28 / 1 الحَثُّ عَلَى العَفافِ
الکتاب
«وَ لْیَسْتَعْفِفِ اَلَّذِینَ لا یَجِدُونَ نِکاحاً حَتّى یُغْنِیَهُمُ اَللّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اَلَّذِینَ یَبْتَغُونَ اَلْکِتابَ مِمّا مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ فَکاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِیهِمْ خَیْراً وَ آتُوهُمْ مِنْ مالِ اَللّهِ اَلَّذِی آتاکُمْ وَ لا تُکْرِهُوا فَتَیاتِکُمْ عَلَى اَلْبِغاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّناً لِتَبْتَغُوا عَرَضَ اَلْحَیاةِ اَلدُّنْیا وَ مَنْ یُکْرِهْهُنَّ فَإِنَّ اَللّهَ مِنْ بَعْدِ إِکْراهِهِنَّ غَفُورٌ رَحِیمٌ» (1)
«وَ اَلْقَواعِدُ مِنَ اَلنِّساءِ اَللاّتِی لا یَرْجُونَ نِکاحاً فَلَیْسَ عَلَیْهِنَّ جُناحٌ أَنْ یَضَعْنَ ثِیابَهُنَّ غَیْرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزِینَةٍ وَ أَنْ یَسْتَعْفِفْنَ خَیْرٌ لَهُنَّ وَ اَللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» (2)
«وَ اِبْتَلُوا اَلْیَتامى حَتّى إِذا بَلَغُوا اَلنِّکاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْداً فَادْفَعُوا إِلَیْهِمْ أَمْوالَهُمْ وَ لا تَأْکُلُوها إِسْرافاً وَ بِداراً أَنْ یَکْبَرُوا وَ مَنْ کانَ غَنِیًّا فَلْیَسْتَعْفِفْ وَ مَنْ کانَ فَقِیراً فَلْیَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذا دَفَعْتُمْ إِلَیْهِمْ أَمْوالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَیْهِمْ وَ کَفى بِاللّهِ حَسِیباً» (3)
28 / 1
تشویق به عفّت
قرآن
«و کسانى که [وسیله] زناشویى نمى‌یابند، باید عفّت ورزند، تا خدا آنان را از فضل خویش بى‌نیاز گردانَد. و از میان غلامانتان، کسانى که در صددند با قرارداد کتبى، خود را آزاد کنند، اگر در آنان خیرى [و توانایى پرداخت مال] مى‌یابید، قرار بازخریدِ آنها را بنویسید، و از آن مالى که خدا به شما داده است، به ایشان بدهید [تا تدریجاً خود را آزاد کنند] . و کنیزان خود را-در صورتى که تمایل به پاک‌دامنى دارند-براى این که متاع زندگى دنیا را بجویید، به زنا وادار مکنید، و هر کس آنان را به زور وادار کند، در حقیقت، خدا پس از اجبار نمودن ایشان، [نسبت به آنها] آمرزنده مهربان است» .
«و بر زنانِ از کار افتاده‌اى که [دیگر] امید زناشویى ندارند، گناهى نیست که پوشش خود را کنار نهند، به شرطى که زینتى را آشکار نکنند؛ ولى عفّت ورزیدن، براى آنها بهتر است. و خدا شنواى داناست» .
«و یتیمان را بیازمایید، تا وقتى به [سنّ] زناشویى برسند پس اگر در ایشان رشد [ِ فکرى] یافتید، اموالشان را به آنان باز گردانید، و آن را [از بیم آن که مبادا] بزرگ شوند، به اسراف و شتاب مخورید. و آن کس که توانگر است، باید [از گرفتنِ اجرت سرپرستى] خوددارى ورزد. و هر کس تهى‌دست است، باید مطابق عرف، [از آن] بخورد. پس هر گاه اموالشان را به آنان باز گرداندید، بر ایشان گواه بگیرید و خداوند، براى حسابرسى کافى است» .
«لِلْفُقَراءِ اَلَّذِینَ أُحْصِرُوا فِی سَبِیلِ اَللّهِ لا یَسْتَطِیعُونَ ضَرْباً فِی اَلْأَرْضِ یَحْسَبُهُمُ اَلْجاهِلُ أَغْنِیاءَ مِنَ اَلتَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسِیماهُمْ لا یَسْئَلُونَ اَلنّاسَ إِلْحافاً وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اَللّهَ بِهِ عَلِیمٌ» (4)
الحدیث
6034 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ یُحِبُّ الحَیِیَّ المُتَعفِّفَ، ویُبغِضُ البَذِیَّ السّائلَ المُلحِفَ(5)
6035 . عنه صلى الله علیه و آله: ثَلاثَةٌ کُلُّهُم حَقٌّ عَلى اللّهِ عَونُهُ: الغازی فی سَبیلِ اللّهِ، والمُکاتِبُ الّذی یُریدُ الأداءَ، والنّاکِحُ الّذی یُریدُ التَّعَفُّفَ(6)
6036 . عنه صلى الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ یُحِبُّ عَبدَهُ المُؤمِنَ الفَقیرَ المُتَعفِّفَ أبا العِیالِ(7)
6037 . عنه صلى الله علیه و آله: مَن طالَبَ حَقّا فلْیَطلُبْهُ فی عَفافٍ وافٍ، أو غَیرِ وافٍ(8)
6038 . عنه صلى الله علیه و آله کانَ یَدعو : اللّهُمَّ إنّی أسألُکَ الهُدى والتُّقى والعَفافَ والغِنى(9)
6039 . عنه صلى الله علیه و آله لَمّا نَفِدَ ما عِندَهُ إذ سألَهُ الأنصارُ فأعطاهُم : ما یَکونُ عِندی مِن خَیرٍ فلَن أدَّخِرَهُ عَنکُم، ومَن یَستَعفِفْ یُعِفَّهُ اللّهُ، ومَن یَستَغنِ یُغنِهِ اللّهُ(10)
28 / 2 الحَثُّ عَلى عِفَّةِ البَطنِ والفَرْجِ
الکتاب
«إِنَّ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْمُسْلِماتِ وَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِناتِ وَ اَلْقانِتِینَ وَ اَلْقانِتاتِ وَ اَلصّادِقِینَ
وَ اَلصّادِقاتِ وَ اَلصّابِرِینَ وَ اَلصّابِراتِ وَ اَلْخاشِعِینَ وَ اَلْخاشِعاتِ وَ اَلْمُتَصَدِّقِینَ وَ اَلْمُتَصَدِّقاتِ وَ اَلصّائِمِینَ وَ اَلصّائِماتِ وَ اَلْحافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَ اَلْحافِظاتِ وَ اَلذّاکِرِینَ اَللّهَ کَثِیراً وَ اَلذّاکِراتِ أَعَدَّ اَللّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِیماً» (11)
» [این صدقات،] براى آن [دسته از] نیازمندانى است که در راه خدا فرو مانده‌اند و نمى‌توانند [براى تأمین هزینه زندگى،] در زمین، سفر کنند. از شدّت خویشتندارى، فرد بى‌اطّلاع، آنان را توانگر مى‌پندارد. آنها را از سیمایشان مى‌شناسى. با اصرار، [چیزى] از مردم نمى‌خواهند. و هر مالى [به آنان] انفاق کنید، قطعاً خدا از آن آگاه است» .
حدیث
6034 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند، شخص با حیاى با مناعتِ طبع را دوست دارد و از گداى بى‌شرم و سمج، نفرت دارد.
6035 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: سه نفرند که خداوند حتما کمکشان مى‌کند: جنگ‌آورِ راه خدا و بنده مُکاتَبى که بخواهد بهاى آزادىِ خود را بپردازد و کسى که به قصد عفّت (پاک ماندن از گناه) ، ازدواج کند.
6036 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: خداوند، بنده مؤمنِ تهى‌دستِ عفیفِ عیالوارِ خود را دوست دارد.
6037 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: کسى که حقّى را مطالبه مى‌کند، باید آن را با عفّت و مناعت طبع مطالبه کند؛ عفّت کامل یا ناقص
6038 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله همواره این دعا را مى‌خواند : بار خدایا! من از تو راه‌نمایى و پرهیزگارى و عفّت و بى‌نیازى، مسئلت دارم.
6039 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله پس از آن که هر چه [از بیت المال] نزد ایشان بود، به خواهش انصار، به آنها داد و دیگر چیزى باقى نماند : آنچه از مال و دارایى نزد من باشد، هرگز از شما مخفى نمى‌کنم و دریغ نمى‌دارم. هر که پاک‌دامنى و مناعت جوید، خداوند او را پاک‌دامن و با مناعت مى‌گردانَد و هر که بى‌نیازى طلبد، خداوندْ بى‌نیازش مى‌گرداند.
28 / 2
ترغیب به عفّت از شکم‌بارگى و شهوترانى
قرآن
«مردان و زنان مسلمان، و مردان و زنان باایمان، و مردان و زنان عبادت‌پیشه، و مردان و
زنان راستگو، و مردان و زنان شکیبا، و مردان و زنان فروتن، و مردان و زنان صدقه دهنده، و مردان و زنان روزه‌دار، و مردان و زنان پاک‌دامن، و مردان و زنانى که خدا را فراوان یاد مى‌کنند، خدا براى [همه] آنان، آمرزشى و پاداشى بزرگ فراهم ساخته است» .
«وَ اَلَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ- إِلاّ عَلى أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ» (12)
الحدیث
6040 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: أحَبُّ العَفافِ إلَى اللّهِ تَعالى عَفافُ البَطنِ والفَرجِ(13)
6041 . عنه صلى الله علیه و آله: أکثَرُ ما تَلِجُ بِهِ اُمَّتیَ النّارَ الأجوَفانِ: البَطنُ والفَرجُ(14)
6042 . عنه صلى الله علیه و آله: ثَلاثٌ أخافُهُنَّ عَلى اُمَّتی مِن بَعدی: الضَّلالَةُ بَعدَ المَعرِفَةِ، ومُضِلّاتُ الفِتَنِ، وشَهوَةُ البَطنِ والفَرجِ(15)
6043 . عنه صلى الله علیه و آله: إنَّ موسى علیه السلام آجَرَ نَفسَهُ ثَمانِیَ سِنینَ، أو عَشرا، عَلى عِفَّةِ فَرجِهِ وطَعامِ بَطنِهِ(16)
28 / 3 ما یَتَشَعَّبُ مِنَ العَفافِ
6044 . رسول اللّه صلى الله علیه و آله: أمّا العَفافُ: فیَتَشَعَّبُ مِنهُ الرِّضا، والاستِکانَةُ، والحَظُّ، والرّاحَةُ، والتَّفَقُّدُ، والخُشوعُ، والتَّذَکُّرُ، والتَّفَکُّرُ، والجُودُ، والسَّخاءُ، فهذا ما یَتَشَعَّبُ لِلعاقِلِ بِعَفافِه رِضىً بِاللّهِ وبِقِسمِهِ(17)
«و کسانى که دامن خود را حفظ مى‌کنند مگر بر همسران خود یا کنیزانشان، پس [در این صورت] مورد نکوهش نیستند» .
حدیث
6040 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: محبوب‌ترین عفّت نزد خداوند متعال، عفّتِ شکم و شرمگاه است.
6041 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بیشتر امّت من، به سبب دو میانْ‌تهى به آتش مى‌روند: شکم و شرمگاه.
6042 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: بعد از مرگم، از سه چیز بر امّتم بیم دارم: گم‌راهى بعد از شناخت، فتنه‌هاى گم‌راه کننده، و شهوتِ شکم و شرمگاه.
6043 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: موسى علیه السلام در راه پاک نگه داشتن شرمگاه و غذاى شکمش، خود را به مدّت هشت یا ده سال، به مزدورى در آورد.
28 / 3
شاخه‌هاى عفّت
6044 . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله: آنچه از عفّت منشعب مى‌شود، خشنودى است و خضوع و بهره‌مندى و آسایش و دلجویى و فروتنى و تذکّر و تفکّر و بخشندگى و سخاوت. اینها ویژگى‌هایى هستند که به سبب پارسایى، براى خردمندى که از خدا و قسمت او خشنود است، حاصل مى‌شوند
1) النور:33.
2) النور:60.
3) النساء:6.
4) البقرة:273.
5) الأمالی للطوسی: ص 39 ح 43 عن إبن عمر، بحارالأنوار: ج 71 ص 270 ح 8.
6) سنن ابن ماجة: ج 2 ص 841 ح 2518 عن أبی هریرة.
7) سنن ابن ماجة: ج 2 ص 1380 ح 4121 عن عمران بن حصین.
8) سنن ابن ماجة: ج 2 ص 809 ح 2421 عن إبن عمر وعائشة.
9) سنن الترمذی: ج 5 ص 522 ح 3489 عن عبداللّه.
10) سنن أبی داوود: ج 2 ص 127 ح 1644 عن أبی سعید الخدری.
11) الأحزاب:35.
12) المعارج:29 و 30.
13) تنبیه الخواطر: ج 2 ص 30.
14) الکافی: ج 2 ص 79 ح 5 عن السکونیّ عن الإمام الصادق علیه السلام، بحارالأنوار: ج 71 ص 269 ح 5.
15) الکافی: ج 2 ص 79 ح 6 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام، بحارالأنوار: ج 71 ص 269 ح 5.
16) سنن ابن ماجة: ج 2 ص 817 ح 2444 عن عتبة ابن الندر.
17) تحف العقول: ص 17، بحارالأنوار: ج 1 ص 118 ح 11.
