2 / 1
الِاختِلافُ
الکتاب
» قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَن یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عَذَابًا مِّن فَوْقِکُمْ أَوْمِن تَحْتِ أَرْجُلِکُمْ أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعًا وَیُذِیقَ بَعْضَکُم بَأْسَ بَعْضٍ انظُرْ کَیْفَ نُصَرِّفُ الْأَیَـتِ لَعَلَّهُمْ یَفْقَهُونَ «.(1)
الحدیث
10482.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : لا تَختَلِفوا ؛ فَإِنَّ مَن کانَ قَبلَکُمُ اختَلَفوا ، فَهَلَکوا.(2)
2 / 2
الظُّلمُ
الکتاب
» وَ کَذَ لِکَ أَخْذُ رَبِّکَ إِذَآ أَخَذَ الْقُرَى وَ هِىَ ظَــلِمَةٌ إِنَّ أَخْذَهُ أَلِیمٌ شَدِیدٌ «.(3)
2 / 1
اختلاف
قرآن
«بگو: او تواناست که از بالاى سرتان یا از زیر پاهایتان ، عذابى بر شما بفرستد یا شما را گروه گروه به [جان] هم اندازد [و دچار تفرقه سازد] و عذاب بعضى از شما را به بعضى [دیگر] بچشاند. بنگر که چگونه آیات [خود] را گوناگون بیان مى کنیم ، باشد که آنان بفهمند».
حدیث
10482.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : دچار اختلاف نشوید ، که پیشینیان شما چنین کردند و هلاک شدند.
2 / 2
ستمگرى
قرآن
«و این چنین بود [به قهر] گرفتن پروردگار تو، آن گاه که شهرها را که ستمکار بودند ، [به قهر] مى گرفت. همانا [به قهر] گرفتن او ، دردناک و سخت است».
» وَ مَا کَانَ رَبُّکَ مُهْلِکَ الْقُرَى حَتَّى یَبْعَثَ فِى أُمِّهَا رَسُولًا یَتْلُواْ عَلَیْهِمْ ءَایَـتِنَا وَ مَا کُنَّا مُهْلِکِى الْقُرَى إِلَا وَ أَهْلُهَا ظَــلِمُونَ «.(4)
» وَ لَقَدْ أَهْلَکْنَا الْقُرُونَ مِن قَبْلِکُمْ لَمَّا ظَـلَمُواْ وَ جَآءَتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَیِّنَـتِ وَ مَا کَانُواْ لِیُؤْمِنُواْ کَذَ لِکَ نَجْزِى الْقَوْمَ الْمُجْرِمِینَ «.(5)
الحدیث
10483.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إیّاکُم وَالظُّلمَ! فَإِنَّهُ یُخَرِّبُ قُلوبَکُم ، کَما یُخَرِّبُ الدّورَ.(6)
10484.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ عز و جل یُبغِضُ الغَنِیَّ الظَّلومَ.(7)
10485.صحیح البخاری عن أبی موسى : قالَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ لَیُملی لِلظّالِمِ حَتّى إذا أخَذَهُ لَم یُفلِتهُ. ثُمَّ قَرَأَ: «وَ کَذَ لِکَ أَخْذُ رَبِّکَ إِذَآ أَخَذَ الْقُرَى وَ هِىَ ظَــلِمَهٌ إِنَّ أَخْذَهُ أَلِیمٌ شَدِیدٌ»(3).(8)
2 / 3
الخِیانَةُ
10486.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : الخِیانَةُ تَجلِبُ الفَقرَ.(9)
«و پروردگار تو [هرگز] ویرانگر شهرها نبوده است تا [وقتى که پیش تر] در مرکز آنها پیامبرى برانگیزد که آیات ما را برایشان بخواند. و ما شهرها را ـ تا مردمشان ستمگر نباشند ـ ویران کننده نبوده ایم».
«و قطعاً نسل هاى پیش از شما را ، هنگامى که ستم کردند ، به هلاکت رساندیم، و پیامبرانشان دلایل آشکار برایشان آوردند ؛ ولى بر آن نبودند که ایمان بیاورند. این گونه ، مردمِ بزهکار را جزا مى دهیم».
حدیث
10483.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از ستم کردن بپرهیزید ، چرا که دل ها را ویران مى کند ، همچنان که خانه ها را نابود مى سازد.
10484.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا خداوند ، توانگر ستمگر را دشمن مى شمارد.
10485.صحیح البخارى ـ به نقل از ابو موسى ـ: پیامبر خدا فرمود: «همانا خداوند ، به ستمگر مهلت مى دهد ، تا آن گاه که او را مى گیرد ، هیچ خلاصى اى براى او نباشد». سپس [این آیه را] تلاوت کرد : » «و این چنین است [به قهر] گرفتنِ پروردگار تو ، آن گاه که شهرهایى را که ستمکارند ، [به قهر] مى گیرد. همانا [به قهر] گرفتنِ او ، دردناک و سخت است» «.
2 / 3
خیانت
10486.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خیانت ، فقر را فرا پیش مى کشد.
10487.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ إذا أرادَ بِقَومٍ نَماءً رَزَقَهُمُ القَصدَ وَالعَفافَ ، وإذا أرادَ اللّه ُ بِقَومٍ اِقتِطاعا فَتَحَ عَلَیهِم بابَ خِیانَةٍ.(10)
10488.عنه صلى الله علیه و آله : تُرفَعُ البَرَکَةُ مِنَ البَیتِ إذا کانَت فیهِ الخِیانَةُ.(11)
2 / 4
قَطیعَةُ الرَّحِمِ
10489.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : إنَّ قَطیعَةَ الرَّحِمِ وَالیَمینَ الکاذِبَةَ لَتَذَرانِ الدِّیارَ بَلاقِعَ مِن أهلِها.(12)
2 / 5
مَنعُ المُحتاجِ
10490.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ما عَظُمَت نِعمَةُ اللّه ِ عَلى عَبدٍ إلّا عَظُمَت مَؤونَةُ النّاسِ عَلَیهِ ، فَمَن لَم یَحتَمِل تِلکَ المَؤونَةَ فَقَد عَرَّضَ تِلکَ النِّعمَةَ لِلزَّوالِ.(13)
10491.عنه صلى الله علیه و آله : ما أنعَمَ اللّه ُ عز و جل عَلى عَبدٍ مِن نِعمَةٍ وأسبَغَها عَلَیهِ ثُمَّ جَعَلَ إلَیهِ شَیئا مِن حَوائِجِ النّاسِ فَتَبَرَّمَ بِها ، إلّا وقَد عَرَّضَ تِلکَ النِّعمَةَ لِلزَّوالِ.(14)
10487.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا خداوند ، هر گاه بخواهد بر گروهى نعمت افزاید ، میانه روى و پاک دامنى را روزى شان مى گرداند ؛ و هر گاه بخواهد نعمت آنان را قطع کند ، درِ خیانت را به روى شان مى گشاید.
10488.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خانه اى که خیانت در آن باشد ، برکت از آن رخت بر مى بندد.
2 / 4
گسستن پیوند از خویشان
10489.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا پیوندْ گسستن از خویشان و سوگند خوردن دروغ ، سرزمین ها را از ساکنانشان خالى مى کند.
2 / 5
پس راندنِ نیازمند
10490.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ بنده اى نیست که نعمت خدا بر او فراوان گردد ، مگر آن که بارِ مردم بر دوش وى سنگین مى شود و هر که این بار را تحمّل نکند ، آن نعمت را در معرض نابودى قرار داده است.
10491.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر بنده اى که خداوند به وى نعمتى بدهد و آن را بر او کامل گرداند و سپس نیازى از نیازهاى مردم را بر وى عرضه کند ، ولى او اظهار ملالت نماید ، آن نعمت را در معرض نابودى قرار داده است.
10492.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ للّه ِأقواما یَختَصُّهُم بِالنِّعَمِ لِمَنافِعِ العِبادِ ، ویُقِرُّها فیهِم ما بَذَلوها ، فَإِذا مَنَعوا نَزَعَها عَنهُم فَحَوَّلَها إلى غَیرِهِم.(15)
10493.عنه صلى الله علیه و آله : لا تُمانِعوا قَرضَ الخَمیرِ ؛ فَإِنَّ مَنعَهُ یورِثُ الفَقرَ.(16)
10494.عنه صلى الله علیه و آله : مَنعُ الخُبزِ یَمحَقُ البَرَکَةَ.(17)
10492.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا خداوند ، بندگانى دارد که به ایشان نعمت بخشیده تا آن را در منافع بندگان دیگر ، مصرف کنند و آنچه را که بذل و بخشش کنند ، برایشان ماندگار مى فرماید ؛ امّا هر گاه از بخشش آن خوددارى ورزند ، آن را از ایشان مى ستانَد و به دیگران مى سپارد.
10493.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : از قرض دادن خمیرمایه نان ، خوددارى مورزید که این کار ، فقر مى زاید.
10494.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : نان ندادن به دیگران ، برکت را از میان مى برَد.
1) الأنعام : 65.
2) صحیح البخاری : ج 3 ص 1282 ح 3289 وج 2 ص 849 ح 2279 کلاهما عن عبد اللّه.
3) هود : 102.
4) القصص : 59.
5) یونس : 13.
6) جامع الأحادیث للقمّی : ص 60 ، بحار الأنوار : ج 75 ص 315 ح 34 ؛ الفردوس : ج 1 ص 386 ح 1552 ولیس فیه » کما یخرّب الدور».
7) المعجم الأوسط : ج 5 ص 330 ح 5458 عن الحارث عن الإمام علیّ علیه السلام ؛ الخصال : ص 87 ح 19 عن الحسین بن عثمان عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 72 ص 65 ح 19.
8) صحیح البخاری : ج 4 ص 1726 ح 4409 ؛ نثر الدرّ : ج 1 ص 245.
9) الکافی : ج 5 ص 133 ح 7 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 75 ص 114 ح 6 ؛ مسند الشهاب : ج 1 ص 72 ح 64 عن أنس وفیه «تجرّ» بدل «تجلب».
10) تفسیر ابن کثیر : ج 3 ص 251 عن عبادة بن الصامت.
11) الفردوس : ج 2 ص 73 ح 2413 عن أنس.
12) معانی الأخبار : ص 264 ح 1 عن أبی بصیر عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 74 ص 94 ح 24 وص 134 ح 104.
13) الأمالی للطوسی : ص 306 ح 615 عن معاذ بن جبل ، بحار الأنوار : ج 96 ص 161 ح 3 و ح 1 ؛ تاریخ بغداد : ج 5 ص 181 الرقم 2626 عن معاذ بن جبل.
14) کنز العمّال : ج 6 ص 448 ح 16481 نقلاً عن ابن النجّار و ح 16482 نقلاً عن أبی نعیم نحوه وکلاهما عن ابن عبّاس.
15) تاریخ بغداد : ج 9 ص 459 الرقم 5089 عن ابن عمر ؛ نهج البلاغة : الحکمة 425 عن الإمام علیّ علیه السلام نحوه ، بحار الأنوار : ج 74 ص 418 ح 39.
16) الجعفریّات : ص 161 عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام.
17) الفردوس : ج 4 ص 150 ح 6465 عن الإمام الحسین علیه السلام.
