3 / 1
السَّیِّئاتُ
الکتاب
» ظَهَرَ الْفَسَادُ فِى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِى النَّاسِ لِیُذِیقَهُم بَعْضَ الَّذِى عَمِلُواْ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ «.(1)
» وَ لَا تَکُونُواْ کَالَّذِینَ نَسُواْ الله فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَـئِکَ هُمُ الْفَـسِقُونَ «.(2)
» وَ مَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِى فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنکًا وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَـمَةِ أَعْمَى «.(3)
» أَلَمْ یَرَوْاْ کَمْ أَهْلَکْنَا مِن قَبْلِهِم مِّن قَرْنٍ مَّکَّنَّـهُمْ فِى الْأَرْضِ مَا لَمْ نُمَکِّن لَّکُمْ وَأَرْسَلْنَا السَّمَآءَ عَلَیْهِم مِّدْرَارًا وَجَعَلْنَا الْأَنْهَـرَ تَجْرِى مِن تَحْتِهِمْ فَأَهْلَکْنَـهُم بِذُنُوبِهِمْ وَأَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قَرْنًا ءَاخَرِینَ «.(4)
الحدیث
10495.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ لَم یُعطِ لِیَأخُذَ ، ولَو أنعَمَ عَلى قَومٍ ما أنعَمَ وبَقوا ما بَقِیَ اللَّیلُ وَالنَّهارُ ما سَلَبَهُم تِلکَ النِّعَمَ وهُم لَهُ شاکِرونَ ، إلّا أن یَتَحَوَّلوا مِن شُکرٍ إلى کُفرٍ ومِن طاعَةٍ إلى مَعصِیَةٍ ؛ وذلِکَ قَولُهُ تَعالى : «إِنَّ الله لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمْ»(5).(6)
3 / 1
گناهان
قرآن
«به سبب آنچه دست هاى مردم فراهم آورده، فساد در خشکى و دریا نمودار شده است، تا [خدا سزاىِ] بعضى از آنچه را که کرده اند ، به آنان بچشانَد. باشد که باز گردند».
«و چون کسانى مباشید که خدا را فراموش کردند و او [نیز] آنان را دچار خودفراموشى کرد. آنان ، همان نافرمانان اند».
«و هر کس از یاد من دل بگردانَد ، در حقیقت، زندگىِ تنگ [و سختى] خواهد داشت و روز رستاخیز ، او را نابینا محشور مى کنیم».
«آیا ندیده اند که پیش از آنان ، چه بسیار امّت ها را هلاک کردیم؟ در زمین به آنان ، امکاناتى دادیم که براى شما آن امکانات را فراهم نکرده ایم، و [باران هاى] آسمان را پى در پى بر آنان فرو فرستادیم و رودبارها از زیر [شهرهاى] آنان روان ساختیم. پس ایشان را به [سزاى] گناهانشان هلاک کردیم، و پس از آنان نسل هاى دیگرى پدید آوردیم».
حدیث
10495.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا خداوند ، آنچه را عطا فرماید ، باز نمى ستانَد ؛ و اگر به قومى نعمتى دهد و آنان ، جاودانه زندگى کنند ، شکرگزار [نیز] باشند ، آن را از ایشان نمى ستاند ، مگر این که از شکر به ناسپاسى و از اطاعت به معصیت بگرایند. این است سخن خداى متعال : «در حقیقت ، خدا حال قومى را تغییر نمى دهد تا آنان حال خود را تغییر دهند».
10496.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ عز و جل لا یُعَذِّبُ العامَّةَ بِعَمَلِ الخاصَّةِ ، حَتّى یَرَوُا المُنکَرَ بَینَ ظَهرانیهِم وهُم قادِرونَ عَلى أن یُنکِروهُ فَلا یُنکِروهُ ؛ فَإِذا فَعَلوا ذلِکَ عَذَّبَ اللّه ُ الخاصَّةَ وَالعامَّةَ.(7)
10497.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ الرَّجُلَ لَیُحرَمُ الرِّزقَ بِالذَّنبِ یُصیبُهُ.(8)
10498.عنه صلى الله علیه و آله : اِحذَرُوا الذُّنوبَ ؛ فَإِنَّ العَبدَ یُذنِبُ الذَّنبَ فَیُحبَسُ عَنهُ الرِّزقُ.(9)
3 / 2
الرِّبا
الکتاب
» یَمْحَقُ الله الرِّبَواْ وَیُرْبِى الصَّدَقَـتِ وَالله لَا یُحِبُّ کُلَّ کَفَّارٍ أَثِیمٍ «.(10)
» وَ مَآ ءَاتَیْتُم مِّن رِّبًا لِّیَرْبُوَاْ فِى أَمْوَ لِ النَّاسِ فَلَا یَرْبُواْ عِندَ الله وَ مَآ ءَاتَیْتُم مِّن زَکَوةٍ تُرِیدُونَ وَجْهَ الله فَأُوْلَـئِکَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ «.(11)
الحدیث
10499.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ما ظَهَرَ فی قَومٍ الرِّبا وَالزِّنا إلّا أحَلّوا بِأَنفُسِهِم عِقابَ اللّه ِ عز و جل.(12)
10496.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا خداوند به سبب رفتار گروهى خاص ، همه مردم را عذاب نمى کند ، مگر این که آنان ، عمل زشت را آشکارا ببینند و در حالى که قدرت مخالفت با آن را دارند ، مخالفت نکنند. پس در این حال ، خداوند ، هم آن گروه خاص و هم دیگران را عذاب مى کند.
10497.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا انسان با ارتکاب گناه ، از روزى محروم مى شود.
10498.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از گناهان بپرهیزید ؛ چرا که همانا بنده گناه مى کند و روزى اش قطع مى گردد.
3 / 2
ربا
قرآن
«خدا از [برکتِ] ربا مى کاهد و بر صدقات مى افزاید ؛ و خداوند ، هیچ ناسپاسِ گناهکارى را دوست نمى دارد».
«و آنچه [به قصد] ربا مى دهید تا در اموال مردم ، سود و افزایش یابد ، نزد خدا فزونى نمى گیرد؛ و[لى] آنچه را از زکات مى دهید [و با دادن آن] خشنودى خدا را خواستارید پس آنان (زکات دهندگان) ، همان فزونى یافتگان اند [و مالشان مضاعف مى شود]».
حدیث
10499.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : در هیچ قومى ، ربا و زنا آشکار نمى گردد ، مگر آن که کیفر خداوند عز و جل را بر خویش فرود مى آورند.
10500.عنه صلى الله علیه و آله : ما مِن قَومٍ یَظهَرُ فیهِمُ الرِّبا إلّا اُخِذوا بِالسَّنَةِ.(13)
10501.عنه صلى الله علیه و آله : ما أحَدٌ أکثَرَ مِنَ الرِّبا إلّا کانَ عاقِبَةُ أمرِهِ إلى قِلَّةٍ.(14)
10502.عنه صلى الله علیه و آله : الرِّبا وإن کَثُرَ فَإِنَّ عاقِبَتَهُ تَصیرُ إلى قُلٍّ.(15)
10503.عنه صلى الله علیه و آله : شَرُّ الکَسبِ کَسبُ الرِّبا.(16)
3 / 3
السُّحتُ
10504.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن کَسَبَ مالاً مِن غَیرِ حِلِّهِ أفقَرَهُ اللّه ُ عز و جل.(17)
3 / 4
الزِّنا
10505.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : فِی الزِّنا سِتُّ خِصالٍ : ثَلاثٌ مِنها فِی الدُّنیا وثَلاثٌ مِنها فِی الآخِرَةِ ؛ فَأَمَّا الَّتی فِی الدُّنیا : فَیَذهَبُ بِالبَهاءِ ، ویُعَجِّلُ الفَناءَ ، ویَقطَعُ الرِّزقَ.(18)
10506.عنه صلى الله علیه و آله : الزِّنا یورِثُ الفَقرَ.(19)
10500.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : در میان هیچ قومى رِبا ظاهر نمى گردد ، مگر آن که به قحط سالى گرفتار مى شوند.
10501.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ کس رِبا را نیفزود ، جز آن که سرانجام ، گرفتار کاستى شد.
10502.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : رِبا ، هر چند فراوان باشد ، سرانجام به تنگ دستى مى انجامد.
10503.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بدترین درآمد ، درآمد از راه رِباست.
3 / 3
حرامخوارى
10504.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که از راه حرامْ درآمد کسب کند ، خداوند عز و جل فقیرش مى گرداند.
3 / 4
زنا
10505.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : زنا را شش ویژگى است : سه در دنیا و سه در آخرت. سه ویژگى دنیایى اش چنین است: شُکوه را مى برد ، نیستى را شتاب مى بخشد ، روزى را قطع مى کند.
10506.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : زنا ، فقر مى آورَد.
10507.عنه صلى الله علیه و آله : فِی الزِّنا خَمسُ خِصالٍ : یَذهَبُ بِماءِ الوَجهِ ، ویورِثُ الفَقرَ ، ویَنقُصُ العُمُرَ ، ویُسخِطُ الرَّحمنَ ، ویُخَلِّدُ فِی النّارِ.(20)
3 / 5
المَسأَلَةُ
10508.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ما فَتَحَ رَجُلٌ بابَ مَسأَلَةٍ یُریدُ بِها کَثرَةً ، إلّا زادَهُ اللّه ُ عز و جلبِها قِلَّةً.(21)
10509.عنه صلى الله علیه و آله : مَن فَتَحَ عَلى نَفسِهِ بابَ مَسأَلَةٍ ، فَتَحَ اللّه ُ عَلَیهِ بابَ فَقرٍ.(22)
10510.عنه صلى الله علیه و آله : ثَلاثٌ وَالَّذی نَفسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ إن کُنتُ لَحالِفا عَلَیهِنَّ… لا یَفتَحُ عَبدٌ بابَ مَسأَلَةٍ إلّا فَتَحَ اللّه ُ عَلَیهِ بابَ فَقرٍ.(23)
10511.عنه صلى الله علیه و آله : مَن هَداهُ اللّه ُ لِلإِسلامِ وعَلَّمَهُ القُرآنَ ثُمَّ سَأَلَ النّاسَ ، کُتِبَ بَینَ عَینَیهِ : فَقیرٌ إلى یَومِ القِیامَةِ.(24)
10512.عنه صلى الله علیه و آله : مَن فَتَحَ عَلى نَفسِهِ بابَ مَسأَلَةٍ مِن غَیرِ فاقَةٍ نَزَلَت بِهِ أو عِیالٍ لا یُطیقُهُم ، فَتَحَ اللّه ُ عَلَیهِ بابَ فاقَةٍ مِن حَیثُ لا یَحتَسِبُ.(25)
10513.عنه صلى الله علیه و آله : مَن فَتَحَ عَلى نَفسِهِ بابَ المَسأَلَةِ ، فَتَحَ اللّه ُ عَلَیهِ سَبعینَ بابا مِنَ الفَقرِ ، لا یَسُدُّ أدناهُ شَیءٌ.(26)
10507.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : در زنا پنج ویژگى است: آبرو را مى برد ؛ فقر مى آورد ؛ عمر را مى کاهد ؛ خداى بخشایشگر را خشمگین مى سازد ؛ و انسان را در آتش ، جاودانه مى گرداند.
3 / 5
ابراز نیاز
10508.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ کس درِ نیازخواهى را براى زیاده جویى نگشود ، مگر آن که خداوند عز و جل به سبب آن ، به کاستى اش افزود.
10509.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که درِ نیاز را به روى خویش بگشاید ، خداوند درِ فقر را به روى او باز مى کند.
10510.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سه چیز است که رواست به خاطر آنها به آن که جان محمّد در دست اوست ، سوگند یاد کنم : [یکى آن که]… هیچ بنده اى درِ نیاز را به روى خویش نمى گشاید ، مگر آن که خداوند ، درِ فقر را به روى او باز مى کند.
10511.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که خداوند به اسلامْ هدایتش کرده و قرآن را به وى آموخته باشد و سپس او به مردم ، ابراز نیاز کند ، بر پیشانى اش نوشته مى شود: «[این] تا روز قیامت ، فقیر است».
10512.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر کس بدون تنگ دستى غیر قابل تحمّل براى خود یا خانواده اش ، درِ نیاز را بگشاید ، خداوند ، درِ فقر را از جایى که گمان نمى برد ، به روى وى باز مى کند.
10513.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که درِ نیاز را به روى خود باز کند ، خداوند ، هفتاد در از فقر را به روى وى مى گشاید که کوچک ترینِ آنها را هیچ چیزى نمى تواند ببندد.
10514.عنه صلى الله علیه و آله : مَن یَستَعفِف یُعِفَّهُ اللّه ُ ، ومَن یَستَغنِ یُغنِهِ اللّه ُ.(27)
3 / 6
النَّومُ قَبلَ طُلوعِ الشَّمسِ
10515.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : الصُّبحَةُ تَمنَعُ الرِّزقَ.(28)
3 / 7
النَّوادِرُ
10516.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : النّاسُ کُلُّهُم فِی الفَقرِ مَخافَةَ الفَقرِ.(29)
10517.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ کَثرَةَ الضِّحکِ تُمیتُ القَلبَ ، وتورِثُ الفَقرَ.(30)
10518.عنه صلى الله علیه و آله : إذَا استُحِلَّتِ الخَمرُ بِالنَّبیذِ ، وَالرِّبا بِالبَیعِ ، وَالسُّحتُ بِالهَدِیَّةِ ، وَاتَّجَروا بِالزَّکاةِ(31) ؛ فَعِندَ ذلِکَ هَلاکُهُم لِیَزدادوا إثما.(32)
10519.عنه صلى الله علیه و آله : سَیَستَحِلُّ اُمَّتِیَ الرِّبا بِالبَیعِ ، وَالخَمرَ بِالنَّبیذِ ، وَالسُّحتَ بِالهَدِیَّةِ ، وَالبَخسَ بِالزَّکاةِ ؛ فَعِندَ ذلِکَ یُملى لَهُم لِیَزدادوا إثما.(33)
10514.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که پاک دامنى جوید ، خداوند به او عفاف مى بخشد و هر که به دیگران اظهار نیاز نکند ، خداوند بى نیازش مى سازد.
3 / 6
خواب پیش از طلوع خورشید
10515.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خواب در اوّل روز ، از روزى باز مى دارد.
3 / 7
گوناگون
10516.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : مردم ، همگى از بیم فقر ، در فقر به سر مى برند.
10517.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا فراوان خندیدن ، قلب را مى میرانَد و فقر مى آورَد.
10518.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر گاه به نام آب جو ، شراب و به نام معامله ، ربا و به نام هدیه ، رشوه حلال شمرده شود و با زکات تجارت کنند ، هلاکت ایشان ، رُخ مى دهد و گناه بر گناه مى افزایند.
10519.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : زود است که امّت من به نام معامله ، ربا و به نام آب جو ، شراب و به نام هدیه ، رشوه و [فرمان روایانِ آنان] به نام زکات ، باجگیرى را حلال شمرند. آن هنگام است که فرصت داده مى شوند تا بر گناه خود بیفزایند.
10520.عنه صلى الله علیه و آله : مَن تَعَلَّمَ العِلمَ رِیاءً وسُمعَةً یُریدُ بِهِ الدُّنیا ، نَزَعَ اللّه ُ بَرَکَتَهُ ، وضَیَّقَ عَلَیهِ مَعیشَتَهُ ، ووَکَلَهُ اللّه ُ إلى نَفسِهِ ؛ ومَن وَکَلَهُ اللّه ُ إلى نَفسِهِ فَقَد هَلَکَ.(34)
10521.عنه صلى الله علیه و آله : لا تَزالُ اُمَّتی بِخَیرٍ ما لَم یَتَخاوَنوا ، وأدَّوُا الأَمانَةَ ، وآتَوُا الزَّکاةَ ، وإذا لَم یَفعَلوا ذلِکَ ابتُلوا بِالقَحطِ وَالسِّنینَ.(35)
10522.عنه صلى الله علیه و آله : لا تَزالُ اُمَّتی بِخَیرٍ ما تَحابّوا ، وأقامُوا الصَّلاةَ… فَإِن لَم یَفعَلُوا ابتُلوا بِالسِّنینَ وَالجَدبِ.(36)
10523.عنه صلى الله علیه و آله : لا تَزالُ اُمَّتی بِخَیرٍ ما تَحابّوا ، وتَهادَوا ، وأدَّوُا الأَمانَةَ ، وَاجتَنَبُوا الحَرامَ ، ووَقَّرُوا الضَّیفَ ، وأقامُوا الصَّلاةَ ، وآتَوُا الزَّکاةَ ؛ فَإِذا لَم یَفعَلوا ذلِکَ ابتُلوا بِالقَحطِ وَالسِّنینَ.(37)
10524.عنه صلى الله علیه و آله : لا تَزالُ هذِهِ الاُمَّةُ بِخَیرٍ تَحتَ یَدِ اللّه ِ وفی کَفِّهِ ما لَم یُمالِئ قُرّاؤُها اُمَراءَها ، ولَم یُزَکِّ صُلَحاؤُها فُجّارَها ، ولَم یُمالِئ أخیارُها أشرارَها ؛ فَإِذا فَعَلوا ذلِکَ رَفَعَ اللّه ُ تَعالى یَدَهُ عَنهُم ، ثُمَّ سَلَّطَ عَلَیهِم جَبابِرَتَهُم ؛ فَساموهُم سوءَ العَذابِ ، وضَرَبَهُم بِالفاقَةِ وَالفَقرِ ، ومَلَأَ قُلوبَهُم رُعبا.(38)
10525.عنه صلى الله علیه و آله : ما نَقَضَ قَومٌ العَهدَ قَطُّ إلّا کانَ القَتلُ بَینَهُم ، ولا ظَهَرَتِ الفاحِشَةُ فی قَومٍ قَطُّ إلّا سَلَّطَ اللّه ُ عَلَیهِمُ المَوتَ ، ولا مَنَعَ قَومٌ الزَّکاةَ إلّا حَبَسَ اللّه ُ عَنهُمُ القَطرَ.(39)
10520.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که دانش را براى ریا و شهرت و دنیاخواهى فرا بگیرد ، خداوند ، برکت را از وى مى ستاند و زندگى اش را سخت مى گرداند و او را به خود وا مى گذارد ؛ و هر که خدا او را به خود وا گذارد ، هلاک گشته است.
10521.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : امّت من همواره در خیر به سر مى برند ، مادام که خیانت نورزند و امانتدار باشند و زکات بپردازند ؛ و هر گاه چنین نکنند ، به قحطى و خشک سالى مبتلا مى گردند.
10522.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : امّت من ، همواره در خیر به سر مى برند ، مادام که به هم دوستى ورزند و نماز را بر پاى دارند… و هر گاه چنین نکنند ، به خشک سالى و قحطى دچار مى شوند.
10523.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : امّت من ، همیشه در خیرند ، مادام که به هم دوستى ورزند و ره نماى هم باشند و امانت را ادا کنند و از حرام ، دورى ورزند و میهمان را گرامى شِمُرند و نماز را بر پا دارند و زکات بپردازند ؛ و اگر چنین نکنند ، به قحطى و خشک سالى مبتلا مى شوند.
10524.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : این امّت ، با عنایت خدا همواره در خیرند ، مادام که قرآن خوانانشان به حاکمان [ستمگر] خود یارى نرسانند و صالحانشان در صدد توجیه کارهاى بدکارانشان برنیایند و نیکانشان یاورِ بدانشان نباشند ؛ و هر گاه چنین کنند ، خداى متعال ، عنایت خویش را از ایشان بر مى گیرد و زورگویانشان را بر آنان چیره مى کند و آنان عذابى سخت بدیشان مى رسانند و [نیز] آنان را به فقر و تنگ دستى دچار مى سازد و دل هاشان را از بیم آکنده مى کند.
10525.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ قومى پیمان شکنى نمى کند ، مگر آن که قتل میانشان رواج مى یابد. و زشتکارى در میان هیچ قومى بروز نمى کند ، مگر آن که خداوند ، مرگ را بر آنان مسلّط مى سازد. و هیچ قومى ، از پرداخت زکات خوددارى نمى ورزد ، جز آن که خداوند ، باران را از ایشان دریغ مى دارد.
10526.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ أخوَفَ ما أخافُ عَلى اُمَّتی مِن بَعدی : هذِهِ المَکاسِبُ الحَرامُ ، وَالشَّهوَةُ الخَفِیَّةُ ، وَالرِّبا.(40)
10527.عنه صلى الله علیه و آله : سَیَأتی زَمانٌ عَلى اُمَّتی یَفِرّونَ مِنَ العُلَماءِ کَما یَفِرُّ الغَنَمُ عَنِ الذِّئبِ ، فَإِذا کانَ کَذلِکَ ابتَلاهُمُ اللّه ُ تَعالى بِثَلاثَةِ أشیاءَ : الأَوَّلُ : یَرفَعُ البَرَکَةَ مِن أموالِهِم ، وَالثّانی : سَلَّطَ اللّه ُ عَلَیهِم سُلطانا جائِرا ، وَالثّالِثُ : یَخرُجونَ مِنَ الدُّنیا بِلا إیمانٍ.(41)
10528.عنه صلى الله علیه و آله : أربَعَةٌ لا تَدخُلُ بَیتا واحِدَةٌ مِنهُنَّ إلّا خَرِبَ ولَم یَعمُر بِالبَرَکَةِ : الخِیانَةُ ، وَالسَّرِقَةُ ، وشُربُ الخَمرِ ، وَالزِّنا.(42)
10529.عنه صلى الله علیه و آله : خَمسٌ إن أدرَکتُموهُنَّ فَتَعَوَّذوا بِاللّه ِ مِنهُنَّ : لَم تَظهَرِ الفاحِشَةُ فی قَومٍ قَطُّ حَتّى یُعلِنوها إلّا ظَهَرَ فیهِمُ الطّاعونُ وَالأَوجاعُ الَّتی لَم تَکُن فی أسلافِهِمُ الَّذینَ مَضَوا ، ولَم یَنقُصُوا المِکیالَ وَالمیزانَ إلّا اُخِذوا بِالسِّنینَ وشِدَّةِ المَؤونَةِ وجَورِ السُّلطانِ ، ولَم یَمنَعُوا الزَّکاةَ إلّا مُنِعُوا القَطرَ مِنَ السَّماءِ ولَولَا البَهائِمُ لَم یُمطَروا ، ولَم یَنقُضوا عَهدَ اللّه ِ وعَهدَ رَسولِهِ إلّا سَلَّطَ اللّه ُ عَلَیهِم عَدُوَّهُم وأخِذوا بَعضَ ما فی أیدیهِم ، ولَم یَحکُموا بِغَیرِ ما أنزَلَ اللّه ُ) عز و جل) إلّا جَعَلَ اللّه ُ عز و جل بَأسَهُم بَینَهُم.(43)
10530.جامع الأخبار : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : إذا ظَهَرَت فی اُمَّتی عَشرُ خِصالٍ عاقَبَهُمُ اللّه ُ بِعَشرِ خِصالٍ. قیلَ : وما هِیَ یا رَسولَ اللّه ِ ؟ قالَ : إذا قَلَّلُوا الدُّعاءَ نَزَلَ البَلاءُ ، وإذا تَرَکُوا الصَّدَقاتِ کَثُرَتِ الأَمراضُ ، وإذا مَنَعُوا الزَّکاةَ هَلَکَتِ المَواشی ، وإذا جارَ السُّلطانُ مُنِعَ القَطرُ مِنَ السَّماءِ ، وإذا کَثُرَ فیهِمُ الزِّنا کَثُرَ فیهِم مَوتُ الفُجأَةِ ، وإذا کَثُرَ الرِّبا کَثُرَتِ الزَّلازِلُ ، وإذا حَکَموا بِخِلافِ ما أنزَلَ اللّه ُ تَعالى سُلِّطَ عَلَیهِم عَدُوُّهُم ، وإذا نَقَضُوا العَهدَ ابتَلاهُمُ اللّه ُ بِالقَتلِ ، وإذا طَفَّفُوا الکَیلَ أخَذَهُمُ اللّه ُ بِالسِّنینَ. ثُمَّ قَرَأَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : «ظَهَرَ الْفَسَادُ فِى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِى النَّاسِ لِیُذِیقَهُم بَعْضَ الَّذِى عَمِلُواْ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ»(1).(44)
10526.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا پس از خود ، بیش از هر چیز ، از این چیزها بر امّت خود بیمناکم: این پیشه هاى حرام و شهوتِ پنهان و رِبا.
10527.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : امّت مرا روزى فرا مى رسد که از عالمان مى گریزند ، همان سان که گوسفند از گرگ مى گریزد. هر گاه چنین شود ، خداى متعال ، ایشان را به سه چیز گرفتار مى کند: برکت را از اموال آنان برمى دارد ، حاکمى ستمگر را بر ایشان چیره مى گرداند ، و بى دین از دنیا بیرون مى روند.
10528.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : چهار چیزند که چون یکى از آنها در خانه اى در آید ، آن خانه ویران مى گردد و با برکت ، آباد نمى شود : خیانت ، دزدى ، شرابخوارى و زنا.
10529.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : پنج چیز را اگر دیدید ، از آنها به خدا پناه ببرید: هیچ قومى آشکارا به زشتکارى روى نیاوردند ، مگر آن که طاعون و دیگر بیمارى هایى که در پیشینیان ایشان سابقه نداشته ، به سراغشان مى آید ؛ از وزن و پیمانه کم ننهادند ، جز آن که به قحطى و هزینه سنگین و ستم حاکم ، گرفتار شدند ؛ از پرداخت زکات خوددارى نورزیدند ، مگر آن که بارشِ آسمان بر آنان ، بند آمد و اگر چارپایان نبودند ، هرگز بر ایشان باران نمى بارید ؛ پیمان خدا و فرستاده اش را نشکستند ، جز آن که خداوند ، دشمنشان را بر ایشان چیره گرداند و برخى از آنچه را در دست داشتند ، از کف دادند ؛ و به غیر فرمان خدا حکم نکردند ، مگر آن که خداوند در میانشان بیم افکند.
10530.جامع الأخبار : پیامبر خدا فرمود: «هر گاه در میان امّت من ، ده ویژگى آشکار گردد ، خداوند ، ایشان را به ده چیز عقوبت مى فرماید». گفته شد : آنها چیستند ، اى پیامبر خدا؟ فرمود: «هر گاه از دعا بکاهند ، بلا فرود مى آید ؛ هر گاه صدقه دادن را فرو گذارند ، بیمارى ها فراوان مى گردند ؛ هر گاه از پرداخت زکات خوددارى ورزند ، چارپایان [آنها] هلاک مى گردند ؛ چون حاکمْ ستم کند ، بارش آسمان بند مى آید ؛ آن هنگام که زنا در میانشان فراوان شود ، مرگ ناگهانى در بین ایشان رواج مى یابد ؛ چون ربا بسیار گردد ، زلزله بسیار مى شود ؛ هر گاه به خلاف فرمان خداوند حکم برانند ، دشمنشان بر ایشان چیرگى مى یابد ؛ چون پیمان بشکنند ، خدا به کشتار مبتلاشان مى گرداند ؛ و هر گاه پیمانه را کم نهند ، خدا به قحطى گرفتارشان مى سازد». سپس پیامبر خدا ، این آیه را قرائت کرد: » «به سبب آنچه دست هاى مردم فراهم آورده ، فساد در خشکى و دریا پدید آمده است تا [خدا جزاىِ] برخى از آنچه را کرده اند ، به آنها بچشاند. باشد که باز گردند» «.
10531.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إذا ظَهَرَ فی اُمَّتی عَشرُ خِصالٍ اِبتَلاهُمُ اللّه ُ بِعَشَرَةٍ : إذا مَنَعُوا الزَّکاةَ ماتَتِ المَواشی ، وإذا مَنَعُوا الصَّدَقاتِ کَثُرَتِ الأَمراضُ ، وإذا أکَلُوا الرِّبا کَثُرَتِ الزَّلّاتُ ، وإذا جارَتِ السَّلاطینُ ابتَلاهُمُ اللّه ُ بِالعَدُوِّ ، وإذا حَکَموا بِغَیرِ عَدلٍ اِرتَفَعَتِ البَرَکاتُ ، وإذا تَعَدَّوا عَن حُدودِ اللّه ِ سَلَّطَ اللّه ُ عَلَیهِمُ القَتلَ ، وإذا بَخَسُوا المیزانَ سَلَّطَ اللّه ُ عَلَیهِمُ النَّقصَ.(45)
10532.عنه صلى الله علیه و آله : عِشرونَ خَصلَةً تورِثُ الفَقرَ : أوَّلُهَا القِیامُ مِنَ الفِراشِ لِلبَولِ عُریانا ، وَالأَکلُ جُنُبا ، وتَرکُ غَسلِ الیَدَینِ عِندَ الأَکلِ ، وإهانَةُ الکَسرَةِ مِنَ الخُبزِ ، وإحراقُ الثّومِ وَالبَصَلِ ، وَالقُعودُ عَلى اُسکُفَّةِ البَیتِ ، وکَنسُ البَیتِ بِاللَّیلِ وبِالثَّوبِ ، وغَسلُ الأَعضاءِ فی مَوضِعِ الِاستِنجاءِ ، ومَسحُ الأَعضاءِ المَغسولَةِ بِالمِندیلِ وَالکُمِّ ، ووَضعُ القِصاعِ وَالأَوانی غَیرَ مَغسولَةٍ ، ووَضعُ أوانِی الماءِ غَیرَ مُغَطّاةِ الرُّؤوسِ ، وتَرکُ بُیوتِ العَنکَبوتِ فِی المَنزِلِ ، وَالِاستِخفافُ بِالصَّلاةِ ، وتَعجیلُ الخُروجِ مِنَ المَسجِدِ ، وَالبُکورُ إلَى السُّوقِ وتَأخیرُ الرُّجوعِ عَنهُ إلَى العَشاءِ ، وشِراءُ الخُبزِ مِنَ الفُقَراءِ ، وَاللَّعنُ عَلَى الأَولادِ ، وَالکَذِبُ ، وخِیاطَةُ الثَّوبِ عَلَى البَدَنِ ، وإطفاءُ السِّراجِ بِالنَّفَسِ.(46)
10531.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر گاه در امّت من ، ده ویژگى بروز یابد ، خداوند ، آنان را به ده چیز مبتلا مى گرداند : چون از پرداخت زکات خوددارى کنند ، چارپایان [آنها] مى میرند ؛ هر گاه از صدقه دادن پرهیز کنند ، بیمارى ها رواج مى یابند ؛ آن گاه که ربا فراوان بخورند ، لغزش ها بسیار مى شود ؛ چون حاکمانْ ستم ورزند ، خداوند ، آنان را به دشمن مبتلا مى گرداند ؛ هر گاه به غیر عدل حکم کنند ، برکت ها رخت بر مى بندند ؛ چون از حدود خدا در گذرند ، خداوند قتل را بر ایشان چیره مى گرداند ؛ و هر گاه در ترازو کم نهند ، خداوند ، کاستى را بر آنان چیره مى گرداند.
10532.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : بیست ویژگى ، فقر به بار مى آورد: عریان برخاستن از بستر براى پیشاب کردن ؛ در حال جنابت غذا خوردن ؛ نَشُستنِ دست ها هنگام غذا خوردن ؛ نان را به اهانت خُرد کردن ؛(47) سوزاندن سیر و پیاز ؛(48) نشستن بر آستانه خانه ؛ غبار رُفتن از خانه در شب و با جامه ؛ شستن اعضاى بدن در مستراح ؛ خشک کردن اعضاى شسته شده با دستمال و آستین ؛ ناشسته باقى نهادن کاسه ها و ظرف ها ؛ بدون سرپوش نهادن ظرف هاى آب ؛ نزدودن تارهاى عنکبوت در خانه ؛ سبُک شمردن نماز ؛ شتابان از مسجد بیرون آمدن ؛ بامدادان به بازار در آمدن و شب دیرهنگام از آن باز گشتن ؛ از فقیران نان خریدن ؛ فرزندان را دشنام دادن ؛ دروغ گفتن ؛ جامه را بر بدن دوختن ؛ و چراغ را با پُف خاموش کردن.
10533.بحار الأنوار : قَد رُوِیَ فی بَعضِ الکُتُبِ عَنِ النَّبِیِّ صلى الله علیه و آله أنَّهُ قالَ : الفَقرُ مِن خَمسَةٍ وعِشرینَ شَیئا : البَولُ عُریانا ، وَالأَکلُ فی حالَةِ الجَنابَةِ ، وتَحقیرُ فُتاتِ الخُبزِ ، وتَحریقُ قِشرِ الثّومِ وَالبَصَلِ ، وَالتَّقدیمُ عَلَى المَشایِخِ ، ودَعوَةُ الوالِدَینِ بِاسمِهِما ، وَالتَّخلیلُ بِکُلِّ خَشَبٍ ، وتَغسیلُ الیَدَینِ بِالطّینِ ، وَالقُعودُ عَلى عَتَبَةِ البابِ ، وَالوُضوءُ عِندَ الِاستِنجاءِ ، وتَرکُ القُصارَةِ ، وخِیاطَةُ الثَّوبِ عَلَى النَّفسِ ، ومَسحُ الوَجهِ بِالذَّیلِ ، وَالأَکلُ نائِما ، وتَرکُ نَسجِ العَنکَبوتِ فِی البَیتِ ، وَالخُروجُ مِنَ المَسجِدِ سَریعا ، وَالدُّخولُ فِی السُّوقِ بِالبُکرَةِ ، وَالخُروجُ عَنِ السُّوقِ عَشِیّا ، وَابتِیاعُ الخُبزِ مِنَ الفُقَراءِ ، ودُعاءُ السّوءِ عَلَى الوالِدَینِ ، وطَف ءُ السِّراجِ بِالنَّفخِ ، وکَنسُ البَیتِ بِالخِرقَةِ ، وقَصُّ الأَظفارِ بِالأَسنانِ.(49)
10534.الإمام علیّ علیه السلام : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : إذا فَعَلَت اُمَّتی خَمسَ عَشرَةَ خَصلَةً حَلَّ بِهَا البَلاءُ ، فَقیلَ : وما هُنَّ یا رَسولَ اللّه ِ ؟ قالَ : إذا کانَ المَغنَمُ دُوَلاً ، وَالأَمانَةُ مَغنَما ، وَالزَّکاةُ مَغرَما ، وأطاعَ الرَّجُلُ زَوجَتَهُ ، وعَقَّ اُمَّهُ ، وبَرَّ صَدیقَهُ ، وجَفا أباهُ ، وَارتَفَعَتِ الأَصواتُ فِی المَساجِدِ ، وکانَ زَعیمُ القَومِ أرذَلَهُم ، واُکرِمَ الرَّجُلُ مَخافَةَ شَرِّهِ ، وشُرِبَتِ الخُمورُ ، ولُبِسَ الحَریرُ ، وَاتُّخِذَتِ القَیناتُ وَالمَعازِفُ ، ولَعَنَ آخِرُ هذِهِ الاُمَّةِ أوَّلَها ؛ فَلیَرتَقِبوا عِندَ ذلِکَ ریحا حَمراءَ ، أو خَسفا ومَسخا.(50)
10533.بحار الأنوار: در برخى از کتاب ها ، از پیامبر خدا روایت شده که فرمود: «فقر ، از بیست و پنج چیز ناشى مى شود : عریان پیشاب کردن ؛ در حالت جنابت غذا خوردن ؛ تکّه هاى نان را ناچیز شمردن ؛ پوست سیر و پیاز را سوزاندن ؛ از پیران پیش افتادن ؛ پدر و مادر را به نام خواندن ؛ با هر چوبى خلال کردن ؛ دست ها را با گِل شستن ؛ بر آستانه خانه نشستن ، هنگام نجاست زدایى وضو گرفتن ، زباله را رها کردن ؛ دوختن جامه بر تن ؛ چهره را با گوشه جامه مسح کردن ؛ در حال خواب غذا خوردن ، تار عنکبوت را در خانه باقى نهادن ؛ با شتاب از مسجد بیرون شدن ؛ بامدادان به بازار در آمدن ؛ شامگاهان از بازار بیرون گشتن ؛ از فقیران نان خریدن ؛ پدر و مادر را نفرین کردن ؛ چراغ را با پُف خاموش کردن ؛ با جامه از خانه غبار رُفتن ؛ و با دندان ناخن گرفتن».
10534.امام على علیه السلام : پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «هر گاه امّت من پانزده ویژگى را دارا شود ، بلا بر آنها فرود مى آید». گفته شد : آنها چیستند ، اى پیامبر خدا؟ فرمود: «هر گاه غنیمت ، دست به دست گردد ؛ امانت ، غنیمت گرفته شود ؛ زکات ، تاوان شمرده شود ؛ مرد از همسرش فرمان ببرد ؛ مادرش را عاق کند ؛ [با این حال] به دوستش نیکى کند ؛ به پدرش جفا نماید ؛ در مساجد ، صداها بلند گردد ؛ فروترینِ مردم ، پیشواى ایشان شود ؛ فرد را به سبب بیم از شرّش احترام کنند ؛ شراب نوشیده شود ؛ ابریشم پوشیده شود ؛ زنان آوازه خوان و آلات موسیقى به خدمت گرفته شوند ؛ و پسینیانِ این امّت ، پیشینیان را دشنام دهند ، پس آن گاه ، باید در انتظار باد سرخ یا فرورفتگى زمین یا مسخ شدن باشند».
10535.عنه علیه السلام : نَهى رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله عَنِ الأَکلِ عَلَى الجَنابَةِ ، وقالَ : إنَّهُ یورِثُ الفَقرَ.(51)
10535.امام على علیه السلام : پیامبر صلى الله علیه و آله ، از غذا خوردن در حال جنابت نهى کرد و فرمود : «این کار ، فقر مى آورد».
1) الروم : 41.
2) الحشر : 19.
3) طه : 124.
4) الأنعام : 6.
5) الرعد : 11.
6) إرشاد القلوب : ص 31.
7) مسند ابن حنبل : ج 6 ص 218 ح 17736 عن عدی وراجع علل الشرایع : ص 522 ح 6 وبحار الأنوار : ج 100 ص 75 ح 16.
8) سنن ابن ماجة : ج 2 ص 1334 ح 4022 عن ثوبان ؛ الکافی : ج 2 ص 270 ح 8 عن الفضیل بن یسار عن الإمام الباقر علیه السلام وص 271 ح 11 عن محمّد بن مسلم عن الإمام الصادق علیه السلام وکلاهما نحوه.
9) کنز الفوائد : ج 1 ص 352 ، بحار الأنوار : ج 73 ص 351 ح 47 وج 77 ص 169 ح 6.
10) البقرة : 276.
11) الروم : 39.
12) مسند ابن حنبل : ج 2 ص 63 ح 3809 عن عبد اللّه بن مسعود عن أبیه.
13) مسند ابن حنبل : ج 6 ص 245 ح 17839 عن عمرو بن العاص.
14) سنن ابن ماجة : ج 2 ص 765 ح 2279 عن عبد اللّه بن مسعود.
15) مسند ابن حنبل: ج 2 ص 50 ح 3754 عن ابن مسعود.
16) الکافی : ج 8 ص 81 ح 39 عن أبی الصباح الکنانی عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 103 ص 115 ح3 ؛ دلائل النبوّة للبیهقی: ج5 ص242 عن عقبة بن عامر الجهنی وفیه «شرّ المکاسب» بدل «شرّ الکسب».
17) الأمالی للطوسی : ص 182 ح 306 عن أبی قلابة ، بحار الأنوار : ج 69 ص 382 ح 44 وج 77 ص 120 ح 20 و ج 103 ص 5 ح 17.
18) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 367 ح 5762 عن حمّاد بن عمرو وأنس بن محمّد عن أبیه جمیعا عن الإمام الصادق عن أبیه عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار: ج 77 ص 58 ح 3.
19) کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 20 ح 4978 عن الإمام علیّ علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 79 ص 23 ح 18 ؛ شُعب الإیمان : ج 4 ص 363 ح 5417 عن ابن عمر.
20) الکافی : ج 5 ص 542 ح 9 عن الفضیل عن الإمام الباقر علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 79 ص 22 ح 15 و 17.
21) مسند ابن حنبل : ج 3 ص 434 ح 9630 عن أبی هریرة.
22) الکافی : ج 4 ص 19 ح 2 عن محمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن الإمام علیّ علیهماالسلام ، بحارالأنوار : ج 95 ص 152 ح 14 ؛ مسند ابن حنبل : ج 3 ص 398 ح 9421 عن أبی هریرة نحوه.
23) مسند ابن حنبل : ج 1 ص 410 ح 1674 عن عبد الرحمن بن عوف ؛ منیة المرید : ص 322 ، بحارالأنوار : ج 78 ص 209 ح 79.
24) تنبیه الخواطر : ج 1 ص 9 ؛ الدرّ المنثور : ج 4 ص 368 نقلاً عن أبی القاسم بن بشران فی أمالیه عن أنس نحوه.
25) شُعب الإیمان : ج 3 ص 274 ح 3526 عن ابن عبّاس ؛ تنبیه الخواطر : ج 1 ص 45 وفیه «یطیقهم» بدل «لا یطیقهم».
26) عدّة الداعی : ص 91 ، بحار الأنوار : ج 96 ص 154 ح 22 وص 158 ح 37.
27) صحیح البخاری : ج 2 ص 519 ح 1361 عن حکیم بن حزام عن أبی سعید الخدری.
28) مسند ابن حنبل : ج 1 ص 158 ح 530 و 533 عن عثمان بن عفّان عن أبیه.
29) آداب المتعلّمین : ص 102.
30) الفردوس : ج 3 ص 19 ح 4030 عن جابر بن عبد اللّه.
31) والمراد بالنجس ، المکس : أی النقص والمعنى أنّه یأخذ الولاة الظلمة باسم العشر یتأوّلون فیه معنى الزکاة (راجع : الفائق فی غریب الحدیث : ج 1 ص 82 ، فیض القدیر : ج 3 ص 214).
32) الفردوس : ج 1 ص 334 ح 1331 عن حذیفة بن الیمان.
33) الفردوس : ج 2 ص 321 ح 3459 عن أبی الدرداء وراجع الأمالی للطوسی : ص 66.
34) مکارم الأخلاق : ج 2 ص 348 ح 2660 عن عبد اللّه بن مسعود ، بحار الأنوار : ج 77 ص 100 ح 1.
35) ثواب الأعمال : ص 300 ح 1 عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 75 ص 172 ح 10.
36) الأمالی للطوسی : ص 647 ح 1340 عن محمّد بن صدقة عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 69 ص 405 ح 110 و ج 74 ص 400 ح 40.
37) عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 29 ح 25 عن داوود بن سلیمان الفرّا عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 73 ص 352 ح 52.
38) أعلام الدین : ص 281 ؛ الزهد لابن المبارک : ص 282 ح 821 عن خلید بن الحسّان عن الحسن نحوه.
39) المستدرک على الصحیحین: ج 2 ص 136 ح 2577 عن بریدة.
40) الکافی : ج 5 ص 124 ح 1 عن أحمد بن أبی عبد اللّه عن أبیه عمّن ذکره عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 73 ص 158 ح 3 و ج 103 ص 54 ح 26.
41) جامع الأخبار : ص 356 ح 995 ، بحار الأنوار : ج 22 ص 453 ح 11.
42) ثواب الأعمال : ص 289 ح 1 عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 75 ص 170 ح 2 و ج 79 ص 19 ح 4.
43) الکافی: ج 2 ص 373 ح 1 عن الإمام الباقر علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 73 ص 367 ح 2 ؛ سنن ابن ماجة : ج 2 ص 1333 ح 4019 عن عبد اللّه بن عمر نحوه.
44) جامع الأخبار : ص 509 ح 1420.
45) معدن الجواهر : ص 72.
46) جامع الأخبار : ص 343 ح 951 ، بحار الأنوار : ج 76 ص 315 ح 2.
47) در روایت بعدى ، «تکّه هاى نان را ناچیز شمردن» آمده است.
48) در روایت بعدى ، «پوست سیر و پیاز را سوزاندن» آمده است.
49) بحار الأنوار : ج 76 ص 316.
50) سنن الترمذی: ج 4 ص 494 ح 2210 ؛ الخصال : ص 501 ح 2 نحوه ، بحار الأنوار: ج 77 ص 157 ح 138.
51) کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 4 ص 3 ح 4968 عن الحسین بن زید عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 76 ص 328 ح 1 وج 81 ص 48 ح 16.
