34 / 1
ما لا یَنبَغی الاغتِرارُ بهِ
الکتاب
«لا یَغُرَّنَّکَ تَقَلُّبُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا فِی اَلْبِلادِ – مَتاعٌ قَلِیلٌ ثُمَّ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمِهادُ».(1)
الحدیث
6788 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: لا یَغُرَّنَّکَ ذَنبُ الناسِ عَن ذَنبِکَ، و لا نِعَمُ الناسِ عَن نِعَمِکَ التی أنعَمَ اللّهُ علَیکَ، و لا تُقَنِّطِ الناسَ مِن رَحمَةِ اللّهِ عزوجل و أنتَ تَرجُوها لِنَفسِکَ.(2)
34 / 2
ذمُّ الاغتِرارِ باللّهِ
الکتاب
«یا أَیُّهَا اَلْإِنْسانُ ما غَرَّکَ بِرَبِّکَ اَلْکَرِیمِ – اَلَّذِی خَلَقَکَ فَسَوّاکَ فَعَدَلَکَ – فِی أَیِّ صُورَةٍ ما شاءَ
34 / 1
چیزهایى که نباید فریفته ی آنها شد
قرآن
«مبادا رفت و آمد [و جنب و جوش] کافران در شهرها، تو را دستْ‌خوشِ غرور کند (بفریبد) [این] کالایى ناچیز [و برخوردارىِ اندکى] است. سپس جایگاهشان دوزخ است؛ و چه بد قرارگاهى است!».
حدیث
6788 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: گناه کردنِ مردم، تو را از گناهت غافل نکند و نعمت‌هاى مردم، تو را از نعمت‌هایى که خداوند ارزانى‌ات داشته است، غافل نسازد. و مردم را از رحمت خداوند عزوجل که تو خود بِدان امید بسته‌اى، نومید مگردان.
34 / 2
نکوهش مغرور شدن به خدا
قرآن
«اى انسان! چه چیز، تو را در کار پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته است؛ پروردگارى که تو
رَکَّبَکَ».(3)
الحدیث
6789 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: حَبَّذا نَومُ الأکیاسِ و فِطرُهُم، کیفَ یَغبَنُونَ سَهَرَ الحَمقى و اجتِهادَهُم، و لَمِثقالُ ذَرَّةٍ مِن صاحِبِ تَقوى و یَقینٍ أفضَلُ مِن مِلْءِ الأرضِ مِن المُغتَرِّینَ؟ !(4)
6790 . عنه صلى الله علیه و آله: یابنَ مَسعودٍ، لا تَغتَرَّنَّ بِاللّهِ، و لا تَغتَرَّنَّ بصَلاحِکَ و عِلمِکَ و عَمَلِکَ و بِرِّکَ و عبادَتِکَ.(5)
6791 . عنه صلى الله علیه و آله: لا تَغتَرُّوا بِاللّهِ؛ فإنَّ اللّهَ لو أغفَلَ شیئا لأغفَلَ الذَّرَّةَ و الخَردَلَةَ و البَعوضَةَ(6) (7)
را آفرید و [اندام] تو را درست کرد و [آن گاه،] تو را سامان بخشید و به هر صورتى که خواست، تو را ترکیب کرد؟».
حدیث
6789 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خوشا خفتن و خوردن هوشیاران! چگونه در مقابل شب‌زنده‌دارىِ نابخردان و سختکوشىِ آنان در عبادت، زیان کنند، که عبادت ناچیزِ پرهیزگارِ اهل یقین، بهتر از یک دنیا عبادتِ فریفتگان (اهل غرور) است.
6790 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله – به ابن مسعود -: اى پسر مسعود! به [دوستىِ] خدا مغرور مشو و به پاکى و علم و عمل و نیکى و عبادت خود، فریفته مگرد.
6791 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: به [عبادتِ] خدا مغرور مشوید؛ زیرا اگر قرار بود خدا چیزى را نادیده بگیرد، هر آینه، ذرّه و خَردَل و پشه را نادیده مى‌گرفت.(8)
1) آل عمران:196 و 197.
2) تنبیه الخواطر: ج 2 ص 77، بحارالأنوار: ج 73 ص 359 ح 81.
3) الإنفطار:6-8.
4) المحجّة البیضاء: ج 6 ص 291.
5) مکارم الأخلاق: ج 2 ص 350 ح 2660 عن ابن مسعود.
6) اشارة إلى قوله تعالى: «فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره و من یعمل مثقال ذرة شرا یره» (سورة الزلزلة:7 و 8) . و قوله تعالى: «و إن کان مثقال حبّة من خردل أتینابها» (سورة الأنبیاء: 47) . و قوله تعالى: «إن اللّه لا یستحى أن یضرب مثلاً ما بعوضة فما فوقها. . .» (سورة البقرة: 26).
7) تنبیه الخواطر: ج 2 ص 218.
8) اشاره است به آیه ی: «پس هر که هموزن ذرّه‌اى نیکى کند، [نتیجه ی] آن را خواهد دید و هر که هموزن ذرّه‌اى بدى کند، [نتیجه ی] آن را خواهد دید» و نیز این آیه: «و اگر [عمل] هموزن دانه ی خَردَلى باشد، آن را مى‌آوریم» و این آیه: «خداى را از این که به پشه‌اى یا فروتر از آن مَثَل بزند، شرم نمى‌آید. . .».
