الحث على الأمر بالمعروف والنهی عن المنکر (تشویق به امر به معروف و نهى از منکر)

1 / 1

فَضلُ الأمرِ بِالمَعروفِ والنَّهی عَنِ المُنکَرِ

الکتاب

» وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ » .(1)

» کُنتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ ءَامَنَ أَهْلُ الْکِتَبِ لَکَانَ خَیْرًا لَّهُم مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَکْثَرُهُمُ الْفَسِقُونَ » .(2)

» یَبُنَىَّ أَقِمِ الصَّلَوةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنکَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَآ أَصَابَکَ إِنَّ ذَ لِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ » .(3)

» وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَآءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَوةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَوةَ وَیُطِیعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ » .(4)

1 / 1

فضیلت امر به معروف و نهى از منکر

قرآن

«و باید از میان شما، گروهى، [مردم را] به نیکى دعوت کنند و به کار شایسته وا دارند و از زشتى باز دارند، و آنان ، همان رستگاران اند» .

«شما بهترین امّتى هستید که براى مردم پدیدار شده اید؛ [زیرا] به کار پسندیده ، فرمان مى دهید و از کار ناپسند ، بازمى دارید و به خدا ایمان دارید. و اگر اهل کتاب ایمان آورده بودند، قطعاً برایشان بهتر بود. برخى از آنان ، مؤمن اند ؛ ولى بیشترشان نافرمان اند» .

«اى پسرک من! نماز را بر پا دار و [دیگران] به کار پسندیده ، وا دار و از کار ناپسند ، باز دار و بر آسیبى که بر تو وارد آمده است، شکیبا باش. این [حاکى] از عزم [و اراده تو در] امور است» .

«و مردان و زنان با ایمان، دوستان یکدیگرند، که به کارهاى پسندیده وا مى دارند و از کارهاى ناپسند ، باز مى دارند، و نماز را بر پا مى کنند و زکات مى دهند و از خدا و فرستاده اش فرمان مى برند. آنان اند که خدا به زودى مشمولِ رحمتشان قرار خواهد داد، که خدا توانا و حکیم است» .

الحدیث

9012.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : مَن أمَرَ بِالمَعروفِ ونَهى عَنِ المُنکَرِ فهُوَ خَلیفَةُ اللّه ِ فی الأرضِ ، وخَلیفَةُ رَسولِهِ .(5)

9013.عنه صلى الله علیه و آله : جاءَنی جَبرَئیلُ فقالَ لی: یا أحمدُ ، الإسلامُ عَشرَةُ أسهُمٍ : … السّابِعَةُ : الأمرُ بِالمَعروفِ ، وهُوَ الوفاءُ .(6)

9014.عنه صلى الله علیه و آله : جاءَنی جَبرَئیلُ فقالَ لی : یا أحمدُ ، الإسلام عَشرَةُ أسهُمٍ … الثامِنَةُ : النَّهیُ عَنِ المُنکَرِ ، وهِیَ الحُجَّةُ .(6)

9015.عنه صلى الله علیه و آله : إنَّ الأمرَ بِالمَعروفِ والنَّهیَ عَنِ المُنکَرِ لایَدفَعُ رِزقا، ولایُقَرِّبُ أجَلاً .(7)

1 / 2

فَضلُ کَلِمَةِ عَدلٍ عِندَ إمامٍ جائرٍ

9016.رسول اللّه صلى الله علیه و آله : أفضَلُ الجِهادُ کَلِمَةُ عَدلٍ عِندَ إمامٍ جائرٍ ، أفضَلُ الجِهادِ کَلِمَةُ حُکمٍ عِندَ إمامٍ جائرٍ .(8)

9017.عنه صلى الله علیه و آله : سَیِّدُ الشُّهَداءِ : حَمزَةُ بنُ عَبدِ المُطَّلِبِ ، ورَجُلٌ قامَ إلى إمامٍ جائرٍ فأمَرَهُ ونَهاهُ فقَتَلَهُ.(9)

9018.عنه صلى الله علیه و آله : أحَبُّ الجِهادِ إلَى اللّه ِ عَزَّوجلَّ کَلِمَةُ حَقٍّ تُقالُ لإِمامٍ جائرٍ .(10)

حدیث

9012.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هر که امر به معروف و نهى از منکر کند، او جانشین خدا در زمین و جانشین پیامبر اوست.

9013.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : جبرئیل علیه السلام نزد من آمد و گفت: «اى احمد! اسلام ، ده بخش است: … هفتمین بخش آن، امر به معروف است و آن ، [نشانگر] وفاست».

9014.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : جبرئیل علیه السلام نزد من آمد و گفت: «اى احمد! اسلام ، ده بخش است: … هشتمین بخش آن، نهى از منکر است و آن ، [براى اتمام] حجّت است».

9015.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : همانا امر به معروف و نهى از منکر، نه از روزى و رزقى جلوگیرى مى کند ، و نه اَجَلى را نزدیک مى گردانَد.

1 / 2

فضیلت حقگویى در برابر پیشواى ستمگر

9016.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : برترین جهاد، سخن عادلانه در برابر پیشوایى ستمگر است. برترین جهاد، سخن حق در برابر پیشواى ستمگر است.

9017.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سرور شهیدان، [یکى] حمزه فرزند عبد المطّلب است و [دیگرى]مردى است که در برابر پیشوایى ستمگر، به پا خیزد و او را امر و نهى کند و آن پیشوا ، او را بکُشد.

9018.پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : محبوب ترین جهاد نزد خداوند عز و جل، سخن حقّى است که به پیشواى ستمگر گفته شود.

9019.الترغیب والترهیب : عَرَضَ لِرَسولِ اللّه ِ صلى الله علیه و آله رَجُلٌ عِندَ الجَمرَةِ الاُولى ، فقالَ : یا رَسولَ اللّه ِ ، أیُّ الجِهادِ أفضَلُ ؟ فسَکَتَ عَنهُ ، فلَمّا رَمَى الجَمرَةَ الثّانِیَةَ سَألَهُ ، فسَکَتَ عَنهُ ، فلَمّا رَمى جَمرةَ العَقَبَةِ وَضَعَ رِجلَهُ فی الغَرزِ لِیَرکَبَ ، قالَ : أینَ السّائلُ ؟ قالَ : أنا یا رَسولَ اللّه ِ . قالَ : کَلِمَةُ حَقٍّ تُقالُ عِندَ ذی سُلطانٍ جائرٍ .(11)

9019.الترغیب و الترهیب : هنگام رَمْى جَمَره اوّل، مردى نزد پیامبر صلى الله علیه و آله آمد و گفت : اى پیامبر خدا! کدام جهاد ، برتر است؟ ایشان ، پاسخش را نداد. چون به جَمَره دوم سنگ ریزه انداخت ، آن مرد ، باز همین را پرسید. ایشان ، پاسخش را نداد. وقتى به جَمَره عَقَبه سنگ ریزه انداخت و پا در رکاب نهاد تا سوار شود، فرمود: «آن سؤال کننده کجاست؟». مرد گفت : من هستم، اى پیامبر خدا! فرمود: «سخن حقّى که در برابر قدرتمندى ستمگر گفته شود [، برترینْ جهاد است]».

1) آل عمران : 104.

2) آل عمران : 110.

3) لقمان : 17.

4) التوبة : 71.

5) مستدرک الوسائل : ج 12 ص 179 ح 13817 نقلاً عن القطب الراوندی فى لبّ اللباب.

6) علل الشرائع : ص 249 ح 5 عن أنس بن مالک ، بحارالأنوار : ج 6 ص 109 ح 2.

7) الترغیب والترهیب : ج 3 ص 231 ح 22 عن ابن عمر.

8) کنز العمّال : ج 3 ص 78 ح 5576 عن واثلة.

9) کنزالعمّال : ج 11 ص 675 ح 33264 عن جابر.

10) کنز العمّال : ج 3 ص 64 ح 5510 عن أبی أمامة.

11) سنن ابن ماجة : ج 2 ص 1330 ح 4012 عن أبی أمامة.