هرطرف که روى آورم ، بسیار سودبخش قرار داد.
4334.عنه صلى الله علیه و آله – فی قَولِهِ تَعالى : «وَ جَعَلَنِى مُبَارَکً: مُعَلِّما ومُؤَدِّبا . (6)
7 / 2
خاتَمُ الأَنبِیاءِ
4335.بحار الأنوار عن عدّة من أصحاب رسول اللّه صلى الله لَمّا فَتَحَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله مَکَّةَ وأرسَلَ رُسُلَهُ إلى . . . نَصارى نَجرانَ . . . وکانَ قَد حَضَرَهُم أبو حارِثَةَ اُسقُفُهُمُ الأَوَّلُ . . . وَاستَخرَجَ صَحیفَةَ شَیثٍ الَّتی وَرِثَها مِن أبیهِ آدَمَ علیه السلام ، فیها : … لا إلهَ إلّا أنَا الحَیُّ القَیّومُ . . . خَلَقتُ عِبادی لِعِبادَتی وألزَمتُهُم حُجَّتی . ألا إنّی باعِثٌ فیهِم رُسُلی ، ومُنَزِّلٌ عَلَیهِم کُتُبی ، اُبرِمَ ذلِکَ مِن لَدُن أوَّلِ مَذکورٍ مِن بَشَرٍ ، إلى أحمَدَ نَبِیِّی وخاتَمِ رُسُلی ، ذلِکَ الَّذی أجعَلُ عَلَیهِ صَلَواتی ورَحمَتی ، وأسلُکُ فی قَلبِهِ بَرَکاتی ، وبِهِ اُکمِلُ أنبِیائی . . . وجَعَلتُ بَرَکاتی وتَطهیری فی عَقِبِهِ . (7)
4336.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : جُعِلَ فِیَ النُّبُوَّةُ وَالبَرَکَةُ . (8)
4334.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – درباره این آیه: «و مرا، هر جا که باشم، مبار: [یعنى]معلّم و تربیت کننده [قرار داد].
7 / 2
خاتم پیامبران
4335.بحار الأنوار – به نقل از جمعى از یاران پیامبر خدا -: هنگامى که پیامبر صلى الله علیه و آله مکّه را فتح کرد و فرستادگان خود را نزد … نصاراى نجران فرستاد… ، اسقف بزرگشان، ابو حارثه، نزدشان بود. سفارش نامه اى را که شیث از پدرش آدم علیه السلام ، به ارث برده بود ، بیرون آورد. در آن، از جمله، چنین بود: «… معبودى جز من، خداى زنده استوار ، نیست … . بندگانم را براى پرستشم آفریدم و حجّت خویش را بر آنان ، حتمى ساختم . هلا! من، فرستادگانم را میان آنان برمى انگیزم و کتاب هاى خویش را بر آنان فرو مى فرستم . این را از نخستین بشر یاد شده تا احمد، پیامبر و آخرین فرستاده ام، استوار مى کنم ؛ همان که درودها و رحمتم را بر او قرار مى دهم و برکت هاى خویش را در دلش راه مى دهم و پیامبرانم را با او به کمال مى رسانم … ، و برکت ها و طهارت بخشى خودم را در نسل او قرار داده ام».
4336.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : در من، پیامبرى و برکت ، نهاده شده است .
4337.عنه صلى الله علیه و آله : مَن وُلِدَ لَهُ مَولودٌ ذَکَرٌ فَسَمّاهُ مُحَمَّدا حُبّا لی وتَبَرُّکا بِاسمی کانَ هُوَ ومَولودُهُ فِی الجَنَّةِ . (9)
4338.الإمام علیّ علیه السلام – فی خُطبَةٍ ذَکَرَ فیهَا النِّعمَةَ بِرَسول اللّ: اُنظُروا إلى مَواقِعِ نِعَمِ اللّه ِ عَلَیهِم حینَ بَعَثَ إلَیهِم رَسولاً ، فَعَقَدَ بِمِلَّتِهِ طاعَتَهُم ، وجَمَعَ عَلى دَعوَتِهِ اُلفَتَهُم ، کَیفَ نَشَرَتِ النِّعمَةُ عَلَیهِم جَناحَ کَرامَتِها ، وأسالَت لَهُم جَداوِلَ نَعیمِها ، وَالتَفَّتِ المِلَّةُ بِهِم فی عَوائِدِ بَرَکَتِها ، فَأَصبَحوا فی نَعمَتِها غَرِقینَ ، وفی خُضرَةِ عَیشِها فَکِهینَ! قَد تَرَبَّعَتِ الاُمورُ بِهِم فی ظِلِّ سُلطانٍ قاهِرٍ ، وآوَتهُمُ الحالُ إلى کَنَفِ عِزٍّ غالِبٍ ، وتَعَطَّفَتِ الاُمورُ عَلَیهِم فی ذُرى مُلکٍ ثابِتٍ ، فَهُم حُکّامٌ عَلَى العالَمینَ ، ومُلوکٌ فی أطرافِ الأَرَضینَ . یَملِکونَ الاُمورَ عَلى مَن کانَ یَملِکُها عَلَیهِم ، ویُمضونَ الأَحکامَ فی مَن کانَ یُمضیها فیهِم! لا تُغمَزُ لَهُم قَناةٌ ، ولا تُقرَعُ لَهُم صَفاةٌ! (10)
4339.الإمام الباقر علیه السلام – فی وَصفِ رَسول اللّه ِ صلى الله علیه و آله -: کانَ علیه السلام بَرَکَةً ؛ لا یَکادُ یُکَلِّمُ أحَدا إلّا أجابَهُ . (11)
4340.عنه علیه السلام – فی صِفَةِ رَسول اللّه ِ صلى الله علیه و آله -: الطَّیِّبُ ذِکرُهُ ، وَالمُبارَکُ اسمُهُ ؛ مُحَمَّدٌ صلى الله علیه و آله ، المُصطَفَى المُرتَضى ، ورَسولُهُ النَّبِیُ الاُمِّیُّ . (12)
4337.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس فرزند پسرى یافت و از روى علاقه به من و براى تبرّک جستن به نامم ، او را «محمّد» نامید، او و فرزندش در بهشت خواهند بود.
4338.امام على علیه السلام – در خطبه اى که نعمت وجود پیامبر خدا را بیان مى ف: به جایگاه هاى نعمت هاى خدا بر آنان، بنگرید ، آن گاه که پیامبرى به سویشان فرستاد و با آیین او، پیمان اطاعتشان را استوار ساخت و با دعوت او، اُلفتشان را فراهم آورد و این که چگونه نعمت، بال کرامت خود را بر سرِ آنان گشود و جویبارهاى بهره مندى را به سوى آنان ، روان ساخت و آیین، آنان را بر سر سفره برکتش به هم پیوند داد ، تا آن که غرق در نعمت ها و برخوردار از طراوت زندگى شدند . کارها ، آنان را در سایه حکومتى مقتدر نشانید و حالِ ایشان، آنان را در پناه عزّتى چیره، پناه داد و امورشان در قلّه حکومتى استوار ، به آنان روى آورد . پس حکمران بر مردم و پادشاه سرزمین ها شدند . [آنان،] مالک امور کسانى شدند که پیش تر، بر ایشان حکومت مى کردند و احکام را در میان کسانى اجرا کردند که پیش تر، آنان در میان ایشان اجرا مى کردند . کسى قدرت در هم شکستن نیروى آنان را نداشت و هیچ کس ، خیال مبارزه با آنان را در سر نمى پرورانْد . (13)
4339.امام باقر علیه السلام – در توصیف پیامبر خدا -: برکتى [بزرگ] بود . با کسى سخن نمى گفت، مگر آن که از ایشان مى پذیرفت.
4340.امام باقر علیه السلام – در توصیف پیامبر خدا -: یادش نیکو و نامش مبارک بود . محمّد صلى الله علیه و آله برگزیده پسندیده، پیامبر و فرستاده درس ناخوانده از سوى خداوند بود .
7 / 3
أهلُ البَیتِ
4341.رسول اللّه صلى الله علیه و آله – فی صِفَةِ أهلِ بَیتِهِ علیهم السلام وبَرَکَتِهِ: بِهِم یَعمُرُ بِلادَهُ ، وبِهِم یَرزُقُ عِبادَهُ، وبِهِم نَزَّلَ القَطرَ مِنَ السَّماءِ، وبِهِم یُخرِجُ بَرَکاتِ الأَرضِ. (14)
4342.عنه صلى الله علیه و آله : الرَّوحُ وَالرّاحَةُ ، وَالفَلَحُ وَالفَلاحُ وَالنَّجاحُ ، وَالبَرَکَةُ ، وَالعَفوُ وَالعافِیَةُ وَالمُعافاةُ ، وَالبُشرى وَالنَّضرَةُ وَالرِّضا ، وَالقُربُ وَالقَرابَةُ ، وَالنَّصرُ وَالظَّفَرُ وَالتَّمکینُ ، وَالسُّرورُ وَالمَحَبَّةُ ، مِنَ اللّه ِ – تَبارَکَ وتَعالى – عَلى مَن أحَبَّ عَلِیَ بنَ أبی طالِبٍ علیه السلام ووالاهُ ، وَائتَمَّ بِهِ ، وأقَرَّ بِفَضلِهِ ، وتَوَلَّى الأَوصِیاءَ مِن بَعدِهِ . وحَقٌّ عَلَیَ أن اُدخِلَهُم فی شَفاعَتی ، وحَقٌّ عَلى رَبّی أن یَستَجیبَ لی فیهِم ، وهُم أتباعی ومَن تَبِعَنی فَإِنَّهُ مِنّی . (15)
7 / 4
الجَماعَة
4343.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : الجَماعَةُ بَرَکَةٌ ، وَالفُرقَةُ عَذابٌ . (16)
4344.عنه صلى الله علیه و آله : کُلوا جَمیعا ولا تَفَرَّقوا ؛ فَإِنَّ البَرَکَةَ مَعَ الجَماعَةِ . (17)
7 / 3
اهل بیت
4341.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – در وصف اهل بیتش و برکت آنان -: به سبب آنان، سرزمین هاى خدا آباد مى شود و به خاطر آنان، بندگان خدا روزى مى بَرَند و به سبب آنان، خداوند از آسمان، باران مى فرستد و برکت هاى زمین را مى رویانَد .
4342.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : آسایش و راحت، کامیابى و رستگارى و پیروزى، برکت، عفو و تن درستى و عافیت، بشارت و خرّمى و رضایتمندى، قرب و خویشاوندى، یارى و پیروزى و توانمندى ، و شادى و محبّت، از سوى خداوند – تبارک و تعالى – ، بر کسى باد که على بن ابى طالب را دوست بدارد ، ولایت او را بپذیرد ، به او اقتدا کند، به برترى او اقرار نماید، و ولایت امامانِ پس از او را بپذیرد! و بر من سزاوار [و حتمى] است که آنان را در شفاعتم وارد کنم، و بر پروردگارِ من است که دعاى مرا درباره آنان بپذیرد . آنان، پیروان من اند و هر که از من پیروى کند، از من است.
7 / 4
جماعت
4343.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : جماعت ، برکت است و تفرقه، عذاب.
4344.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : با هم غذا بخورید و پراکنده نباشید، که برکت با جماعت است.
7 / 5
المُؤمِن
4345.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ عز و جل إذا رَأى أهلَ قَریَةٍ قَد أسرَفوا فِی المَعاصی وفیها ثَلاثُ نَفَرٍ مِنَ المُؤمِنینَ ، ناداهُم – جَلَّ جَلالُهُ وتَقَدَّسَت أسماؤُهُ – : یا أهلَ مَعصِیَتی ، لَولا فیکُم مِنَ المُؤمِنینَ المُتَحابّینَ بِجَلالی ، العامِرینَ بِصَلاتِهِم أرضی ومَساجِدی ، وَالمُستَغفِرینَ بِالأَسحارِ خَوفا مِنّی ، لَأَنزَلتُ بِکُم عَذابی ثُمَّ لا اُبالی . (18)
4346.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ لَیَدفَعُ بِالمُؤمِنِ الصّالِحِ عَن مِائَةِ أهلِ بَیتٍ مِن جیرانِهِ البَلاءَ . (19)
7 / 6
البَناتُ
4347.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : نِعمَ الوَلَدُ البَناتُ ؛ مُلطِفاتٌ ، مُجَهِّزاتٌ ، مُؤنِساتٌ ، مُبارَکاتٌ ، مُفَلِّیاتٌ . (20)
4348.عنه صلى الله علیه و آله : رَحِمَ اللّه ُ أبَا البَناتِ ، البَناتُ مُبارَکاتٌ مُحَبَّباتٌ ، وَالبَنونَ مُبَشِّراتٌ ، وهُنَّ الباقِیاتُ الصّالِحاتُ . (21)
4349.عنه صلى الله علیه و آله : مَن کانَ لَهُ ابنَةٌ فَاللّه ُ فی عَونِهِ ونُصرَتِهِ ، وبَرَکَتِهِ ومَغفِرَتِهِ . (22)
4350.کشف الخفاء عن ابن عبّاس : إنَّ رَجُلاً دَعا عَلى بَناتِهِ بِالمَوتِ ، فَقالَ – عَلَیهِ الصَّلاةُ وَالسَّلامُ – : لا تَدعُ ؛ فَإِنَّ البَرَکَةَ فِی البَناتِ . (23)
7 / 5
مؤمن
4345.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هرگاه خداوند عز و جل ، اهل آبادى اى را ببیند که در گناهان ، زیاده روى مى کنند و در میان آنان ، سه نفر باایمان هست، به آنان خطاب مى کند : «اى کسانى که نافرمانى ام مى کنید! اگر میان شما مؤمنانى نبودند که در پرتو جلالِ من ، (24) با هم دوستى کنند و با نمازشان زمین و مساجد مرا آباد سازند و سحرگاهان، از بیم من به استغفار بپردازند ، عذابم را بر شما نازل مى کردم و باکى هم نداشتم» .
4346.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند ، به سبب مؤمن صالح، بلا را از صد خانواده از همسایگانش دور مى کند.
7 / 6
دختران
4347.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : دختران، خوبْ فرزندانى اند؛ داراى عاطفه، مهیّا کننده ، همدم، داراى برکت، و پاکیزه کننده اند .
4348.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : رحمت خدا بر پدرى که داراى دخترانى است! دختران، داراى برکت و دوست داشتنى اند و پسران، بشارت آورند . دختران، باقیات الصالحات (بازماندگان شایسته)اند.
4349.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که دختر داشته باشد ، خداوند ، در پىِ یارى ، کمک ، برکت و آمرزش اوست.
4350.کشف الخفاء – به نقل از ابن عبّاس -: مردى دخترانش را نفرین کرد که بمیرند . پیامبر خدا فرمود: «نفرین نکن ، که برکت در دختران است».
7 / 7
الصِّبیانُ
4351.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : بَیتٌ لا صِبیانَ فیهِ لا بَرَکَةَ فیهِ . (25)
7 / 8
الأَکابِرُ
4352.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : البَرَکَةُ مَعَ أکابِرِکُم . (26)
4353.عنه صلى الله علیه و آله : الخَیرُ مَعَ أکابِرِکُم . (27)
4354.عنه صلى الله علیه و آله : البَرَکَةُ مَعَ أکابِرِکُم أهلِ العِلمِ . (28)
4355.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ البَرَکَةَ فی أکابِرِنا ؛ فَمَن لَم یَرحَم صَغیرَنا ویُجِلَّ کَبیرَنا فَلَیسَ مِنّا . (29)
7 / 9
أهلُ المَعروفِ
4356.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : أحِبُّوا المَعروفَ وأهلَهُ ؛ فَوَالَّذی نَفسی بِیَدِهِ إنَّ البَرَکَةَ وَالعافِیَةَ مَعَهُما . (30)
7 / 7
کودکان
4351.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : در خانه اى که کودکان نباشند، برکت نیست.
7 / 8
بزرگان
4352.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : برکت، با بزرگان شماست.
4353.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خیر، همراه بزرگان شماست.
4354.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : برکت، با بزرگانى از شماست که اهل دانش باشند.
4355.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا برکت، در بزرگان ماست . هر که به کوچک ما ترحّم نکند و به بزرگ ما احترام ننماید، از ما نیست.
7 / 9
اهل نیکى
4356.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : نیکى و نیکوکاران را دوست بدارید. سوگند به آن که جانم به دست اوست، برکت و تن درستى، با نیکى و نیکوکاران است.
7 / 10
الزُّرقُ مِنَ النِّساءِ
4357.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : تَزَوَّجُوا الزُّرقَ ؛ فَإِنَّ فیهِنَّ البَرَکَةَ . (31)
7 / 11
یَسیرَةُ الوِلادَةِ
4358.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مِن بَرَکَةِ المَرأَةِ خِفَّةُ مَؤونَتِها ویُسرُ وِلادَتِها ، وشُؤمُها شِدَّةُ مَؤونَتِها ، وتَعَسُّرُ وِلادَتِها . (32)
7 / 12
یَسیرَةُ المَؤونَةِ
4359.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : أعظَمُ النِّساءِ بَرَکَةً أیسَرُهُنَّ مَؤونَةً . (33)
4360.عنه صلى الله علیه و آله : أعظَمُ النِّساءِ بَرَکَةً أیسَرُهُنَّ صَداقا . (34)
4361.عنه صلى الله علیه و آله : یُمنُ المَرأَةِ تَیسیرُ خِطبَتِها ، وتَیسیرُ صَداقِها . (35)
7 / 10
زنان فَربهْ صورت
4357.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : با زنان فَربهْ صورت (36) ازدواج کنید، که برکت، در آنان است.
7 / 11
زن آسان زا
4358.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از برکت زن، آن است که خرجش کم و زایمانش آسان باشد ، و از شومى زن، آن است که خرجش بسیار و زایمانش سخت باشد.
7 / 12
زن کم خرج
4359.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بابرکت ترینِ زنان، کم خرج ترینِ آنان است .
4360.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بابرکت ترینِ زنان، کم مهریه ترینِ آنان است.
4361.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خُجستگى زن، آسان بودن خواستگارى و کم بودن مهریه اوست.
7 / 13
النَّوادِر
4362.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّما مَثَلُ اُمَّتی کَمَثَلِ ماءٍ أنزَلَهُ اللّه ُ مِنَ السَّماءِ ، لا یُدرَى البَرَکَةُ فی أوَّلِها أو فی آخِرِها . (37)
4363.عنه صلى الله علیه و آله : عَلَیکُم بِذَواتِ الأَعجازِ ؛ فَإِنَّهُنَّ أنجَبُ وفیهِنَّ یُمنٌ . (38)
4364.عنه صلى الله علیه و آله : مِن بَرَکَةِ المَرأَةِ تَبکیرُها بِالاُنثى . (39)
4365.عنه صلى الله علیه و آله : النِّساءُ أربَعٌ : جامِعٌ مُجمِعٌ ، ورَبیعٌ مُربِعٌ ، وکَربٌ مُقمِعٌ ، وغُلٌّ قَمِلٌ . (40)
7 / 13
گوناگون
4362.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مَثَل امّت من، همچون آبى است که خداوند از آسمان فرو فرستاده است؛ معلوم نیست که برکت، در اوّل آن است یا در آخر آن.
4363.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : به سراغ زنانِ بزرگْ باسَن بروید ، که آنان نجیب ترند و برکت، در آنان است.
4364.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از برکت زن، آن است که فرزند اوّلش دختر باشد.
4365.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : زنان، چهار گونه اند: یک دسته جامع صفات خیرند ، دسته اى بانشاط و حرارت و بچّه آورند ، دسته دیگر نِق نِقوى پُرآزارند ، و دسته اى مثل طوق نفرت آورند . (41)
1) هود : 48.
2) هود : 73.
3) الصافّات : 113.
4) مریم : 31.
5) حلیة الأولیاء : ج 3 ص 25 عن أبی هریرة ؛ الکافی : ج 2 ص 165 ح 11 عن عبد اللّه بن جبلة عن رجل عن الإمام الصادق علیه السلام ولیس فیها «أین اتّجهت» ، بحار الأنوار : ج 14 ص 210 ح 6.
6) الدرّ المنثور : ج 5 ص 509 نقلاً عن ابن عدی وابن عساکر عن ابن مسعود ؛ نثر الدرّ : ج 1 ص 415 عن ابن عبّاس من دون إسناده إلیه صلى الله علیه و آله.
7) بحار الأنوار : ج 26 ص 310 ح 77 نقلاً عن کتاب تفضیل الأئمّة على الأنبیاء للحسن بن سلیمان مرفوعا إلى عدّة من أصحاب رسول اللّه صلى الله علیه و آله منهم جابر بن عبد اللّه وأبو سعید الخدری وآخرون.
8) معانی الأخبار : ص 56 ح 4 عن أبی ذرّ ، بحار الأنوار : ج 15 ص 11 ح 12.
9) کنز العمّال : ج 16 ص 422 ح 45223 نقلاً عن الرافعی عن أبی اُمامة.
10) نهج البلاغة : الخطبة 192 ، بحار الأنوار : ج 14 ص 473 ح 37.
11) الأمالی للصدوق : ص 481 ح 650 عن جابر ، بحار الأنوار : ج 22 ص 73 ح 25.
12) الیقین : ص 320 ح 121 عن زیاد بن المنذر ، بحار الأنوار : ج 23 ص 246 ح 16.
13) گفتنى است که دو جمله اخیر ، مفهوم کنایى متن عربى است و ترجمه الفاظ نیست.
14) کمال الدین : ص260 ح5 عن الأصبغ بن نباتة عن الإمام علیّ علیه السلام ، بحار الأنوار : ج23 ص19 ح14 وج 36 ص254 ح69.
15) المحاسن : ج 1 ص 250 ح 470 عن جابر عن الإمام الباقر علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 23 ص 227 ح 47 وج 27 ص 92 ح 52.
16) شُعَب الإیمان : ج 4 ص 102 ح 4419 عن النعمان بن بشیر ؛ الجعفریّات : ص 159 وفیه «الجماعة برکة».
17) سنن ابن ماجة : ج2 ص1094 ح3287 عن عمر بن الخطاب ؛ طبّ النبیّ صلى الله علیه و آله : ص 3 نحوه ، بحار الأنوار : ج62 ص291.
18) علل الشرائع : ص 246 ح 1 وص 522 ح 3 کلاهما عن مسعدة بن صدقة عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 73 ص 381 ح 3.
19) تفسیر الطبری : ج 2 الجزء 2 ص 633 عن ابن عمر.
20) الکافی : ج 6 ص 5 ح 5 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 104 ص 98 ح 63.
21) مستدرک الوسائل : ج 15 ص 115 ح 17700 نقلاً عن القطب الراوندی فی لبّ اللباب.
22) مستدرک الوسائل : ج 15 ص 115 ح 17702 نقلاً عن القطب الراوندی فی لبّ اللباب.
23) کشف الخفاء : ج 1 ص 284 ح 896 ، میزان الاعتدال : ج 1 ص 28 ح 77.
24) اشاره است به این که دوستى و همدلى اهل ایمان، جلوه جلال الهى است.
25) کنز العمّال : ج 16 ص 274 ح44425 و ص 281 ح 44471 وح 44472 کلّها نقلاً عن أبی الشیخ فی الثواب عن ابن عبّاس.
26) المستدرک على الصحیحین : ج 1 ص 131 ح 210 عن ابن عبّاس ؛ جامع الأخبار : ص 242 ح 617 ، بحار الأنوار : ج 72 ص 137.
27) کنز العمّال : ج 3 ص 172 ح 6016 نقلاً عن مسند البزّار عن ابن عبّاس.
28) الفردوس : ج 2 ص 31 ح 2193 نقلاً عن الرافعی عن ابن عبّاس.
29) المعجم الکبیر : ج 8 ص 228 ح 7895 عن أبی اُمامة.
30) کنز العمّال : ج 6 ص 345 ح 15974 نقلاً عن أبی الشیخ عن أبی سعید الخدری.
31) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 387 ح 4361 ؛ الفردوس : ج 2 ص 51 ح 2292 عن أبی هریرة وفیه «یُمنا» بدل «البرکة».
32) معانی الأخبار : ص 152 ح2 عن عبد اللّه بن میمون عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 103 ص 231 ح 7.
33) مسند ابن حنبل : ج 9 ص 478 ح 25173 عن عائشة ؛ مستدرک الوسائل : ج 14ص 162 ح 16384 نقلاً عن القطب الراوندی فی لبّ اللباب.
34) المستدرک على الصحیحین : ج 2 ص 195 ح 2732 عن عائشة.
35) مسند ابن حنبل : ج 9 ص 381 ح 24661 وص 355 ح 24532 وفیه «إنّ من یمن المرأة … وتیسیر رَحِمِها» کلاهما عن عائشة ؛ دعائم الإسلام: ج 2 ص 221 ح 825 عن الإمام علیّ علیه السلام وفیه «نکاحها» بدل «خطبتها».
36) واژه «زُرق» که در متن عربى حدیث آمده است ، بر کسى اطلاق مى شود که : صورتش استخوانى و تکیده و خشک نباشد یا صورتش نرم و آبدار باشد (ر . ک : لسان العرب : ج 6 ص 38) . م.
37) کنز العمّال : ج 12 ص 181 ح 34568 نقلاً عن الرامهرمزی عن أنس.
38) درر الأحادیث النبویّة : ص 95 عن عبد اللّه بن المغیرة عن الإمام الکاظم علیه السلام.
39) تاریخ دمشق : ج 47 ص 225 ح 10196 عن واثلة بن الأسقع.
40) الکافی : ج 5 ص 322 ح 1 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار: ج 103 ص 230 ح 4. وفی معانی الأخبار : قال أحمد بن أبی عبداللّه البرقیّ ، «جامع مجمع» أی کثیرة الخیر مخصبة ، و«ربیع مربع» الّتی فى حجرها ولد وفی بطنها آخرُ ، و «کرب مقمع» أی سیّئة الخلق مع زوجها ، و «غُلّ قَمِل» أی هی عند زوجها کالغُلّ القمل ، وهو غلٌّ من جلد یقع فیه القمل فیأکله ولا یتهیّأ أن یحلّ منه شیء وهو مثل للعرب (ص 317 ذیل حدیث 1).
41) معناى کنایى «غُلٌّ قَمِل» است.
