36 / 1 تَقسیمُ السّاعاتِ
6161 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: کان فیها [أی صُحُفِ إبراهیم علیه السلام] . . . : على العاقِلِ ما لَم یَکُن مَغلوبا على عَقلِهِ أن یکونَ لَهُ ساعاتٌ: ساعَةٌ یُناجِی فیها رَبَّهُ عز و جل، وساعَةٌ یُحاسِبُ نَفسَهُ، وساعَةٌ یَتَفَکَّرُ فیما صَنَعَ اللّهُ عز و جل إلَیهِ، وساعَةٌ یَخلُو فیها بِحَظِّ نفسِهِ مِنَ‌الحَلالِ؛ فإنّ هذهِ الساعَةَ عَونٌ لِتلکَ الساعاتِ واستِجمامٌ للقُلوبِ وتَوزِیعٌ لها(1)
6162 . عنه صلى الله علیه و آله: إنّ فی حِکمَةِ آلِ داوودَ عِبرَةً للعاقِلِ اللَّبِیبِ أن لا یَشغَلَ نفسَهُ إلّا فی أربَعِ ساعاتٍ: ساعَةٍ یُناجِی فیها رَبَّهُ، وساعَةٍ یُحاسِبُ فیها نفسَهُ، وساعَةٍ یَلقَى فیها إخوانَهُ الذین یُناجِی، الذینَ یَنصَحُونَهُ فی نفسِهِ ویُخبِرُونَهُ بِعُیُوبِهِ، وساعَةٍ یَخلُو بینَ نَفسِهِ وبینَ رَبِّها فیما یَحِلُّ ویَجمُلُ، فإنَ‌فیهذِهِ الساعَةِ عَونا على هذِهِ الساعاتِ(2)
36 / 1
برنامه‌ریزى روزانه
6161 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: در صحف ابراهیم علیه السلام آمده است: «. . . خردمند، مادام که خِردش از او گرفته نشده، باید زمان‌هایى را براى خود در نظر بگیرد: زمانى را براى مناجات با پروردگارش عز و جل؛ و زمانى را براى محاسبه نفس؛ و زمانى را براى اندیشیدن در آنچه خداوند عز و جل به وى ارزانى داشته است؛ و زمانى را براى کامجویى خود از راه حلال؛ زیرا این زمان، کمکى به آن سه زمان دیگر و مایه آسودگى و رفع خستگى دل‌هاست» .
6162 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: همانا در حکمتِ خاندان داوود علیه السلام، درسى است براى خردمندِ صاحب‌دل که: نفْس خود را جز در اوقات چهارگانه مشغول نسازد: زمانى که در آن با پروردگار خویش مناجات کند؛ و وقتى که در آن به حسابرسى نفْس خود بپردازد؛ و ساعتى که در آن به دیدار با برادران و دوستانش که خیرخواه اویند و عیب‌ها و کاستى‌هایش را به وى گوشزد مى‌کنند، بگذراند؛ و زمانى که در آن، نفْس خود را با پروردگارش در امورى که حلال و خوشایند است، تنها بگذارد؛ چرا که این زمان، کمکى است بر پرداختن به آن سه وقت دیگر
36 / 2 النَّظمُ فی سیرَةِ النَّبیّ
6163 . الإمامُ الحسینُ علیه السلام: سألتُ أبی علیه السلام عن مَدخَلِ رسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله، فقالَ: کانَ دُخولُهُ لنفسِهِ مأذونا لَهُ فی ذلکَ، فإذا أوى إلى مَنزِلِهِ جَزَّأ دُخولَهُ ثلاثَةَ أجزاءٍ: جُزءا للّهِ‌ِ، وجُزءا لأهلِهِ، وجزءا لنفسِهِ، ثُمّ جَزَّأ جُزْءَهُ بینَهُ وبینَ الناسِ فَیَرُدُّ ذلکَ بالخاصَّةِ عَلَى العامَّةِ، ولا یَدَّخِرُ عَنهُم مِنهُ شیئا، وکانَ مِن سِیرَتِهِ فی جُزءِ الاُمَّةِ، إیثارُ أهلِ الفَضلِ بإذنِهِ، وقَسَمَهُ على قَدرِ فَضلِهِم فی الدِّینِ، فمِنهُم ذُوالحاجةِ، ومِنهُم ذُوالحاجَتَینِ، ومِنهُم ذو الحَوائِج(3)
36 / 2
نظم در سیره پیامبر
6163 . امام حسین علیه السلام: از پدرم درباره زندگى داخلىِ پیامبر صلى الله علیه و آله، سؤال کردم [پدرم] فرمود: «ورود ایشان به هر خانه‌اى، به خاطر اجازه‌اى که [از همسران و کسان خود] داشت، در اختیار خودش بود هر گاه به خانه مى‌رفت، وقت خود را سه قسمت مى‌کرد: یک قسمت براى خداوند تبارک و تعالى، یک قسمت براى خانواده، و یک قسمت براى خود سپس، قسمت خود را بین خود و مردم، تقسیم مى‌کرد و اوّل، خواص وارد مى‌شدند و پس از آن، سایر مردم، و چیزى از وقت خود را از مردم، دریغ نمى‌نمود و در مورد قسمت امّت، روش او این گونه بود که اهل فضل را با اجازه دادن به آنها به اندازه فضلشان در دین، بر دیگران ترجیح مى‌داد بعضى از آنان (مردم) ، یک حاجت داشتند، بعضى دو حاجت و بعضى بیشتر» .
1) الخصال: ص 525 ح 13 عن أبی ذرّ، بحارالأنوار: ج 12 ص 71 ح 14.
2) کنز العمّال: ج 3 ص 41 ح 5381 نقلاً عن الدیلمی عن ابن مسعود.
3) بحار الأنوار: ج 16 ص 150 ح 4.
